Σπυρος Ν. Αγαθος «Για μικρες-περιφερειακες χωρες οπως η Ελλαδα, τα πανεπιστημιακα ιδρυματα ειναι μοχλοι αναπτυξης —οχι μονο οικονομικης— και ευρυτερης ανορθωσης της κοινωνιας»

Ο Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών της Ζωής και Βιοτεχνολογίας του Εκουαδόρ κ. Σπύρος Αγάθος σπούδασε χημικός μηχανικός στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, στον Καναδά και στο ΜΙΤ. Εργάστηκε ως καθηγητής Βιοτεχνολογίας στο Καθολικό Πανεπιστήμιο Λουβέν του Βελγίου, του οποίου σήμερα είναι ομότιμος καθηγητής και δίδαξε σε πολλά πανεπιστήμια του Καναδά και της Αμερικής. Θεωρείται ειδικός στην περιβαλλοντική και συνθετική βιοτεχνολογία και βιολογική μηχανική. Έχει συγγράψει 225 περίπου ερευνητικές εργασίες και έχει πραγματοποιήσει 357 περίπου επιστημονικές παρουσιάσεις. Είναι μέλος του Διεθνούς Συνδέσμου για το νερό(IWA), του Αμερικανικού Ινστιτούτου για την Ιατρική και Βιολογική Μηχανική(AIMBE),  καθώς και της Ένωσης για τη Βιομηχανική Μικροβιολογία και Βιοτεχνολογία (SIMB).
 
Μέλος της τετραμελούς Επιτροπής Πιστοποίησης Ποιότητας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, ο κ. Αγάθος διαπρεπής επιστήμονας του εξωτερικού  —λαμπρή ακαδημαϊκή προσωπικότητα— μας έδωσε τη δυνατότητα να συζητήσουμε μαζί του για το φαινόμενο των ελλήνων επιστημόνων που διαπρέπουν στο εξωτερικό και μάλιστα σε ιδιαίτερα κρίσιμους τομείς που προάγουν την τεχνολογική πρόοδο, και τις πιθανότητες επιστροφής τους στη χώρα, καθώς και για όσα, ως κατέχων τη γνώση, σχεδιάζει για το Πανεπιστήμιο του Εκουαδόρ, η λειτουργία του οποίου, από κοινού με μια μικρή ομάδα δέκα περίπου ατόμων, του ανατέθηκε, ελπίζοντας ότι θα γίνει κατορθωτό και στο Εκουαδόρ το Πανεπιστήμιό του να συνεισφέρει, αναμορφώνοντας την, και στην κοινωνία του.
 
Σπύρος Αγάθος όμως…   

«Η Ελλάδα πρέπει να δώσει περισσότερες ευκαιρίες στους απόδημους Έλληνες, ιδίως σε εκείνους οι οποίοι διαπρέπουν» 

ΠτΘ: Και οι τέσσερις καθηγητές που είστε παρόντες σήμερα και συναποτελείται την τετραμελή Επιτροπή Πιστοποίησης Ποιότητας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης είστε διακεκριμένοι, διεθνώς, έλληνες επιστήμονες, γεγονός που δημιουργεί   σήμερα εποχή του brain drain, ένα εύλογο ερώτημα.  Θα μπορούσε  κάποτε αυτή η χώρα, η Ελλάδα, να στεγάσει τα εξαιρετικά της μυαλά, το εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό της;
Σ.Α. : Πιστεύω ότι η Ελλάδα έχει έναν τεράστιο πλούτο με τον απόδημο ελληνισμό, και ιδιαίτερα με τον απόδημο ελληνισμό που κινείται στις επιστήμες, στις τέχνες, και ιδιαίτερα στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές σπουδές. Υπάρχει ένας τεράστιος πλούτος, ο οποίος θα ήταν ακόμα και γεωπολιτικά μία μεγάλη δύναμη για την Ελλάδα. Βλέπουμε μικρότερες χώρες, οι οποίες με καλά ενταγμένους συμπατριώτες τους ανά τον κόσμο μπορούν να έχουν πολύ μεγάλη επιρροή. Έτσι, πιστεύω ότι η Ελλάδα πρέπει να αναγνωρίσει και να δώσει περισσότερες ευκαιρίες στους απόδημους Έλληνες, ιδίως σε εκείνους οι οποίοι διαπρέπουν, γιατί πιστεύω ότι όπως είχε πει και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ο Πρεσβύτερος πριν από πολλά χρόνια: «έξω πάμε καλά, μέσα δεν πάμε». Αν και το είχε πει σε άλλα συμφραζόμενα, πιστεύω ότι οι Έλληνες στο εξωτερικό διαπρέπουν και, ιδιαίτερα, στον ακαδημαϊκό τομέα, εντός χώρας όμως περιορίζονται.
 
