Γεωμορφολογια, γεωλογια, τα μεταλλεια και προοπτικες αξιοποιησης της περιοχης Κιρκης

Του Κυριάκου Αρίκα*

1.Πρόλογος

Οι ζημιές στον οικισμό της Κίρκης και στη γύρω δασική περιοχή που προκλήθηκαν από τις πρόσφατες πυρκαγιές τον Αύγουστο 2023 και η επακόλουθη δυναμικότητα για επανορθώσεις που αναπτύχθηκε εκ μέρους των κατοίκων της Κίρκης, των δημοσίων υπηρεσιών και άλλων πολιτών που αγάπησαν την εξαιρετικού κάλλους αυτή περιοχή, αποτέλεσαν το κίνητρο για τη δημοσίευση της παρούσας έκθεσης, με σκοπό να συμβάλλει στην προβολή και αξιοποίηση του γραφικού αυτού χωριού. Η εισήγηση αυτή είναι μια διασκευασμένη έκδοση παλαιότερης δημοσίευσης, με συμπληρωματικά στοιχεία και με ορισμένες προτάσεις για την αναβάθμιση της Κίρκης και την προώθηση της ποιότητας ζωής στην εν λόγω περιοχή.

2. Εισαγωγή

Η Κίρκη είναι ένα χωριό του Νομού Έβρου, 17 χιλιόμετρα (σε ευθεία γραμμή) βορειοδυτικά της Αλεξανδρούπολης στην οποία υπάγεται και διοικητικά. Είναι χτισμένη μέσα σ’ ένα πανέμορφο λοφώδες τοπίο, βυθισμένη σε δασώδη βλάστηση. Πότε πρωτoκατοικήθηκε ο τόπος αυτός και πότε συγκροτήθηκε σε χωριό, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία. Από ορισμένες αφηγήσεις και λαϊκές εκφράσεις βγαίνει σαν συμπέρασμα ότι η ίδρυση του χωριού θα πρέπει να αναζητηθεί σε χρόνο αρκετών αιώνων πίσω. Για την ιστορία του χωριού, την ονομασία «Κίρκη» (παλαιότερα «Κιρκάς») και άλλες λεπτομέρειες παραπέμπεται στο βιβλίο του Αλέξανδρου Καζαντζή με τίτλο: «Κίρκη Έβρου – Η μάγισσα ή η μαγεία της φύσης» (Αλεξανδρούπολη, 2008). Μια πλήρη αναφορά στην ιστορική διαδρομή του χωριού υπάρχει ανέκδοτη από τον Δημοσθένη Αρίκα η οποία συμπεριλαμβάνεται αυτούσια ως παράρτημα στο εν λόγω βιβλίο του Α. Καζαντζή.

Η παρούσα έκθεση περιέχει μια περιληπτική και για τον κάθε αναγνώστη κατανοητή περιγραφή της γεωμορφολογίας – γεωλογίας και κοιτασματολογίας της περιοχής Κίρκης. Στο πλαίσιο αυτό γίνεται περιγραφή των μεταλλείων μολύβδου-ψευδαργύρου, τα οποία κατά διαστήματα έπαιξαν βασικό ρόλο στην επιβίωση των κατοίκων της Κίρκης και αποτελούνται από δύο συγκροτήματα: το μεταλλείο εξόρυξης, 6 χλμ βόρεια και το εργοστάσιο εμπλουτισμού του μεταλλεύματος, 3 χλμ ανατολικά της Κίρκης.

Διευκρινίζεται, ότι το συνημμένο φωτογραφικό υλικό αντιπροσωπεύει την Κίρκη πριν την επάνω αναφερόμενη καταστροφική πυρκαγιά.

3. Γεωμορφολογία

Η Κίρκη είναι χτισμένη σε υψόμετρο 205 – 230 μ., στην κοιλάδα του μικρού ποταμού «Ειρήνη», ο οποίος πηγάζει μερικά χιλιόμετρα δυτικά της Κίρκης και ύστερα από διαδρομή περίπου 30 χιλιομέτρων εκρέει στο Θρακικό Πέλαγος, ανατολικά της Αλεξανδρούπολης (Εικ. 1). Την κοιλάδα του ποταμού Ειρήνης διασχίζει και η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης- Αλεξανδρούπολης. Το υδρογραφικό δίκτυο του ποταμού με τις παράπλευρες ρεματιές εκχαράσσουν τη γεωμορφολογία της περιοχής Κίρκης (Εικ. 2). Τα μεγαλύτερα ρέματα που εκρέουν στον ποταμό Ειρήνη είναι τα εξής: δύο ρέματα από βόρειοδυτικά και νοτιοδυτικά συμβάλλουν στην Κίρκη, το «Κιρκάλων Ρέμα» προέρχεται από το μεταλλείο Άγ. Φίλιππος (βλ. παρακάτω), το «Βραχόρεμα» και το μεγαλύτερο από αυτά, το «Φουντουκλού Ρέμα» (το ανατολικό τμήμα του ρέματος είναι εκτός του χάρτη της Εικ. 2), το οποίο με τις παράπλευρες ρεματιές του δικτυώνεται στο νότιο τμήμα της περιοχής.

