Γυρω στο 6.300 π.Χ. η ανατολη των γεωργων στην Ροδοπη
Η Νεολιθική Θράκη μπαίνει στο χάρτη της επιστημονικής συζήτησης
Σε Νέα Σάντα και Παραδημή εντοπίστηκαν τα παλιότερα αρχαιολογικά κατάλοιπα μέσα από το ερευνητικό πρόγραμμα MapFarm «Χαρτογραφώντας τους πρώιμους γεωργούς στη Θράκη», τα αποτελέσματα του οποίου παρουσιάστηκαν την Πέμπτη στην 36η Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη.
Μάλιστα η ραδιοχρονολόγηση εντόπισε το παλιότερο εύρημα στον παλαιολιθικό οικισμό της Παραδημής, που φαίνεται να είναι ο αρχαιότερος οικισμός που ανακαλύφθηκε ως τώρα στη Θράκη υποδεικνύοντας την παρουσία των πρώιμων αγροτών στην περιοχή ήδη ίσως από το 6300 π.Χ., ενώ υπάρχουν και οικισμοί στη Ροδόπη, η ραδιοχρονολόγηση των οποίων, της τούμπας του Φαναριού και των Υφαντών, έδωσαν στοιχεία μόνο για την κατοίκηση κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού.
Το διεπιστημονικό έργο MapFarm εστίασε στα αρχαιολογικά κατάλοιπα των πρώιμων γεωργών στη Θράκη για τους οποίους γνωρίζουμε ελάχιστα, με στόχο τη διερεύνηση της αρχής της γεωργίας στην περιοχή, της κοινωνικής οργάνωσης των πρώιμων γεωργών και της πολιτισμικής τους ιδιαιτερότητας.
Η αρχή της γεωργίας, χρονολογικά ανάγεται στην 9η χιλιετία προ Χριστού εποχής και σηματοδοτεί την έναρξη της Νεολιθικής εποχής και αποτελεί σταθμό στην ιστορία της ανθρωπότητας. Το θέμα έχει ιδιαίτερη σημασία για την τοπική ιστορία, για την κατανόηση της διάδοσης και της εδραίωσης της γεωργίας στην ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου και της νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπως και για τη σχέση των πρώιμων γεωργών της Θράκης με αυτούς των όμορων περιοχών.
Σημαντικό βήμα για να μπει η νεολιθική Θράκη στην επιστημονική Συζήτηση
Η έρευνα έδωσε τα απαραίτητα στοιχεία για την ένταξη της περιοχής στη διεθνή επιστημονική συζήτηση από την οποία η νεολιθική Θράκη απουσιάζει σχεδόν ολοκληρωτικά.
Το MapFarm έδωσε και την ευκαιρία να δημιουργηθεί μια μεγάλη ομάδα, για όλες τις δράσεις που έγιναν, αποτελούμενη από το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας – ΔΠΘ, τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Ροδόπης και Ξάνθης, το εργαστήριο Γεωφυσικής – Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης και Αρχαιοπεριβάλλοντος (GeoSat ReSeArch) του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών (IMS-FORTH), ο Τομέας Φυσικής και Περιβαλλοντικής Γεωγραφίας, Τμήμα Γεωλογίας, ΑΠΘ και το NCSR Δημόκριτος.
Ήδη μάλιστα, μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, έχει προχωρήσει και η ανασκαφική έρευνα στον παλαιότερο των οικισμών, την Παραδημή, όπου πέρυσι ξεκίνησε ένα πενταετές ανασκαφικό πρόγραμμα από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ροδόπης σε συνεργασία με το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ, καθώς και με το Πανεπιστήμιο της Κύπρου και το Institute of Archaeology University of Rzeszów την Πολωνίας, με την προοπτική να υπάρξει συνεργασία και με άλλα Πανεπιστήμια του εξωτερικού τις επόμενες χρονιές.
Όπως τονίστηκε κατά την παρουσίαση, κύριοι στόχοι του έργου ήταν να εντοπιστεί η αρχή της γεωργίας στην περιοχή, η χωρική οργάνωση των οικισμών, η διάρκεια κατοίκησης, το παλαιοπεριβάλλον και οι περιβαλλοντικές μεταβολές που μπορεί να έχουν επηρεάσει την κατοίκηση των οικισμών.
