Γκαρο Εσαγιαν: Αριθμητικου τυπου η προσεγγιση της ψυχικης διαταραχης σημερα στην Ελλαδα

Με φετινό σύνθημα της «η ψυχική υγεία είναι παγκόσμιο ανθρώπινο δικαίωμα» τιμήθηκε χθες, 10 Οκτωβρίου η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Και αν στην Περιφέρεια ΑΜ-Θ αλλά και την περιοχή μας, πριν από λίγες ημέρες έλαβε χώρα η εβδομάδα ψυχικής υγείας από την αρμόδια διεύθυνση της ΠΑΜ-Θ η χθεσινή ημέρα σε παγκόσμιο αλλά και τοπικό επίπεδο, αποτελεί αφορμή κατανόησης τόσο του δεδομένου της αύξησης του ποσοστού των πολιτών που παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας και των λόγων που τα προκαλούν, όσο κυρίως κατανόησης της ευαισθητοποίησης όλων για την αναγκαιότητα εφαρμογής ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού σχεδίου προαγωγής της, χωρίς διακρίσεις.

Με την αφορμή της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας, καλεσμένος στην εκπομπή «Με το Ν και με το Β» ήταν ο ψυχιάτρος – ψυχοθεραπευτής και Επιστημονικός Υπεύθυνος του Κέντρου Πρόληψης «Ορφέας» Κομοτηνής κ.Γκάρο Εσαγιάν, ο οποίος ξεκινώντας στάθηκε στις κύριες αιτίες «κλονισμού» της ψυχικής υγείας των πολιτών, που εκκινούν ήδη από την παιδική ηλικία και το απαραίτητο αίσθημα ασφάλειας για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του, την ψυχοσυναισθηματική του εξέλιξη, αλλά και την συγκρότηση της προσωπικότητάς τους. Όπως εξήγησε ο ίδιος κανένα από τα παραπάνω δεν μπορούν να επιτευχθούν απουσία του αισθήματος ασφάλειας για ένα παιδί και κατ’ επέκταση για έναν ενήλικα, ώστε να διατηρήσει την κεκτημένη ψυχική του υγεία, με τον τρόπο που την απέκτησε στα παιδικά και εφηβικά του χρόνια.

Οι προκλήσεις της εποχής μας καθιστούν ευάλωτους

Οι προκλήσεις της εποχής, όπως η πανδημία, οι αλλεπάλληλες κρίσεις, μεταξύ των οποίων και η κλιματική, καθώς και οι περιφερειακοί πόλεμοι που χαρακτηρίζουν την εποχή, «μας καθιστούν όλους ευάλωτους και ανήμπορους στο να αισθανθούμε ασφαλείς για την επόμενη μέρα». Υπ’ αυτήν την έννοια σήμερα περισσότερο από ποτέ συναντάται η ψυχολογική ευαλωτότητα, η οποία σύμφωνα και με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, επιβεβαιώνεται και με αριθμούς, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το γεγονός ότι το 2019 πριν την έλευση της πανδημίας ένας στους οκτώ ανθρώπους έπασχε από κάποιας μορφή ψυχική διαταραχή, αριθμός ο οποίος άλλαξε σε έναν στους εφτά μετά την πανδημία, οι συνέπειες της οποίας είναι ακόμα παρούσες.

Αριθμητικού τύπου η προσέγγιση της ψυχικής διαταραχής σήμερα στην Ελλάδα

Σε επίπεδο κοινωνίας, όπως εξήγησε ο κ. Εσαγιάν, έχουμε προοδεύσει πολύ στο κομμάτι της καταπολέμησης του «στίγματος» για την ψυχική ασθένεια. Παρόλα αυτά απέχουμε πολύ από την ορθή προσέγγιση της ψυχικής περίθαλψης, με τον ίδιο να υπογραμμίζει πως «έχουμε βρεθεί πλέον σε μια εποχή  που γίνεται μια λογιστική διαχείριση της ψυχικής ασθένειας, το οποίο έχει αρνητικές συνέπειες σε ότι αφορά την φροντίδα των ψυχικά  πασχόντων».

