Γιαννης Βουλτσιδης, απο το παραδοσιακο θεατρο σκιων στη συγχρονη λαικη performance

Η Θράκη είναι κοιτίδα του πανευρωπαϊκού πολιτισμού ήδη από τα νεολιθικά χρόνια. Η περιοχή της Μαρώνειας και η Σαμοθράκη με τα Καβείρια μυστήριά της ήταν σταθερός πόλος έλξης μέχρι το διάταγμα του Θεοδοσίου του Μεγάλου που απαγόρευσε τις αρχαίες λατρείες.

Σαβάζιος, Ορφέας, Διόνυσος, μια σειρά γονιμολατρικών θεοτήτων που εισήγαγαν την Παγκόσμια Σκέψη στο μυστήριο της ταφής και της Ανάστασης, της σποράς και της αιώνιας βλάστησης, της αειφόρου αναπτύξεως (όπως θα λέγαμε σήμερα με όρους της Οικονομικής Επιστήμης).

Η υπέρβαση τού Θανάτου μόνο μέσα από τη χαρά της ζωής, μέσα από το πανηγύρι, μέσα από την εκστατική ένωση με το Άπαν μπορεί να επιτευχθεί. Αυτό είναι το διονυσιακό πνεύμα που κληρονομήσαμε από τους τεχνίτες ηθοποιούς της Αρχαιότητας.

Στη Θράκη πραγματοποιείται μέσα στους αιώνες μια διαρκής ζύμωση, εμπλουτίζεται διαρκώς το Ελληνικό Πνεύμα με στοιχεία από την Ιωνία, τη Φρυγία, την πανάρχαια Ινδία, όπου πρωτοπαρουσιάστηκε το θέατρο σκιών με θεολογικό χαρακτήρα ως ανοικτό λαϊκό σχολείο και πανεπιστήμιο μαζί.

Αυτό που είναι και σήμερα, χάρη σε καραγκιοζοπαίχτες δημιουργούς όπως ο Θρακιώτης Γιάννης Βουλτσίδης, που υπηρετεί και μεταφέρει αυτούσιο το πνεύμα των κατ’ Αγρούς Διονυσίων.

Ο Νίτσε μίλησε για το απολλώνιο και για το διονυσιακό στοιχείο ως δύο ρεύματα διαχωρισμένα. Στην Ελλάδα όμως και ειδικά στη Θράκη επιτυγχάνεται από αρχαιοτάτων χρόνων η σύζευξη και η αρμονική συνεργασία των αντιθέτων, αποσκοπώντας εν τέλει στην καλλιέργεια του πανανθρώπινου ουμανιστικού πνεύματος, της φιλίας, της ειρήνης και της προκοπής όλων, για την ευφορία των αγρών και για την ευδοκία των νοημόνων όντων. Οι σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες προϋποθέτουν τη συνδημιουργικότητα, την ειρηνική συνύπαρξη, την καλλιέργεια των Γραμμάτων και των Τεχνών για το Καλό όλων. Το Κοινό Αγαθό για να παραχθεί προϋποθέτει ομόνοια, σεβασμό, αλληλεγγύη, αναγνώριση των αξίων, επανεκτίμηση των αξιών, οριοθέτηση τελικά. «Πόλις εστί νόμω», λέγανε οι αρχαίοι ημών πρόγονοι. Κάτι θα ήξεραν.

Η μείζων κλιματική αλλαγή που μας απειλεί όλους, δικαίους και αδίκους, τα ακραία καιρικά φαινόμενα που θα κορυφωθούν μέχρι το 2050 και οι πρόσφατες καταστροφικές εφιαλτικές πυρκαγιές κατέδειξαν την ανάγκη επανακαθορισμού των ορίων της απληστίας μας.

Μόνο μέσα από την Τέχνη μπορούμε να ευαισθητοποιήσουμε όλους μα όλους τους ανθρώπους και να τους εμφυσήσουμε την ανάγκη να σεβαστούμε κάθε μορφή ζωής. Και το δάσος είναι η ύψιστη εγγύηση της ζωής, μαζί με την πολύτιμη πανίδα και τη χλωρίδα του.

Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κομοτηνής προβαίνει τώρα σε ένα γενναίο άλμα εξωστρέφειας με την επιστροφή του στη γνήσια λαϊκή, δημοτική παράδοση και στη λαογραφία, τείνει χείρα συνεργασίας σε ζωντανά κύτταρα πολιτισμού, όπως ο «Μικρός Διάκοσμος», αξιοποιεί τη ντόπια σχολή χορού της Φωτεινής Κουτλογεωργίου κι αναδεικνύει μουσικούς διεθνείς βεληνεκούς, που αφιέρωσαν τη ζωή τους ολάκερη στην υπηρεσία της ποιητικής μουσικής με αντίκτυπο στο ευρύ κοινό, όπως οι: Δέσποινα Λεωτζάκου (βιολοντσέλο), Άγγελος Ζαγοριανός (κιθάρα), Χρήστος Ναλμπάντης (κρουστά-ξυλόφωνο), Γιάννης Βουλτσίδης (ταμπουράς-τραγούδι).

Τους απολαύσαμε την Παρασκευή 6 και το Σάββατο 8 Αυγούστου στο ανοικτό θερινό Δημοτικό Θέατρο Κομοτηνής. Οι θεατές, μικροί και μεγάλοι, χειροκροτούσαν μετά μανίας, κρατούσαν τον ρυθμό χτυπώντας παλαμάκια, χτυπούσαν δυνατά τα πόδια τους στη γη, μιμούμενοι τους επί σκηνής καλλιτέχνες, ακριβώς όπως στους αρχαίους εκστατικούς χορούς οι άνθρωποι συμφιλιώνονταν με τον πλανήτη που μας φιλοξενεί και με τα στοιχεία της Φύσης που μας υπερβαίνουν και μας περιέχουν, ενόσω τα εμπεριέχουμε κι εμείς.