ΠτΘ: Θα θέλατε να είχατε προσφέρει το νοητικό σας κεφάλαιο στην Ελλάδα και να μην είχατε φύγει; Ή καθώς είμαστε πολίτες του κόσμου αυτό δεν σας επηρεάζει;
Σ.Α.:  Η γνώμη μου δεν θα ήθελα να παρερμηνευθεί ως εθνικιστική, αλλά γίνεται περισσότερο υπό ένα πατριωτικό βλέμμα. Πιστεύω και το λέω συχνά –όπως και πολλοί άλλοι– πως αν είχαμε κάποιους μηχανισμούς οι οποίοι θα επέτρεπαν τον επαναπατρισμό των Ελλήνων που διαπρέπουν στο εξωτερικό, τότε θα είχαμε επί ελληνικού εδάφους δύο MIT, δύο Cornell ή δύο πανεπιστήμια της Βιέννης.
 
Θεωρώ ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό, διότι για μικρές-περιφερειακές χώρες όπως είναι η Ελλάδα, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα αλλά και γενικότερα τα ιδρύματα έρευνας είναι μοχλοί ανάπτυξης. Όχι μόνο για οικονομικούς λόγους, αλλά και γιατί αποτελούν μοχλούς ευρύτερης ανόρθωσης του κοινωνικού επιπέδου των συμπολιτών μας. Οπότε πιστεύω ότι είναι πολύ θετικό να δρομολογούνται τέτοιες προσπάθειες. Τώρα που δραστηριοποιούμαι σε μία λιγότερο αναπτυγμένη χώρα της Νότιας Αμερικής, αντιλαμβάνομαι ότι αυτή η πολιτική των κινήτρων αρχίζει να αποδίδει καρπούς, δηλαδή επένδυσαν, και επενδύουν πάρα πολύ να δίνουν κίνητρα για να επιστρέφουν όλοι οι επιστήμονες, οι οποίοι, έχοντας πάρει τα μεταπτυχιακά τους από το εξωτερικό, έρχονται για να βοηθήσουν πια τη χώρα τους, οπότε νομίζω ότι θα έπρεπε και εμείς να προσφέρουμε ανάλογες δυνατότητες επαναπατρισμού. 

«Στόχος μας για το πανεπιστήμιο του Εκουαδόρ είναι να φτιάξουμε προγράμματα μέσω των οποίων να μπορεί να αλλάξει και η κοινωνία» 

ΠτΘ: Όσον αφορά το πανεπιστήμιο του Εκουαδόρ που τώρα στήνετε, πόσο εύκολη ή δύσκολη είναι αυτή η προσπάθεια;
Σ.Α.:  Νομίζω ότι είχα εξαιρετική τύχη. Από μία άποψη ήταν και λίγο θαύμα, γιατί δεν τους βρήκα αλλά με βρήκαν. Είχα εξάλλου μία πολύ καλή πορεία διεθνώς, στην επιστήμη αλλά και συμμετοχή σε πολλά διεθνή προγράμματα για τις συνεργασίες κυρίως Βορρά-Νότου. Όντας στο Βέλγιο, στο κέντρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχα πολλές συνεργασίες με διάφορες χώρες από τη Νότια Αμερική, τη Νοτιοανατολική Ασία, το Βιετνάμ κ.τλ., οπότε όταν μου δόθηκε αυτή η ευκαιρία την αποδέχτηκα ασμένως θα έλεγα. Ωστόσο, επειδή εμπλέκομαι κυρίως στην έρευνα, σίγουρα δεν είχα καταλάβει πόσο πολυσύνθετο είναι το να οργανώσεις ένα καινούριο πανεπιστήμιο.
 