Κληθείς να αναλύσει περισσότερο την τοποθέτησή του, ο ίδιος έκανε λόγο για μια αριθμητικού τύπου προσέγγιση της ψυχικής διαταραχής σήμερα στην Ελλάδα, τονίζοντας πως επειδή «η ψυχική διαταραχή και η φροντίδα της, κοστίζει πάρα πολύ στο κοινωνικό σύνολο και απομυζά κονδύλια, οι κρατούντες θεωρούν ότι αυτά τα χρήματα δεν πρέπει να ξοδεύονται αλόγιστα, όπως υποστηρίζουν και ότι πρέπει η φροντίδα της ψυχικής διαταραχής θα πρέπει να κωδικοποιηθεί με αριθμούς». Ένα μοντέλο που, όπως έσπευσε να υπενθυμίσει, το έχουμε δει αρχικά στην Αμερική, και οδήγησε σε αποτελέσματα όπως η «έξωση» του νοσηλευομένου μετά από το πέρας των δέκα ημερών νοσηλείας που κάλυπταν οι ασφαλιστικές εταιρείες για τη νοσηλεία της σχιζοφρένειας, παρά το γεγονός ότι η υποτροπή του ασθενούς ήταν ακόμα σε εξέλιξη.

Χωρίς ψυχιατρική κλινική η Ροδόπη

Όπως τόνισε «στην Ελλάδα δεν έχουμε φτάσει σε τέτοια  απάνθρωπη συνθήκη, αλλά η φροντίδα που παρέχουμε υπολείπεται» για να μιλήσει για τις υποστελεχωμένες ψυχιατρικές δομές, αλλά και την έλλειψη αυτών με χαρακτηριστικό παράδειγμα και την περιοχή μας, όπου, όπως τόνισε, στερείται ψυχιατρικής κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής. Αυτή υπάρχει, όπως τόνισε, μόνο στα χαρτιά, με αποτέλεσμα ένας ψυχικά πάσχοντας στην Ροδόπη να αδυνατεί να νοσηλευτεί στον τόπο του και να εξαναγκάζεται να πάει σε δομές της Αλεξανδρούπολης, της Ξάνθης, της Καβάλας ή ακόμα και της Θεσσαλονίκης.

Ως προς το κομμάτι της «κατανόησης» και της αποδοχής από το ευρύ κοινό, ο κ.Εσαγιάν επανέλαβε πως έχουν γίνει σημαντικά βήματα και στην περιοχή μας, ωστόσο απαιτούνται γενναίες πολιτικές και από πλευράς της πολιτείας. «Δεν μπορεί ο κόσμος από μόνος του  δυστυχώς να θεσμοθετήσει και να αλλάξει τα πράγματα. Χρειάζονται και φωτισμένοι άνθρωποι που θα πάρουν τις γενναίες αποφάσεις έτσι ώστε να γίνουν καινοτόμες δράσεις και να περάσουμε σε μια καινούργια περίοδο διαχείρισης, με την καλή έννοια του όρου, του ψυχικά πάσχοντος» ανέφερε υπογραμμίζοντας την ανάγκη μιας συντεταγμένης προσπάθειας από όλους, πολίτες και έχοντες την εξουσία, ώστε να πάμε τα πράγματα στην επόμενη μέρα.

Η ψυχιατρική αποασυλοποίηση και η ψυχιατρική τομεοποίηση πιο αναγκαία από ποτέ

Ανάμεσα σε όσα πρέπει να γίνουν κατά την άποψή του την επόμενη ημέρα και η ψυχιατρική αποασυλοποίηση, που βέβαια αποτελεί όραμα της κοινωνικής ψυχιατρικής ήδη από την δεκαετία του 1990. Διαθέτοντας και προσωπική εμπειρία, αποτελώντας μέλος της προσπάθειας αποασυλοποίησης της Λέρου, ο ίδιος εξήγησε πως μέσα από αυτήν την διαδικασία δημιουργήθηκαν θεσμοί, ιδιωτικού δικαίου, μη κερδοσκοπικοί, οι οποίοι  αναλαμβάνουν να  καλύψουν τις ελλείψεις των  κρατικών δομών, τα λεγόμενα οικοτροφεία, ένα εκ των οποίων ξεκίνησε την λειτουργία του και στην περιοχή του Θρυλορίου, εδώ στην Ροδόπη, με τον ίδιο στην επιστημονική του ηγεσία.