Η σύλληψη, η σκηνοθεσία, ο συντονισμός, η ενορχήστρωση και η εκτέλεση όλης αυτής της πρωτότυπης εξαιρετικής παραγωγής, που όμοιά της δεν υπάρχει τα τελευταία είκοσι χρόνια, ανήκει στον πρωτότυπο δημιουργό και λαϊκό καραγκιοζοπαίχτη Γιάννη Βουλτσίδη, που συνεπικουρούμενος από τη σύζυγό του Γεωργία Γιαννοπούλου οργώνει την ελληνική επαρχία, θυσία στον πανανθρώπινο ελληνικό πολιτισμό. Εξαιρετικός ο σχεδιασμός των εικόνων της θεάς Άρτεμης, αλλά και της Αγίας Παρασκευής, καθώς και οι φιγούρες του θεάτρου σκιών.

Χόρεψαν με απολλώνια χάρη οι: Μαρία Βαϊτσούδη, Φωτεινή Κουτλογεωργίου, Αμαλία Τζώγα, Ίλια Ψαθά. Οι υπόλοιποι συντελεστές της παράστασης ήταν οι:  Ιωάννης Ν. Καραγκιουλμέζης (Επιμέλεια σκηνικών και κοστουμιών), Γεωργία Γιαννοπούλου (Ζωγραφική, φιγούρες και θέμα αφίσας), Γιάννης Τζατζανάς (Φωτισμοί), Νίκος Οικονομίδης (Φωτογραφίες-βίντεο),   Ν.Κ. Sound (Επιμέλεια ήχου), Φωτεινή Κουτλογεωργίου (Χορογραφίες).

Από τον Ανακρέοντα στον Βιζυηνό και στον Ντίνο Χριστιανόπουλο δεν είναι μακρύς ο δρόμος

Γράφει στο σημείωμά του ο σκηνοθέτης-περφόρμερ Γιάννης Βουλτσίδης:

«Μέσα από δύο ποιητές, τον Ανακρέοντα από την Τέω της Ιωνίας και μια περσόνα φανταστική σύγχρονου Θρακιώτη ποιητή, του Κωνσταντίνου Βυζαντινού, διαπλέκουμε δύο εποχές και κάνουμε λόγο για δύο καταστροφές, έτσι που μόνο οι ποιητές μπορούν να τις “διαχειρίζονται”. Έχουμε το 522 π.Χ. την κατάκτηση της Ιωνίας από τους Πέρσες, τον εκδιωγμό των Ελλήνων στην άλλη ακτή του Αιγαίου − τότε είναι που κτίζονται από πρόσφυγες της Τέω τα Άβδηρα και στα καράβια που τους μεταφέρουν απ’ την παλιά πατρίδα στη νέα βρίσκεται ο Ανακρέων. Έτσι λοιπόν μέσα από τη μελοποίηση που έκανα στους στίχους του, περιγράφεται ένας ολόκληρος κόσμος και τα αισθήματα τού τότε, πάνω σε μια ποικιλία θεμάτων. Και το σημαντικότερο, στην Ιωνία για πρώτη φορά η γυναίκα είχε ίσα δικαιώματα με τον άντρα και δεν είναι τυχαίο που ο χορός που επιλέξαμε να χορογραφήσουμε τις μουσικές πάνω σε ποίηση Ανακρέοντα είναι γυναικών από την Ιωνία τού τότε, αλλά και της Σμύρνης του ’22, του δώθε».

Το λαϊκό θέατρο είναι σχολείο, εξ ορισμού διαφωτιστικό και ουμανιστικό. Όποιος έχει παλέψει με τη γη και την έχει ποτίσει με τον ιδρώτα του, την έχει αγαπήσει με το αίμα της ψυχής του, εκείνος μόνο είναι Καλλιτέχνης (με κάπα κεφαλαίο), εκείνος μόνο μπορεί να κατανοήσει τον πόνο της προσφυγιάς από την αρχαία Ιωνία (και «τον συνωστισμό των Περσών στην παραλία») μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη σημερινή απελπισία.

Τα ειλικρινή συγχαρητήρια όμως ανήκουν στη Διοίκηση και στον Ιωάννη Κυριαζή, Πρόεδρο του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κομοτηνής, που συνεργάστηκε με τον «Μικρό Διάκοσμο» της ιδιωτικής αλλά παγκόσμιας καλλιτεχνικής δημιουργίας και συνδημιούργησαν αυτό το θαύμα που όμοιό του δεν υπάρχει, αφού μπορεί να σταθεί σε όλες τις σκηνές της Ευρώπης, γιατί συναντιούνται οι τέχνες, οι εποχές, οι πολιτισμοί και αρχέγονοι καλλιτεχνικοί κώδικες σε μία ενιαία και αδιαίρετη μουσικοθεατρική παράσταση με σταθερά κορυφούμενο ρυθμό.

*Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ και ποιητής, διατηρεί δε και προσωπικό ιστολόγιο www.konstantinosbouras.gr

**Το παρόν κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στον ιστότοπο «Η Κυριακάτικη ΑΥΓΗ – Αναγνώσεις», avgi-anagnoseis.blogspot.com/2021/08/blog-post_234.html, στις 29/8/2021.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.