Οι οικισμοί που διερευνήθηκαν ήταν αυτοί της Διομήδειας, Λαφρούδας, Παραδημής, Κρωβύλης, Νέας Σάντας, Μύλων Μάνα, Υφαντές και Φανάρι.
Κατά την επιφανειακή έρευνα, χρησιμοποιήθηκε μια νέα τεχνική ψηφιακής καταγραφής επιφανειακών ευρημάτων με κινητά τηλέφωνα και διαδικτυακές τεχνολογίες. Τα επιφανειακά ευρήματα καταγράφονταν ψηφιακά με την δημιουργημένη εφαρμογή στα κινητά τηλέφωνα.
Χρησιμοποιήθηκαν, επίσης, Drone και σημεία ελέγχου στο έδαφος (Ground Control Points) για τη μέτρηση των συντεταγμένων με δέκτη υψηλής ακρίβειας που σκοπό είχε τη δημιουργία υψηλής ανάλυσης ορθοφωτογραφιών και 3D μοντέλων, με τα οποία έγινε και καλύτερη απεικόνιση των ευρημάτων στο χώρο.
Δύο οικισμοί κατοικούνταν ήδη από την Αρχαιότερη Νεολιθική: Παραδημή (τούμπα) και Νέα Σάντα (επίπεδος).
Η Παραδημή φαίνεται να είναι ο αρχαιότερος οικισμός που ανακαλύφθηκε ως τώρα στη Θράκη υποδεικνύοντας την παρουσία των πρώιμων αγροτών στην περιοχή ήδη ίσως από το 6300 π.Χ.
Η ραδιοχρονολόγηση δύο οικισμών, της τούμπας του Φαναριού και των Υφαντών, έδωσαν στοιχεία μόνο για την κατοίκηση κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού.
Κατοικούνταν και εγκαταλείπονταν οι οικισμοί
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο, οι ραδιοχρονολογήσεις υποδεικνύουν την αρχή της Νεολιθικής στη Θράκη περίπου στο 6300 π.Χ. και αυξάνουν τον αριθμό των οικισμών της Αρχαιότερης Νεολιθικής στην περιοχή.
Όλοι οι νεολιθικοί οικισμοί που ερευνήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος κατοικούνταν κατά τη διάρκεια της 6ης χιλιετίας (Μέση και Νεότερη Νεολιθική). Οι περισσότεροι νεολιθικοί οικισμοί περικλείονταν με τάφρο (μία ή περισσότερες), είτε εν μέρει ή εξ ολοκλήρου.
Η ενδοκοινοτική οργάνωση των οικισμών παρουσιάζει σημαντική ποικιλομορφία ανεξάρτητα από τον τύπο του οικισμού, από τυχαία τοποθετημένα σπίτια έως πιο οργανωμένα (π.χ. σε σειρές ή ακτινωτά όταν είναι ευθυγραμμισμένα με την τάφρο).
Οι νεολιθικοί οικισμοί εγκαταλείπονται σε κάποια φάση της Τελικής Νεολιθικής περιόδου. Μερικοί από αυτούς δεν κατοικούνται ξανά, ενώ άλλοι επανακατοικούνται στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, αλλά εγκαταλείπονται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου για να μην κατοικηθούν ξανά στα προϊστορικά χρόνια.
Στο πρόγραμμα MapFarm «Χαρτογραφώντας τους πρώιμους γεωργούς στη Θράκη», εκτός από την κ. Ούρεμ-Κώτσου, εργάστηκαν οι Απόστολος Σαρρής, Νίκος Παπαδόπουλος, Κώστας Βουβαλίδης, Γιάννης Μανιάτης, Χρύσα Καραδήμα, Μαρία Χρυσάφη, Δημήτρης Μάτσας, Αννα Μουσιώνη, Ματθαίος Κουτσουμάνης, Σταύρος Κώτσος, Δέσποινα Σκουλαρίκη, Κυριάκος Σγουρόπουλος, Γιώργος Πολυμέρης, Περικλής Χρυσαφάκογλου, Δημήτρης Οικονόμου, Σοφία Δοάνη και Ιωάννης Χρόνης.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
