Η Κομοτηνη βαζει τα «γιορτινα» της για την πολιουχο της

Τα «γιορτινά» της έχει βάλει ξανά η Κομοτηνή, αφού γιορτάζει η πολιούχος της πόλης, η Αγία Παρασκευή. Το παρεκκλήσι που βρίσκεται στο δημοτικό άλσος θα υποδεχτεί σήμερα και αύριο εκατοντάδες πιστούς. 

Αποκαλυπτικά για τη δημιουργία και την πορεία στον χρόνο του παρεκκλησίου της Αγίας Παρασκευής στο δημοτικό άλσος της Κομοτηνής, είναι τα όσα έχει φέρει στο φως της δημοσιότητας  ο εκκλησιαστικός ιστορικός, θεολόγος και νομικός κ. Ιωάννης Σιδηράς, σε συνέντευξή του στον «ΠτΘ»…

Το μουσουλμανικό κοιμητήριο

«Μέχρι το 1920, οπότε συνετελέσθη η ενσωμάτωση της Δυτικής Θράκης στον εθνικό γεωγραφικό κορμό της Ελλάδας, η Κομοτηνή είχε επτά μουσουλμανικά κοιμητήρια και το μεγαλύτερο εξ αυτών κατελάμβανε την έκταση του σημερινού δημοτικού άλσους Κομοτηνής» σημειώνει ο κ. Σιδηράς για τη δημιουργία του παρεκκλησίου εξηγώντας πως ουσιαστικά η απόφαση της δημιουργίας του δημοτικού άλσους Κομοτηνής αποκάλυψε την ύπαρξη παλαιότερου βυζαντινού ναού επ’ ονόματι της οσιοπαρθενομάρτυρος Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονος στον χώρο. 

Η δημιουργία του δημοτικού άλσους της Αγίας Παρασκευής και η αποκάλυψη του αρχαίου βυζαντινού ναού

«Μετά την απελευθέρωση της Κομοτηνής την πρώτη ιδέα για την ίδρυση δημοτικού άλσους στην πόλη είχε ο τότε Δήμαρχος Κομοτηναίων Απόστολος Σούζος (1923). Ουσιαστικά όμως το δημοτικό άλσος της Αγίας Παρασκευής ήταν το αποτέλεσμα των κόπων και της αόκνου προσπάθειας του Γενικού Διοικητού Δάσιου, του αείμνηστου Δημάρχου Ζωίδη, του Δημάρχου Σ. Κομνημού, ως και του διευθυντού Δασών κ. Στεφάνου. Η όλη προσπάθεια θα πρέπει να ξεκίνησε μεταξύ των ετών 1925-1926 και επί των ημερών του Δημάρχου Νικολάου Ζωίδη. Ο δε αέιμνηστος ιστοριοδίφης Αθ. Ιω. Αθανασιάδης αντιθέτως αναφέρει ότι στην αρχή της δεκαετίας του 1930 ο Γενικός Διοικητής Θράκης απαλλοτρίωσε όλα τα μουσουλμανικά κοιμητήρια και ανέθεσε στο Δημαρχείο να αξιοποιήσει κατάλληλα τις σχετικές εκτάσεις. Πιθανότερη θεωρείται η πρώτη εκδοχή για την έναρξη κατασκευή ς του άλσους» εξήγησε ο κ. Σιδηράς τοποθετώντας τα γεγονότα στον άξονα του χρόνου και συνέχισε «από τον χώρο του άλσους απομακρύνθηκαν οι διάφορες μουσουλμανικές επιτύμβιες στήλες και η σκαπάνη των στρατιωτών έφερε στο φως τα θεμέλια αρχαίου βυζαντινού ναού επ’ ονόματι της οσιοπαρθενομάρτυρος Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονος, καθώς και καλλιμάρμαρος σταυρός ο οποίος τοποθετήθηκε στην έξωθεν ανατολική πλευρά του νυν υπάρχοντος παρεκκλησίου της Αγίας Παρασκευής. Και τα τρία αυτά ιστορικά κειμήλια σώζονται μέχρι και σήμερα. Ειδικώς δε ο καλλιμάρμαρος σταυρός τοποθετήθηκε στο σημείο όπου ευρίσκετο ο αρχικός βυζαντινός ναός της Αγίας». 

Το «αγίασμα» του μουσουλμανικού κοιμητηρίου

Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα, που πραγματοποίησε ο εκκλησιαστικός ιστορικός, εντός του άλσους και κατά την περίοδο που ήταν ακόμη μουσουλμανικό κοιμητήριο, υπήρχε χριστιανικό «αγίασμα» στο οποίο προσέτρεχαν χριστιανοί και μουσουλμάνοι για να ανεύρουν σωματική και ψυχική ίαση, ενώ χαρακτηριστική είναι και η λαϊκή παράδοση που αναφέρει ότι στο σημείο όπου βρισκόταν η καταστραφείσα μετά την οθωμανική κατάκτηση βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Παρασκευής δεν ενταφιάζονταν μουσουλμάνοι, διότι όταν επιχειρήθηκαν ενταφιασμοί την επόμενη ημέρα οι νεκροί ευρέθησαν εκτός των τάφων τους.

Η ανέγερση του παρεκκλησίου από τον Μητροπολίτη Μαρωνείας και Θάσου Άνθιμο Δ’

Σε σχέση με τη δημιουργία του παρεκκλησίου της Αγίας Παρασκευής στο χώρο ο κ. Σιδηράς επισήμανε πως «το παρεκκλήσιο της Αγίας Παρασκευής στο δημοτικό άλσος ανηγέρθη υπό του αοιδήμου Μητροπολίτου Μαρωνείας και Θάσου Ανθίμου Δ’ (Σαρρίδη) (1922-1938). Εθεμελιώθη αρχικώς κατά το έτος 1933 και αποπερατώθη το έτος 1934 ή κατ' εκτίμηση και επιπόλαιη απόφαση κατεδαφίστηκε ο ανατολικός τοίχος μαζί με την κόγχη του ιερού βήματος της αρχικής εκκλησίας, η οποία είχε συμπληρωθεί μετά το έτος 1920 (-3) με περιστύλιο από καλλιμάρμαρους κίονες και επί αυτών τοποθετημένο σταυρό. Μετά την καταστροφή της κόγχης και του περιστυλίου, στο ίδιο ετοποθετήθη κίονας μικρών διαστάσεων και επ’ αυτού σταυρός, ενώ ο αρχικός καλλιμάρμαρος σταυρός του κατεστραφέντος περιστυλίου σήμερα ευρίσκεται τοποθετημένος στο έδαφος και επί της εξωτερικής ανατολικής πλευράς του σημερινού παρεκκλησίου».

Η καταστροφή μέρους του παρεκκλησίου από τους Βούλγαρους κατακτητές

Η ιστορία όμως -και τα «δεινά» παράλληλα- του παρεκκλησίου δεν σταματούν εδώ, αφού σύμφωνα με την έρευνα του εκκλησιαστικού ιστορικού «οι Βούλγαροι κατακτητές κατά την Βουλγαρική κατοχή του 1941-1044 και συγκεκριμένα το έτος 1942 κατέστρεψαν το περιστύλιο και διεσκόρπισαν τους καλλιμάρμαρους κίονες και έναν εξ αυτών έρριψαν στον τότε διατρέχοντα την Κομοτηνή ποταμό «Μπουκλουτζά». Ο δε ανατολικός τοίχος της Βυζαντινής Εκκλησίας, που εσώζετο μέχρι τότε και είχε ύψος 2μ. και μήκος 3-4 μ. μετετράπη από την καταστροφή σε μια άμορφη μάζα ερειπίων», ενέργειες διόλου τυχαίες, όπως σημειώνει ο κ. Σιδηράς, καθώς, «την ίδια βαρβαρότητα επέδειξαν οι Βούλγαροι και εναντίου του βορείου τμήματος του βυζαντινού φρουρίου, όπου υπήρχε η επιγραφή «Κτίσμα Θεοδοσίου» το οποίο κατέστρεψαν το έτος 1943. Και όλα αυτά διενεργήθησαν από τους Βούλγαρους με έναν και μόνο αντικειμενικό σκοπό τον αφανισμό από τον Ν. Ροδόπης κάθε ιστορικού στοιχείου που μαρτυρούσε την ελληνικότητα της Θράκης».

Όπως τόνισε ο κ. Σιδηράς το παρεκκλήσι πήρε τη μορφή με την οποία το γνωρίζουμε σήμερα «μετά από επέκταση του παρεκκλησίου – ναϊδρίου,  το οποίο ανηγέρθη επί Μαρωνείας Ανθίμου Δ και από το οποίο σώζονται οι Αγιογραφίες του μικρού τρούλου. Η επέκταση συντελέστηκε το 2000-2001 με την καίρια συνδρομή του τότε Δημάρχου Κομοτηναίων αειμνήστου Γεώργιου Παπαδριέλλη».
Κλείνοντας ο κ. Σιδηράς επισημαίνει με έμφαση για τους εορτασμούς της Αγίας Παρασκευής στην Κομοτηνή πως «από της εποχής ακόμη του Μαρωνείας Ανθίμου Δ’ και ιδιαιτέρως επί των ημερών του Μαρωνείας Τιμόθεου Ματθαιακάκη (1954-1974) ο εορτασμός της πολιούχου Κομοτηνής Οσιοπαρθενομάρτυρος Παρασκευής προσέλαβε βυζαντινή μεγαλοπρέπεια ενώ άξια μνείας είναι η προσφορά και η επί 51 συναπτά έτη διακονία από διάφορες θέσεις του Πρωτοπρεσβύτερου π. Σταύρου Σπορίκη στο ιερό τούτο ναϊδριο που υπάγεται στην ενορία του Αγίου Γεωργίου Κομοτηνής.»

Ο βίος της Αγίας Παρασκευής

Η Αγία Παρασκευή ή Παρασκευή Αθληφόρος ή Παρασκευή Μεγαλομάρτυς είναι αγία της Ορθόδοξης και Καθολικής εκκλησίας και θεωρείται προστάτιδα των ματιών. Έζησε στη Ρώμη κατά το 2ο αιώνα και υπέστη μαρτυρικό θάνατο επί ημερών του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου.

Νεανική ηλικία

Γονείς της Αγίας Παρασκευής ήταν ο Αγαθόνικος και η Πολιτεία, που ήταν χριστιανοί και οικονομικά εύποροι. Ήταν μοναχοπαίδι. Το όνομά της, της αποδόθηκε λόγω της ημέρας Παρασκευής, κατά την οποία γεννήθηκε. Η ανατροφή της από μικρή ηλικία έγινε βάσει χριστιανικών αρχών.

Ενηλικίωση και δράση

Σε ηλικία 20 ετών έμεινε ορφανή και από τους δυο γονείς, γεγονός που την κατέστησε κληρονόμο σημαντικής περιουσίας, την οποία και εκποίησε, διαθέτοντας τα χρήματα σε φτωχούς και ασθενείς. Ασχολήθηκε εντατικά με την ιεραποστολή, στην πόλη της Ρώμης και την ευρύτερη περιοχή, διδάσκοντας τον Χριστιανισμό κατ’ οίκον σε ανθρώπους αδύναμων κοινωνικά ομάδων. Η δράση της έγινε γνωστή στους Ρωμαίους και κλήθηκε σε απολογία από τον αυτοκράτορα Αντωνίνο.

Το μαρτύριό της

Ο αυτοκράτορας της ζήτησε να αρνηθεί τα θρησκευτικά της πιστεύω και στην προσπάθειά του να την πείσει, της προσέφερε διάφορα ανταλλάγματα. Η Αγία απέρριψε την πρόταση, οδηγούμενη σε βασανιστήριο (της φόρεσαν πυρακτωμένη περικεφαλαία στο κεφάλι) και στη συνέχεια στη φυλακή, όπου πέρασε ένα διάστημα στην απομόνωση. Στην αγιογραφία της αναφέρεται πως άγγελος Θεού, την επισκέφθηκε απελευθερώνοντάς την απ’ τα δεσμά. Έπειτα κλήθηκε ξανά να αλλαξοπιστήσει κι αφού δεν έδειχνε να μεταπείθεται, ο Αντωνίνος διέταξε το βασανισμό της μέχρι θανάτου.

Τα αγιογραφικά στοιχεία αναφέρουν, ότι για να την θανατώσουν την οδήγησαν μέσα σε ένα μεγάλο καζάνι με καυτό λάδι, αλλά εκείνη παρέμεινε ζωντανή. Ο Αντωνίνος, αδυνατώντας να το πιστέψει, θέλησε να προσεγγίσει το καζάνι ο ίδιος με σκοπό να διαπιστώσει τι συμβαίνει. Πλησιάζοντας όμως, από τον ατμό ή από κάποια άλλη αιτία, τραυματίστηκαν τα μάτια του με αποτέλεσμα να τυφλωθεί. Σύμφωνα με την παράδοση, η Αγία Παρασκευή, τον θεράπευσε με θαυματουργικό τρόπο (γι’ αυτό θεωρείται προστάτιδα των ματιών από τους Χριστιανούς) και έτσι ο Αντωνίνος την άφησε ελεύθερη να επιστρέψει στο έργο της..

Το τέλος της ζωής της

Έπειτα από κάποια χρόνια ο Αντωνίνος πέθανε και στη διαδοχή του ο Μάρκος Αυρήλιος, εξαπέλυσε νέο διωγμό κατά των χριστιανών, με την Αγία να συλλαμβάνεται ξανά. Σύμφωνα και πάλι με τα όσα λέει η αγιογραφία, ο ίδιος ο αυτοκράτορας έδωσε εντολή στους έπαρχους Ασκληπιό και Ταράσιο να τη βασανίσουν. Ο πρώτος την έριξε σε χώρο που φυλάσσονταν φίδια, τα οποία όμως πέθαναν, όταν την πλησίασαν ,και έτσι ο έτερος αποφάσισε να την αποκεφαλίσει. Το όνομα και η μνήμη της τιμούνται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 26 Ιουλίου.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.