Ευτυχώς δεν ήμουν μόνος μου, είμαι μέλος μιας μικρής ομάδας, περίπου δέκα ατόμων, που προέρχονται από όλα τα μέρη του κόσμου κι έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε εξ αρχής το πανεπιστήμιο, και από υλικοτεχνική άποψη.  Σχεδιάζουμε δηλαδή τα εργαστήρια, τις εστίες για τους φοιτητές κ.τλ. με ένα σχετικά καινούριο μοντέλο αμερικανικού τύπου, όπως το campus. Παράλληλα, βλέπουμε και το θεσμικό πλαίσιο, φτιάχνουμε δηλαδή τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του πανεπιστημίου. Στόχος μας είναι να φτιάξουμε προγράμματα μέσω των οποίων να μπορεί να αλλάξει σιγά σιγά και η κοινωνία, οπότε αυτό για μένα είναι μία μεγάλη πρόκληση. Από την άλλη όμως, αρκετές φορές λέω «ευτυχώς που είμαι Έλληνας», γιατί δεν με πτοούν καθόλου ούτε η γραφειοκρατία, ούτε οι δυσκολίες, ούτε τίποτα, αφού τα έχω ζήσει εδώ.
 
ΠτΘ: Πώς αντιμετωπίζετε την πολιτική κατάσταση στο Εκουαδόρ; Υπάρχει φόβος λόγω των κοινωνικών ανισοτήτων, της φτώχειας;
Σ.Α.:  Ναι. Κάποιος με την ιδιότητά μας πρέπει να προσέχει. Το ταμπεραμέντο των Λατίνων αλλά και των ισπανόφωνων μοιάζει με αυτό των Ελλήνων, εκτός αυτού όμως έχουμε και τις ίδιες αδυναμίες στην πολιτική, οπότε υπάρχει ανάλογη πολιτική παρεμβατικότητα. Συγκεκριμένα, υπάρχει ένα πιο κεντρικό σύστημα, όπως στην Ελλάδα με το Υπουργείο Παιδείας  –αν και σε μικρότερο βαθμό. Εκεί, επειδή αυτοί έχουν τα χρήματα, προφανώς και επιβάλλουν κάποιους κανόνες. Βέβαια, κι εμείς ενεργούμε με έναν τρόπο πολύ συναινετικό, γιατί και στο Εκουαδόρ είχαν υποφέρει πρώτα από τον ισπανικό ζυγό και μετά από τον νέο-αποικιοκρατικό τρόπο, κυρίως, της Αμερικής. Τώρα φτιάχνουμε όμως το Πανεπιστήμιο όλοι μαζί, τις δομές του, και πιστεύω ότι θα πάμε καλά. 

«Δεν περίμενα πως το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο έχει τέτοια εμβέλεια στην τοπική κοινωνία και ευρύτερα τόση ακτινοβολία» 

ΠτΘ: Η σχέση σας με την Ελλάδα και τη Θράκη ποια είναι;
Σ.Α.: Με την πάροδο του χρόνου μπόρεσα να προσφέρω πολύ περισσότερα στην Ελλάδα από το εξωτερικό. Δεν απέκοψα ποτέ τους δεσμούς μου με τη χώρα μου, ερχόμουν πάντοτε είτε μέσω προγραμμάτων για έρευνα με συναδέλφους μου είτε μέσω των αξιολογήσεων αλλά και με πολλούς άλλους τρόπους. Όσον αφορά την εμπειρία μου από τη Θράκη αυτή ήταν εξαιρετική, ομολογώ πως όλα αυτά τα χρόνια δεν είχα ποτέ επισκεφτεί την περιοχή. Δεν περίμενα πως το Πανεπιστήμιο έχει τέτοια εμβέλεια στην τοπική κοινωνία και ευρύτερα τόση ακτινοβολία

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.