Η λοφοειδής μορφολογία της περιοχής (βλ. χάρτη της Εικ. 2) παρουσιάζεται και στις φωτογραφικές εικόνες 3 έως 6. Από την Κίρκη με κατεύθυνση προς ανατολικά και νοτιοανατολικά υψώνονται αριστερά του ποταμού Ειρήνης οι λόφοι «Πανηγύρι» (ύψος 481 μ) «Αγία Παρασκευή» (330 μ), «Τίγρης» (410 μ), «Μέσος Βράχος» (331 μ), «Μικρός Βράχος» (303 μ) και στη συνέχεια η κορυφογραμμή «Γυμνόν» (464 μ), πλαισιωμένη βόρεια και νότια αντίστοιχα από τους λόφους «Μακρύλοφος» (403 μ) και «Άγιοι Θεόδωροι» (349 μ). Στο κάτω μέρος της πλαγιάς του λόφου Μέσος Βράχος, δίπλα στον ποταμό Ειρήνη είναι το εργοστάσιο εμπλουτισμού μεταλλεύματος και τα ερείπια μερικών άλλων κτιρίων. Στις κορυφές των αναφερόμενων λόφων (εκτός της Αγίας Παρασκευής) δεσπόζουν ανοιχτόχρωμα ασβεστολιθικά πετρώματα τα οποία τονίζουν το γεωμορφολογικό ανάγλυφο και προσδίδουν ιδιαίτερη ομορφιά στο φυσικό τοπίο. Οι ασβεστόλιθοι εκτείνονται και δυτικά των Αγίων Θεοδώρων, στην απέναντι πλευρά του ποταμού Ειρήνης, μέχρι το ύψωμα «Τάσος» (393 μ).

Νότια και νοτιοανατολικά της Κίρκης υψώνεται ο δασώδης λοφοειδής όγκος της κορυφογραμμής «Παπάς – Κιτρινοράχη» (υψόμετρα μέχρι 470 μ.). 3,5 χλμ νοτιοανατολικά της Κίρκης ξεπροβάλλει σε κωνοειδές σχήμα η υψηλότερη κορυφή της νότιας και νοτιοανατολικής περιοχής, ύψους 519 μ. που φέρει την ονομασία «Σουβλί» (παλαιότερη ονομασία: «Σιβρί»).

3 έως 8 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Κίρκης εκτείνεται η ηφαιστειακή περιοχή με κέντρο τον ορεινό όγκο «Μαυρόπετρα» ύψους μέχρι 627 μέτρα, ο οποίος πλαισιώνεται δυτικά και ανατολικά από τις ράχες «Ραχούλα» και «Μύτη». Οι δύο αυτές ράχες ανηφορίζουν βαθμιαία προς βορά μέχρι πάνω από 700 μέτρα ύψους. Τα μεγαλύτερα ρέματα με κατά τόπους βαθιές χαραδρώσεις, εiναι το «Κιρκάλων Ρέμα», το οποίο απορρέει από την περιοχή του μεταλλείου Άγιος Φίλιππος και το «Βραχόρεμα», το οποίο δημιούργησε τη χαράδρωση μεταξύ του ορεινού όγκου της Μαυρόπετρας και της ράχης «Μύτη». Και τα δύο ρέματα εκρέουν στον ποταμό Ειρήνη. Στην νοτιοανατολική πλαγιά της ράχης «Μύτη» υπήρχε παλαιότερα ο μικρός οικισμός «Μαυρόπετρα».

4. Γεωλογία

Ο γεωλογικός χάρτης της Eικόνας 2 παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία διαφόρων γεωλογικών και πετρολογικών σειρών. Στην περιοχή Κίρκης αντιπροσωπεύονται και οι τρεις κύριες κατηγορίες πετρωμάτων: 1ον μεταμορφωμένα, 2ον ιζηματογενή και 3ον ηφαιστειακά-μαγματικά πετρώματα.

4.1. Μεταμορφωμένα πετρώματα

Τα μεταμορφωμένα πετρώματα αντιπροσωπεύονται από πρασινοσχιστόλιθους, οι οποίοι αποτελούν την παλαιότερη γεωλογική σειρά και καταλαμβάνουν την περιοχή νότια και νοτιοανατολικά της Κίρκης. Οι σχιστόλιθοι αυτοί έχουν πρασινωπή απόχρωση που οφείλεται στη μεγάλη περιεκτικότητα πράσινων ορυκτών όπως ο «χλωρίτης», το «επίδοτο» κ.ά. Σε ορισμένα σημεία (π.χ. στον ανατολικό πρόποδα του λόφου Σουβλί) υπάρχουν παραλλαγές καστανού χρώματος σαν αποτέλεσμα οξείδωσης των εν λόγω ορυκτών.

Οι πρασινοσχιστόλιθοι σχηματίσθηκαν στη γεωλογική εποχή του «Ιουρασικού», δηλαδή περίπου πριν 200 – 150 εκατομμύρια χρόνια και μεταμορφώθηκαν σε σχετικά βαθύτερα επίπεδα του γήινου φλοιού κάτω από την επίδραση υψηλών πιέσεων και θερμοκρασιών (έως περίπου 500 0C). Οι συνθήκες αυτές θερμοκρασιών, πιέσεων και τεκτονικών κινήσεων δημιούργησαν τελικά τη σημερινή ορυκτολογική σύσταση, καθώς επίσης τη σχιστότητα, τις πτυχές και ρηγματώσεις των μεταμορφωμένων αυτών πετρωμάτων.

Οι πρασινοσχιστόλιθοι ανήκουν σε μια μεγαλύτερη σειρά μεταμορφωμένων πετρωμάτων, η οποία καταλαμβάνει την ευρύτερη περιοχή από Κίρκη, μέχρι Συκορράχη, Πέραμα και Μάκρη.

Το ότι τα πετρώματα αυτά απαντώνται σήμερα στην επιφάνεια της Γης οφείλεται στις διαβρωτικές διεργασίες και στις τεκτονικές ανοδικές κινήσεις κατά τη διάρκεια των εκατομμυρίων χρόνων.

4.2. Ιζηματογενή πετρώματα

Κροκαλοπαγή – ψαμμίτες – αργιλικοί σχιστόλιθοι

Η σειρά αυτή κυριαρχεί την περιοχή Κίρκης και καταλαμβάνει μια ζώνη βορειοδυτικής – νοτιοανατολικής κατεύθυνσης (βλ. γεωλογικό χάρτη, Εικ. 2) που συνεχίζεται μέχρι την περιοχή Άβαντα και Αμφιτρίτης. Όλα τα πετρώματα της σειράς αυτής αποτελούν θαλάσσιες αποθέσεις της γεωλογικής εποχής του «Ηωκαίνου», ηλικίας 50-40 εκατομμύρια χρόνια.

Στην περιοχή Κίρκης μέχρι το εργοστάσιο εμπλουτισμού του μεταλλείου επικρατούν τα Κροκαλοπαγή με σχετικά μεγάλες κροκάλες διαφόρων πετρωμάτων και ψαμμιτικό συνδετικό υλικό. Στην περιοχή του εργοστασίου χαρακτηρίζονται τα κροκαλοπαγή από κροκάλες κόκκινου γρανίτη μεγέθους μέχρι πάνω από 30 εκατοστά του μέτρου.

Στα επάνω μέρη της σειρά, ανηφορίζοντας π.χ. προς τους λόφους Αγ. Παρασκευή, Πανηγύρι και Τίγρης τα κροκαλοπαγή μεταπίπτουν σταδιακά σε ψαμμίτες με τοπικές ενστρώσεις που σημαίνει ηρεμότερη απόθεση των ιζημάτων. Στο σύστημα των αποθέσεων υπήρξαν μάλιστα ενδιάμεσα σχετικά ήρεμες αποθέσεις λεπτόκοκκου υλικού, συνυφασμένες με την ανάπτυξη ζωικού κόσμου. Την ύπαρξη του τότε θαλάσσιου ζωικού κόσμου μαρτυρούν οι εμφανίσεις απολιθωμάτων σε ορισμένες θέσεις. Οι απολιθωματοφόρες αυτές αποθέσεις αποτελούν χαρακτηριστικούς ενδιάμεσους ορίζοντες ενστρώσεων λεπτοψαμμιτικού και αργιλικού υλικού που παρουσιάζονται στον γεωλογικό χάρτη σαν αργιλικοί σχιστόλιθοι. Οι ενστρώσεις αυτές εμφανίζονται βόρεια και νότια των λόφων Πανηγύρι και Τίγρη και 2 χλμ νοτιοανατολικά από το εργοστάσιο του μεταλλείου (τοποθεσία: Καλαθά Χωράφι). Όπως αναφέρθηκε επάνω, οι αργιλικοί αυτοί σχιστόλιθοι περιέχουν πλήθος απολιθωμάτων. Κυριαρχούν οι ονομαζόμενοι «Νουμμουλίτες», μικρά στρόγγυλα απολιθώματα με δισκοειδές σχήμα διαμέτρου μερικών χιλιοστών έως 3 εκατοστών του μέτρου. Στους σχιστόλιθους νότια του Πανηγύρι εντοπίστηκαν κωνοειδή σαλιγκάρια (Zeritheen) μεγέθους έως 5 εκατοστά και εχινοί σε ορισμένες θέσεις.

Νουμμουλιτικοί ασβεστόλιθοι

Είναι θαλάσσιες αποθέσεις κυρίως ζωικών μικροοργανισμών της γεωλογικής εποχής του «Ανώτερου Ηωκαίνου», ηλικίας περίπου 40 εκατομμυρίων χρόνων. Τα βράχια των ανοιχτόχρωμων αυτών πετρωμάτων δεσπόζουν τις κορυφές μια σειράς λόφων και προσδίδουν στο τοπίο ένα ανάγλυφο ιδιαίτερου φυσικού κάλους. Οι ασβεστόλιθοι αυτοί χαρακτηρίζουν τις κορυφές στους λόφους: Τίγρης, Μέσος Βράχος, Μικρός Βράχος και του νοτιοανατολικά γειτονικού λόφου (στον γεωλογικό χάρτη, της Εικ. 2 με μπλε χρώμα). Στη νοτιοανατολική συνέχεια ακολουθούν οι ασβεστόλιθοι στους λόφους Μακρύλοφος, Γυμνόν, Αγ. Θεόδωροι και Τάσος.

Οι ασβεστόλιθοι στους εν λόγω λόφους είναι υπολείμματα ενός ενιαίου ορίζοντα με νοτιοανατολική κλίση. Τα ασβεστολιθικά αυτά «καπέλα» διαδέχονται τα υποκείμενα κροκαλοπαγή-ψαμμιτικά πετρώματα στο λόφο Πανυγύρι – Τίγρη σε υψόμετρο περίπου 350 μ. και στη νοτιοανατολική συνέχεια, στον Μικρό Βράχο και τον νοτιοανατολικό γειτονικό λόφο σε υψόμετρο περίπου 200 μέτρων. Η βαθμιαία αυτή κλίση των ασβεστολιθικών στρωμάτων διακόπτεται λόγω τεκτονικών κινήσεων.

Ανοδικές κινήσεις κατά μήκος τεκτονικών ρηγμάτων ανύψωσαν π.χ. τα στρώματα στον Μακρύλοφο τουλάχιστον κατά 100 μέτρα και στο Γυμνόν κατά 200 μέτρα. Έτσι η βάση των ασβεστολίθων είναι στον Μέσο Βράχο και στον ανατολικότερα (ανώνυμο) λόφο σε υψόμετρο 200-220 μέτρων, στον Μακρύλοφο 320 μέτρων και στο Γυμνόν 400-440 μέτρων.

Οι Νουμμουλιτικοί ασβεστόλιθοι της περιοχής Τάσος – Αγ. Θεόδωροι συνεχίζονται σε ανατολική κατεύθυνση περίπου 20 χιλιόμετρα μέχρι Άβαντα και Νίψα.

Το υλικό των ανοιχτόχρωμων αυτών πετρωμάτων αποτελείται από ανθρακικό ασβέστιο το οποίο προέρχεται από συγκόλληση και συγχώνευση κελυφιών θαλασσινών οργανισμών και κυρίως των μικροοργανισμών «Νουμμουλίτες» – γι’ αυτό και η ονομασία «Νουμμουλιτικοί Ασβεστόλιθοι». Εκτός αυτών βρίσκονται και άλλα απολιθώματα όπως, εχινοί, κοχλιοί, κογχύλια κ.ά. Μια θέση εμφάνισης τέτοιων απολιθωμάτων είναι π.χ. στη βάση του ασβεστόλιθου, στον νοτιοδυτικό πρόποδα του λόφου Μικρός Βράχος.

4.3. Μαγματικά – ηφαιστειακά πετρώματα

Μετά την απόθεση των επάνω αναφερόμενων ιζημάτων ακολούθησε πριν περίπου 35 – 25 εκατομμύρια χρόνια, στη γεωλογική εποχή που φέρει την ονομασία «Ολιγόκαινο», μια εντατική μαγματική-ηφαιστειακή δραστηριότητα, η οποία άφησε ποικιλία πετρωμάτων που καταλαμβάνουν το βόρειο και βορειοανατολικό τμήμα της περιοχής Κίρκης. Το τμήμα αυτό ανήκει στην ευρύτερη περιοχή μαγματικών ηφαιστειακών πετρωμάτων από Μαρώνεια–Σάπες μέχρι Φέρες–Λευκίμη. Η παρακάτω περιγραφή περιορίζεται φυσικά στη σειρά μαγματικών-ηφαιστειακών πετρωμάτων της περιοχής Κίρκης, που παρουσιάζει ο συνημμένος γεωλογικός χάρτης (Εικ. 2).

Η μαγματική δραστηριότητα άρχισε με ηφαιστειακές εκρήξεις τέφρας και άλλων στους κρατήρες παρευρισκόμενων υλικών. Οι αποθέσεις των υλικών αυτών αποτελούν σήμερα τις διάφορες παραλλαγές των ηφαιστειακών τόφφων. Η ανάμειξη αυτών με συνυπάρχοντα ιζήματα δημιούργησε κατά θέσεις τους ονομαζόμενους τοφφίτες, οι οποίοι σε ορισμένες θέσεις παρουσιάζουν λεπτοφυείς ενστρώσεις (π.χ. πίσω από τους λόφους Μέσος Βράχος και Μικρός Βράχος) και ακολουθεί μια κατά θέσεις χαρακτηριστική ένστρωση ζεολιθικού τόφφου πάχους μέχρι 10 μέτρων. Οι τόφφοι συνολικά καταλαμβάνουν μια σχετικά μεγάλη επιφάνεια στο βόρειο και βορειοανατολικό τμήμα της περιοχής.

Μια ειδική παραλλαγή της σειράς αυτής αποτελεί το σχετικά σκληρό πέτρωμα του λόφου Πανηγύρι που χαρακτηρίζεται στον χάρτη σαν πυριτιωμένος Τόφφος. Η σκληρότητά του οφείλεται στην επίδραση θερμών ηφαιστειακών διαλυμάτων πλούσιων σε πυρίτιο

Σε ορισμένες θέσεις νότια της τοποθεσίας «Ερείπια Μαυρόπετρας» βρίσκονται πάνω στους ηφαιστειακούς τόφφους μικρές εμφανίσεις ενός συμπαγούς μαύρου πετρώματος. Πρόκειται για υπολείμματα από ανδεσιτικές λάβες, οι οποίες αρχικά αποτελούσαν καλύμματα λάβας μεγαλύτερων εκτάσεων που εξαλείφτηκαν κατά τις διαβρωτικές διεργασίες των εκατομμυρίων χρόνων.

Μια ιδιάζουσα μονάδα αποτελούν τα προπυλιτιωμένα – πυριτιωμένα υφαιστειοϊζηματογενή πετρώματα τα οποία εμφανίζονται νότια, βορειοανατολικά και ανατολικά του μεταλλείου Άγιος Φίλιππος. Τα πετρώματα είναι συχνά πρασινωπά – γι’ αυτό και η ονομασία «προπυλιτιωμένα» -, που οφείλεται σε ορισμένα πράσινα ορυκτά (χλωρίτης, επίδοτο). Η ορυκτολογική σύνθεση και γενικά η προπυλιτίωση των πετρωμάτων αυτών είναι αποτέλεσμα επίδρασης θερμών μαγματικών διαλυμάτων τα οποία εν μέρει ήταν μεταλλοφόρα και δημιούργησαν κατά τόπους συγκεντρώσεις μεικτών θειούχων ορυκτών στην περιοχή αυτή (βλ. επόμενο κεφάλαιο).

Βορειοανατολικά και βορειοδυτικά του μεταλλείου Άγιος Φίλιππος εμφανίζεται ένα σχετικά αδροκρυσταλλικό πέτρωμα που κρυσταλλοποιήθηκε σε σχετικά μεγάλο βάθος κάτω από την τότε επιφάνεια της Γης που φέρει στον γεωλογικό χάρτη την ονομασία Μονζοδιορίτης. Τη μεγαλύτερη όμως έκταση καταλαμβάνει ο Υποηφαιστειακός Ανδεσίτης ο οποίος κρυσταλλοποιήθηκε σε μικρότερα βάθη αλλά και αυτός κάτω από την τότε επιφάνεια της Γης. Αποτελεί τον ορεινό όγκο Μύτη – Μαυρόπετρα και εκτείνεται νοτιοδυτικά μέχρι τον λόφο Παγώνη Ράχη και βόρειοδυτικά μέχρι πέραν του μεταλλείου Άγιος Φίλιππος. Ο ίδιος υποηφαιστίτης εμφανίζεται συχνά προς ανατολάς μέχρι την περιοχή Αισύμης. Οι Μονζονίτες και οι Υποηφαιστειακόι Ανδεσίτες έχουν πετρολογική σχέση μεταξύ τους και παρουσιάζουν συχνά ενδιάμεσο μεταβατικό χαρακτήρα. Κοινό χαρακτηριστικό είναι επίσης η «Προπυλιτίωση» – πράσινη απόχρωση του πετρώματος, λόγω σχηματισμού ορισμένων πράσινων ορυκτών εξαλλοίωσης (χλωρίτης, επίδοτο).

Οι εξαλλοιώσεις είναι αποτέλεσμα επίδρασης μαγματικών θερμών («υδροθερμικών») διαλυμάτων. Όξυνα «υδροθερμικά διαλύματα» εξαλλοίωσαν εντονότερα μεγάλα τμήματα του Υποηφαιστειακού Ανδεσίτη με αποτέλεσμα το βαθμιαίο ξεθώριασμα μέχρι λευκή απόχρωση του πετρώματος (με κατά τόπους έντονες οξειδώσεις). Οι εξαλλοιώσεις καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις (βλ. χάρτη της Εικόνας 2) στην περιοχή βορειοανατολικά του λόφου Παγώνη Ράχη, στην κορυφογραμμή Μαυρόπετρα, στη ράχη Μύτη και μεγάλη έκταση στην περιοχή του μεταλλείου Άγιος Φίλιππος.

Οι εξαλλοιώσεις του Υποηφαιστειακού Ανδεσίτη (και του Μονζοδιορίτη) σχετίζονται με τις θειούχες μεταλλοφορίες της περιοχής. Μεταλλοφόρα υδροθερμικά διαλύματα δημιούργησαν και τις κατά τόπους συγκεντρώσεις θειούχων κοιτασμάτων, όπως και αυτό του Αγίου Φιλίππου (βλ. επόμενο κεφάλαιο)

5. Κοιτασματολογία και τα «Μεταλλεία Κίρκης»

Βόρεια έως βορειοανατολικά της Κίρκης υπάρχουν πολλές μεταλλοφόρες εμφανίσεις – γι’ αυτό και η ονομασία «Μεταλλεία Κίρκης» -, από τις οποίες, εκτός αυτής του Αγίου Φιλίππου, οι πιο γνωστές είναι οι: King Arthur, Αρμουτσούκ, Αχατκιόι, Επτάδενδρο, Αχλά Ταρλά, Παγώνη Ράχη κ.ά. Ουσιαστικά όμως θεωρούνται σαν «Μεταλλεία Κίρκης» το μεταλλείο «Άγιος Φιλίππος», 6 χλμ βόρεια και οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού του μεταλλεύματος, 3 χλμ ανατολικά Κίρκης.

Τα μεταλλικά ορυκτά των αναφερόμενων εμφανίσεων αποτελούνται κυρίως από θειούχα ορυκτά του μολύβδου, ψευδαργύρου, χαλκού και σιδήρου (μεικτά θειούχα), τα οποία φέρουν αντίστοιχα τις ονομασίες «γαληνίτης», «σφαλερίτης», «χαλκοπυρίτης» και «σιδηροπυρίτης». Το κοίτασμα του Αγίου Φιλίππου είναι όμως πολυμεταλλικό και περιέχει ακόμη περίπου άλλα 15 θειούχα ορυκτά.

Τα θειούχα αυτά ορυκτά σχηματίσθηκαν στα τελευταία στάδια της μαγματικής δραστηριότητας, δηλαδή στο Ολιγόκαινο, πριν περίπου 30 εκατομμύρια χρόνια και αποτελούν κατά κάποιο τρόπο το κατακάθι θερμών μεταλλοφόρων διαλυμάτων που διέρρευσαν τις ρηγματώσεις των πετρωμάτων. Έτσι λοιπόν, οι μεταλλοφόρες εμφανίσεις είναι κυρίως συγκεντρώσεις θειούχων ορυκτών κατά μήκος μικρών και μεγάλων τεκτονικών ρηγμάτων. Η μεταλλοφορία στο μεταλλείο Άγιος Φίλιππος περιορίζεται σε μία ζώνη ρηγμάτων μήκους περίπου 1500 μ. και πλάτους από μερικά μέτρα έως 40 μ. Τη μεταλλοφόρα αυτή ζώνη ρηγμάτων ακολούθησαν και οι κατά διαστήματα εξορύξεις του κοιτάσματος κατά μήκος υπογείων στοών.

Το σύστημα εγκαταστάσεων και η λειτουργία των μεταλλείων Κίρκης περιγράφονται αναλυτικά στο επόμενο κεφάλαιο.

5.1. Το συγκρότημα και το ιστορικό των «Μεταλλείων Κίρκης»

Το μεταλλείο «Άγιος Φίλιππος» είναι γνωστό ήδη από τον 19ο αιώνα. Η σοβαρότερη όμως μεταλλευτική δραστηριότητα υπήρξε στο διάστημα μεταξύ 1932 και 1939 από μία βρετανική εταιρεία. Αποτέλεσμα της εξόρυξης ήταν η δημιουργία ενός δικτύου στοών συνολικού μήκους 1600 μέτρων. Το εξορύξιμο μετάλλευμα στελνόταν ακατέργαστο στην Ευρώπη από τον σιδηροδρομικό σταθμό της Κίρκης.

Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου οι Γερμανοί σε μία πρωτοφανή προσπάθεια, κινητοποιώντας ένα μεγάλο ανθρώπινο δυναμικό από την Κίρκη, από τα γειτονικά χωριά και από την Αλεξανδρούπολη, πραγματοποίησαν σε διάστημα τριών ετών, πολλές και διάφορες μεγάλες εγκαταστάσεις, έχοντας πιθανόν σαν σκοπό την εγκαθίδρυση μιας εκτεταμένης μεταλλευτικής και μεταλλουργικής βιομηχανίας στη περιοχή Κίρκης. Εκτός από τις εγκαταστάσεις στον Άγιο Φίλιππο, έκτισαν και εξόπλισαν 3 χιλιόμετρα ανατολικά της Κίρκης, πλησίον της σιδηροδρομικής γραμμής, ένα για την εποχή εκείνη μοντέρνο εργοστάσιο εμπλουτισμού μεταλλευμάτων, αποτελούμενο από δύο μεγάλα κτίρια για την κατεργασία του μεταλλεύματος του Αγίου Φιλίππου (θραύση, κονιοποίηση, ανάκτηση μεταλλικών συμπυκνωμάτων με τη μέθοδο επίπλευσης κ.λ.π.). Για τη μεταφορά του μεταλλεύματος από το μεταλλείο Αγίου Φιλίππου μέχρι το εργοστάσιο εμπλουτισμού (απόσταση 6 χλμ) κατασκευάστηκε εναέριος σιδηρόδρομος. Στον Άγιο Φίλιππο διευρύνθηκε το δίκτυο στοών σε συνολικό μήκος 3500 μέτρων. Οι φωτογραφικές εικόνες 7 έως 10 και οι περιγραφές τους δίνουν ορισμένες βασικές πληροφορίες σχετικά με τις εγκαταστάσεις του μεταλλείου.

Το οικοδομικό έργο στο μεταλλείο Άγιος Φίλιππος και στο εργοστάσιο επεξεργασίας του μεταλλεύματος ολοκληρώθηκε με αντίστοιχα δύο εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος, με κτίρια συνεργείων, χημικά εργαστήρια και αποθήκες, καθώς επίσης με πολλά οικήματα για το εργατικό και υπαλληλικό προσωπικό (μεταξύ των οποίων και πολυτελείς βίλες για το διευθύνων προσωπικό). Όλα αυτά δημιούργησαν αργότερα στη μεταπολεμική περίοδο πολλούς μύθους γύρω από αυτή τη δραστηριότητα και την οικονομικότητα των κοιτασμάτων της περιοχής.

Με το τέλος του πολέμου το 1945 και την εσπευσμένη οπισθοχώρηση των Γερμανών και Βουλγάρων (η Θράκη ήταν υπό βουλγαρική κατοχή), όλες αυτές οι εγκαταστάσεις εγκαταλείφθηκαν και περιήλθαν στη δικαιοδοσία του Ελληνικού Κράτους. Στη συγκεχυμένη μεταπολεμική περίοδο και με τη συγκυρία του εμφυλίου πολέμου ακολούθησαν οι διάφορες ανεξέλεγκτες επεμβάσεις, οι λεηλασίες και η φυσική κλιματική διάβρωση με καταστρεπτικές συνέπειες στις εγκαταλειμμένες εγκαταστάσεις, ιδιαίτερα σε αυτές των ξύλινων οικημάτων. Σήμερα παραμένουν μόνο τα σε μεγάλο βαθμό καταστραμμένα οικήματα από πέτρινο υλικό, όπως και τα κτίσματα του εργοστασίου εμπλουτισμού μεταλλευμάτων.

Οι διάφορες προσπάθειες του Ελληνικού Κράτους στις δεκαετίες του 1950 και 1960 να δημιουργήσει μεταλλευτική βιομηχανία δεν καρποφόρησαν. Το έτος 1974 απέκτησε τα μεταλλευτικά δικαιώματα ένας ιδιώτης, ο Κυπριάδης, ο οποίος ίδρυσε μια μικρή «Εταιρεία» και άρχισε την υπόγεια εξόρυξη του κοιτάσματος στο μεταλλείο Άγιος Φίλιππος. Το συγκρότημα «Κυπριάδη» έβαλε μάλιστα σε κίνηση και το εργοστάσιο εμπλουτισμού καθώς επίσης τον εναέριο σιδηρόδρομο για τη μεταφορά του μεταλλεύματος από τον Άγιο Φίλιππο. Η ετήσια παραγωγή ανήλθε το 1975 και 1976 σε 40.000 τόνους μεταλλεύματος και 3.000 τόνους συμπυκνωμάτων γαληνίτη και σφαλερίτη/βουρτσίτη.

Η ληστρική εξόρυξη και οι μη σύγχρονοι μέθοδοι εργασίας χωρίς τα ανάλογα μέτρα ασφάλειας, έγιναν αιτία, ύστερα από μια ισχυρή βροχόπτωση το καλοκαίρι του 1977, να καθιζήσει και να καταρρεύσει το κεντρικό υπόγειο σύστημα. Το ατύχημα έγινε ευτυχώς τη νύχτα και δεν υπήρξαν ανθρώπινα θύματα. Έτσι, ενώπιον της απελπιστικής αυτής κατάστασης άρχισε μια επίπονη επιφανειακή εξόρυξη προς βαθύτερα σημεία του μεταλλοφόρου ρήγματος. Οι προσπάθειες όμως αυτές δεν είχαν την αναμενόμενη επιτυχία με αποτέλεσμα να σταματήσουν τελικά οι εργασίες το έτος 1980.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1980 άρχισαν ερευνητικές εργασίες του Ι.Γ.Μ.Ε. για τον εντοπισμό νέων μεταλλοφόρων εμφανίσεων με αποθαρρυντικά όμως αποτελέσματα. Το 1989 απέκτησε πάλι ο ίδιος επιχειρηματίας τα μεταλλευτικά δικαιώματα. Οι εργασίες συνεχίσθηκαν με τις ίδιες ληστρικές και ανεύθυνες μεθόδους. Οι ποσότητες και η ποιότητα του χρήσιμου μεταλλεύματος από την επιφανειακή εξόρυξη περιορίσθηκαν αισθητά. Το φτωχό αυτό μετάλλευμα μεταφερόταν με φορτηγά οχήματα (αντί της μεταφοράς με τον εναέριο σιδηρόδρομο) για την κατεργασία του στο εργοστάσιο εμπλουτισμού. Τα εξορυχθέντα ασύμφορα «μπάζα» συσσωρεύονταν γύρω από το ορυχείο. Το επιφανειακό ορυχείο απέκτησε με την πάροδο του χρόνου μεγάλες διαστάσεις. Το δυτικό, σχεδόν κατακόρυφο τοίχωμά του έφτασε το απειλητικό ύψος των 50 περίπου μέτρων, δημιουργώντας άμεσο κίνδυνο για την τύχη των εργαζομένων σε περίπτωση κατακρήμνισης. Στο βαθύτερο μέρος της εκσκαφής συγκεντρώθηκαν και λίμνασαν τοξικά επιφανειακά νερά τα οποία παρά τις αντλήσεις δημιουργούσαν μεγάλες δυσκολίες στην εξόρυξη. Όλες αυτές οι δυσκολίες ήταν αιτία να διακόπτονται συχνά οι εργασίες που οδήγησαν το 1997 οριστικά στην παύση της περιβαλλοντικά επιζήμιας αυτής μεταλλευτικής δραστηριότητας.

Οι αυθαίρετες αυτές δραστηριότητες της εταιρείας «Κυπριάδη» δημιούργησαν μεγάλα περιβαλλοντικά προβλήματα και δηλητηρίασαν την γύρω περιοχή του εργοστασίου επεξεργασίας του μεταλλεύματος, διοχετεύοντας τοξικά μεταλλευτικά τέλματα στον παρακείμενο ποταμό Ειρήνη, τα οποία μεταφέρονταν μέχρι την εκβολή του ανατολικά της Αλεξανδρούπολης.

Ανεξάρτητα όμως από τις αρνητικές αυτές επιπτώσεις, η ιστορία και η διαβίωση της Κίρκης είναι στενά συνδεδεμένες με τις δραστηριότητες των μεταλλείων. Στη θέση αυτή ενδείκνυται να παρουσιαστούν τα κύρια σημεία μιας αξιόλογης περιγραφής από τον Αλέξανδρο Καζαντζή στο περιοδικό της Αλεξανδρούπολης «Θρηίκιος Άνεμος» (τεύχος Μαΐου-Ιουνίου 1997) με τίτλο: «Κίρκης μεταλλεία. Φύσης Δωρεά, Τέχνης Μεγαλείο, Ανθρώπου Θαυμασμός». Ο Αλ. Καζαντζής εκφράζει με ποιητική γλώσσα την εικόνα και τη σημασία των μεταλλείων, τα οποία έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην εξέλιξη της περιοχής και στην κατά διαστήματα επιβίωση των κατοίκων της Κίρκης. Παρακάτω δίνονται αυτούσια μερικά αποσπάσματα από το κείμενο του Χρήστου Καζαντζή:

«Μια Κίρκη θα ήταν αδιανόητο να μη συνοδεύεται από μαγεία και από όλα τα κάλλη που προικίζει η φύση, η ομορφιά αλλά και από τη δαιμόνια ανθρώπινη επέμβαση. Όλα αυτά συνδέονται σε μια αρμονία και ισορροπία πλούτου και κάλλους σε ένα δυσπρόσιτο αλλά και συναρπαστικό χώρο που θα μπορούσε να εκφρασθεί με ένα τεράστιο καλλιτεχνικό τοπίο στο όχι και πολύ ξακουστό χωριό του Νομού Έβρου που λέγεται Κίρκη.

Στο παρελθόν με την ανίχνευση ασχολήθηκαν Αγγλικές Εταιρίες που γύρω στο 1925 χαρτoγράφησαν την περιοχή και άνοιξαν πολλά οριζόντια ορύγματα στα οποία έδωσαν και διάφορα αγγλικά ονόματα (…). Τη μεγάλη όμως δραστηριότητα ανέπτυξε το Γερμανικό Κράτος στα χρόνια της Kατοχής. Επιδόθηκε με επιστημονική επιμέλεια και σχολαστικότητα και χρησιμοποίησε κάθε είδος σύγχρονη τεχνική της εποχής που σήμερα εξετάζοντας την περίπτωση προκαλεί δέος και θαυμασμό (….).

Οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού και διαχωρισμού του μεταλλευτικού υλικού στο χώρο των κάτω μεταλλείων, όπως συνηθίζονται να λέγονται, που έφεραν την ονομασία “Φολτάτσι”. Εδώ συναντά κανείς τις θεόρατες εγκαταστάσεις που σε βλέπουν μεγαλεπήβολα από ψηλά και εύλογα προκαλεί την απορία σε κάθε επισκέπτη πώς φύτρωσαν αυτά τα πανύψηλα κτίσματα μέσα σε ένα περιβάλλον που κυριαρχεί η σιωπή, το κελάηδισμα, καταπράσινες φυλλωσιές ανάμεσα σε βουνά με κακοτράχαλα βράχια, ένα τοπίο που μάλλον για γύρισμα κινηματογραφικής ταινίας προσφέρεται παρά για οποιαδήποτε άλλη επένδυση. (….)

Σε όλο αυτό το βαρύ βιομηχανικό έργο δεν απουσίασε η εφαρμογή της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, το κάλλος και η τεχνική. Οι δύο βίλες που προαναφέραμε δείχνουν την άνεση διαμονής των υπευθύνων. Οι μεγάλες βεράντες, τα τζάκια, οι χώροι κατοικίας, η τοποθέτηση στο περιβάλλον, η συμμετρία, η χρήση εξευγενισμένων υλικών δίνουν εικόνα εύχαρις αισθητικής και υποχρεωτικά συμβιβάζεται κανείς με το συμπέρασμα ότι πρόκειται για αριστουργήματα τέχνης που ούτε καν θα μπορούσε να τα φαντασθεί σε μια περίοδο έντονης πολεμικής κατάστασης.

Στην προσπάθεια αυτή των Γερμανών χρησιμοποιήθηκαν ως εργατικό προσωπικό οι κάτοικοι εκτός των κατοίκων της Κίρκης και οι κάτοικοι των γύρω χωριών Συκορράχης, Κασσιτερών, Κίζαρι και άλλων με την επιστασία των Βουλγάρων, συμμάχων των Γερμανών. Όπως ενθυμούνται οι εργαζόμενοι της εποχής εκείνης η ολοκλήρωση των εγκαταστάσεων ήταν αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς με μια μισθωτική αμοιβή των κατοχικών δεδομένων. Σκληρό μεροκάματο για το ψωμάκι που το επέβαλε η ανάγκη ή πολλές φορές μετά από επιτάξεις.

Αλλά η τύχη είναι μοιραίο να συνοδεύεται από ειρωνεία. Μόλις ολοκληρώθηκε όλη η βιομηχανική εγκατάσταση, λέγεται ότι την ημέρα που ο εναέριος σιδηρόδρομος μετέφερε δοκιμαστικά τα πρώτα βαγονέτα με μετάλλευμα η Γερμανία έχασε τον πόλεμο και οι υπεύθυνοι εγκατέλειψαν το χώρο και έφυγαν (…).

Έκτοτε το ελληνικό δημόσιο κατά καιρούς έδειξε κάποιο άτονο ενδιαφέρον με κάποιες μικρές μικροεπεμβάσεις συντήρησης και φύλαξης με την παρουσία άλλοτε κάποιων εταιριών και άλλοτε του ίδιου, ώσπου κάποια εταιρία στα τελευταία χρόνια χρησιμοποιώντας “ευφυείς” μεθόδους συνέλεξε τα επιφανειακά μεταλλεύματα με μπουλντόζες καταστρέφοντας τις σήραγγες και τον μηχανισμό εξόρυξης που επιστημονικά είχε σχεδιασθεί, με συνέπεια να καταστραφεί και ο περιβάλλοντας χώρος πάνω από τις γαλαρίες.

Σήμερα βλέπει κανείς μια έρημη περιοχή που παντού απλώθηκε η σιωπή και η μελαγχολία, με ένα ζωγραφισμένο παράπονο στην όψη των κτιρίων για την άσπλαχνη μεταχείριση και λησμονιά μας. Μισό αιώνα περίπου αντέχουν στη μοναξιά που θα μπορούσε να είναι μια ενεργός, ζωτική μονάδα για τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής (…)»

6. Επίλογος – Απόψεις

Ο Αλ. Καζαντζής έγραψε το άρθρο αυτό με νεανικό ενθουσιασμό πριν 27 χρόνια, όταν ακόμη ήταν φοιτητής της Νομικής Σχολής. Το άρθρο του πηγάζει από διηγήσεις συγγενών του που εργάστηκαν στα μεταλλεία και εκφράζει εύστοχα τον θαυμασμό, τις ελπίδες και τις προσδοκίες των κατοίκων της Κίρκης σχετικά με το μεγαλόπρεπο αυτό έργο.

Τα διάφορα σενάρια που εκφράστηκαν κατά διαστήματα μετά το τελικό κλείσιμο του μεταλλείου το 1997, όπως π.χ. η οργάνωση θεματικού πάρκου ή η τουριστική αξιοποίηση με τη δημιουργία μεταλλουργικού μουσείου κ.λ.π., δεν αποτελούν φαντασιόπληκτες ουτοπίες, εάν λάβει κανείς υπ’ όψη τα παραδείγματα παρόμοιων έργων σε άλλες χώρες, οι οποίες δημιούργησαν αξιοθαύμαστα πολιτιστικά κέντρα από την αποκατάσταση και ανάπλαση παλαιών μεταλλευτικών εγκαταστάσεων. Στην περίπτωση όμως των μεταλλείων Κίρκης χάθηκαν δυστυχώς οι ελπίδες, προσδοκίες και οι δεδομένες ευκαιρίες για οποιαδήποτε αξιοποίησή τους. Η πολιτεία δεν φρόντισε να διαφυλάξει την περιουσία της και να αξιοποιήσει μια τόσο πολύτιμη τεχνολογική – πολιτιστική κληρονομιά παρά άφησε τις εγκαταστάσεις του μεταλλείου έρμαιο των ανεξέλεγκτων ανθρωπογενών επεμβάσεων και της φυσικής κλιματικής διάβρωσης

Οι λεηλασίες και οι κλοπές μηχανικών εξαρτημάτων και οποιωνδήποτε άλλων μεταλλικών εξαρτημάτων από άγνωστα άτομα μετά το κλείσιμο του μεταλλείου αυξήθηκαν δραματικά μετά το 2004. Μηχανήματα ανωτάτης μεταλλουργικής τεχνολογίας απομακρύνθηκαν για να πουληθούν σαν παλιοσίδερα και οι κτιριακές εγκαταστάσεις ερειπώθηκαν σε τέτοιο βαθμό ώστε ήταν πλέον θέμα χρόνου μέχρι την τελική τους κατάρρευση.

Αυτή είναι δυστυχώς η τραγική πραγματικότητα. Μελαγχολία και απογοήτευση είναι το αποτέλεσμα της θλιβερής αυτής εξέλιξης του μεγαλόπρεπου αυτού μεταλλευτικού συγκροτήματος, που εύστοχα χαρακτήρισε ο Αλ. Καζαντζής σαν έργο «Τέχνης Μεγαλείο, Ανθρώπου Θαυμασμός» . Οι κατά διαστήματα συζητήσεις για το θέμα της «αξιοποίησης των μεταλλείων της Κίρκης» είναι καλοπροαίρετες αλλά αποδείχτηκαν στην τελική ανάλυση σαν μην πραγματοποιήσιμες αυταπάτες. Τα εγκαταλελειμμένα μεταλλεία θα παραμείνουν έτσι όπως έχουν, σαν μια τραγική περιβαλλοντική πληγή στην περιοχή. