Δυο πραγματα που δεν ξερατε για τον Διαφωτισμο

Η επίσκεψη της Κλειώς

Ο Διαφωτισμός είναι το κίνημα του 18ου αιώνα με τη μεγαλύτερη επιρροή στη σημερινή ευρωπαϊκή και όχι μόνο σκέψη. Λίγοι γνωρίζουν, όμως, ότι είναι υπεύθυνο και για δύο πράγματα που θεωρούμε δεδομένα σήμερα.

Το τακούνι και οι άντρες

Μπορεί στις μέρες μας τα τακούνια να είναι ίδιον των γυναικών, τον 18ο αι. όμως, αλλά και παλαιότερα, οι άνδρες ευγενείς τα χρησιμοποιούσαν για να συμπληρώσουν την αριστοκρατική τους εμφάνιση, όπως αποδεικνύει και το πορτραίτο του Βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκου ΙΔ΄, δημιούργημα του Hyacinthe Rigaud, με τα κόκκινα τακούνια του και τις χρυσές τους λεπτομέρειες να συνθέτουν την υποβλητική του παρουσία (Προέλευση φωτογραφίας: www.useum.org)

Τα τακούνια, κάτι που έχει ταυτιστεί με τις γυναίκες σήμερα, τα φόρεσαν πρώτοι οι άνδρες τον 9ο αιώνα μ.Χ. και αυτό γιατί τους ήταν χρήσιμα στον πόλεμο. Πιο συγκεκριμένα, βοηθούσαν τους ιππείς να έχουν αντίσταση στους αναβολείς της σέλας. Οι Ευρωπαίοι, όμως, τα πήραν από τους Πέρσες, οι οποίοι τα εφηύραν κατά την ίδια περίοδο, οπότε τα τακούνια δεν θεωρούνται ευρωπαϊκή εφεύρεση.

Εν συνεχεία, τον 17ο αιώνα οι γυναίκες άρχισαν να αντιγράφουν πολλά στοιχεία από την αντρική αριστοκρατική μόδα στο ντύσιμό τους. Οι ευγενείς άντρες τότε συνδύαζαν τα τακούνια με το χλωμό δέρμα, δύο παραμέτρους που αφορούσαν όσους δεν ασκούσαν χειρωνακτικές δουλειές. Αυτή η αντίληψη, όμως, άλλαξε με την επικράτηση των ιδεωδών του Διαφωτισμού τον 18ο αιώνα. Τότε οι άντρες, που έπρεπε να ντύνονται πιο πρακτικά για να διευθύνουν ένα κτήμα, ή στρατιώτες, άρχισαν να αποφεύγουν το εξεζητημένο ντύσιμο –και τις άσπρες περούκες– και να ντύνονται πιο πρακτικά. Έτσι, τα τακούνια έμειναν για τις γυναίκες.

Οι μυστικές εταιρείες

Ελαιογραφία του Ινδού Abu’l-Hasan στην οποία απεικονίζεται ο ίδιος με τακούνια  μαζί με τον προστάτη του αυτοκράτορα Jahangir, που χρονολογείται επίσης τον 17ο αι. (Προέλευση φωτογραφίας: Smithsonian Institution, Washington DC)

Σήμερα, υπάρχει η αντίληψη ότι όλες οι μυστικές εταιρείες, όπως για παράδειγμα οι Ελευθεροτέκτονες, ήταν οργανώσεις που απεργάζονταν την ανατροπή των υπαρχόντων πολιτικών συστημάτων και της καθεστηκυίας τάξης. Αυτό, όμως, είναι μία πολύ ανακριβής εικόνα που καλλιεργήθηκε εξαιτίας της μυστικότητάς τους.

Οι εταιρείες αυτές, όπως οι Ιλουμινάτι και οι Ελευθεροτέκτονες, άνθησαν κυρίως μετά την επικράτηση του Διαφωτισμού τον 18ο αιώνα –αν και οι Ελευθεροτέκτονες υπήρχαν από πιο παλιά. Οι κάθε λογής αυτές εταιρείες αποτελούνταν από ανθρώπους που εμφορούνταν από τα ιδεώδη του Διαφωτισμού, δηλαδή την ανεξιθρησκία, τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την επικράτηση της επιστήμης, του ουμανισμού και του ορθολογισμού, τον περιορισμό της απολυταρχίας και της εξουσίας των Εκκλησιών. Αυτές οι ιδέες, φυσικά, δεν άρεσαν στους μονάρχες της εποχής, ούτε και στους εκκλησιαστικούς ηγέτες. Έτσι, οι άνθρωποι αυτοί αναγκάζονταν να συναντιούνται μυστικά γιατί, διαφορετικά, αντιμετώπιζαν ποινές φυλάκισης και διώξεις.

Επειδή, λοιπόν, οι προοδευτικές αυτές οργανώσεις που πήγαιναν κόντρα στο ρεύμα περιβάλλονταν από αυτήν την άκρα μυστικότητα και διέδιδαν τις νέες ιδέες, οι άνθρωποι υπήρξαν δύσπιστοι απέναντί τους και ανέπτυξαν έναν κάποιον φόβο για αυτές. Και αυτός ο φόβος και η δυσπιστία κρατάει μέχρι τις μέρες μας.

Βιβλιογραφία

—Imhoof David, «Αυτή είναι λοιπόν η Ευρώπη μας, μια ιστορία από τον Διαφωτισμό ως σήμερα», Πέτρος Γεωργίου μτφρ., εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2022.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.