Όπως εξήγησε πρόκειται για μια δομή, η οποία φιλοξενεί ασθενείς οι οποίοι έχουν σοβαρές ψυχικές παθήσεις και οι οποίοι δεν διαθέτουν το απόλυτα ικανοποιητικό υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον. Η δομή αυτή όπως και αντίστοιχες που έχουν δημιουργηθεί και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, δυστυχώς λειτουργούν αποκομμένα από την κεντρική ψυχιατρική διοίκηση, είναι όπως τόνισε «κατά κάποιον τρόπο αφημένες στη μοίρα τους» και στηρίζονται κυρίως στην ηρωική προσπάθεια των εργαζομένων για την στήριξη των ασθενών. Περιγράφοντας τα προβλήματα ο κ.Εσαγιάν εξήγησε πως αν ένας ασθενής παρουσιάσει υποτροπή, η νοσηλεία του μετατρέπεται σε «Γολγοθά» καθώς απαιτείται η μεταφορά του στην Αλεξανδρούπολη και μια ολόκληρη γραφειοκρατική διαδικασία που λειτουργεί ανασταλτικά στην άμεση έγκαιρη και αποτελεσματική φροντίδα του ασθενή.

Για τον ίδιο η τομεοποίηση της ψυχιατρικής περίθαλψης που συνεπάγεται στην ύπαρξη ψυχιατρικής νοσηλευτική μονάδα σε κάθε περιφερειακή ενότητα, είναι απαραίτητη. Όπως απαραίτητη είναι και η δημιουργία κέντρου ημέρας, που προβλέπονται επίσης στα χαρτιά αλλά ακόμα δεν έχουν υλοποιηθεί. Μάλιστα έδωσε και το παράδειγμα της Κομοτηνής που όπως εξήγησε, «στα χαρτιά υπάρχει και ψυχιατρική κλινική και κέντρο ψυχικής υγείας» για τα οποία ωστόσο εναποθέτουμε τις ελπίδες μας πλέον στην λειτουργία του στο νέο νοσοκομείο Κομοτηνής.

«Να μην φοβόμαστε να αποταθούμε στους ειδικούς»

Κλείνοντας ο ίδιος έσπευσε να υπογραμμίσει πως «λίγο πολύ σε κάθε οικογένεια υπάρχει ένας ψυχικά πάσχον, είτε η πάθησή του είναι μείζονα, είτε ελάσσονα», για να στείλει το μήνυμα της πρόληψης, πρώτα και κύρια από την οικογένεια. Άλλωστε όπως τόνισε «όταν αποφασίζουμε να κάνουμε παιδιά χρειάζεται να φροντίζουμε στο μεγάλωμά τους να λειτουργήσει η οικογένεια και το περιβάλλον, οι φροντιστές των παιδιών, ως ένα κουκούλι  μέσα στο οποίο  το κάθε παιδί θα αναπτύξει τις δεξιότητές του και την ενεργητική ακρόαση του». Έννοιες που εν πολλοίς σήμερα, έχουμε ξεχάσει, όντας απορροφημένοι στις απαιτήσεις των καιρών, τις οθόνες του υπολογιστή και την κοινωνία της πληροφορίας.  «Πρόληψη λοιπόν και η έλλειψη του φόβου ως προς την έγκαιρη  διάγνωση του προβλήματος ώστε να αποταθούμε στους ειδικούς για τη διαχείρισή του» είναι τα βασικά σημεία που ο ίδιος θέλησε να σταθεί, υπογραμμίζοντας εκ νέου τέλος την ανάγκη να γίνουν γενναία βήματα για την διαχείριση της ψυχικής διαταραχής και από την πλευρά της πολιτείας. Δεδομένα από το οποίο όπως τόνισε «προς το παρόν είμαστε πολύ μακριά». 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.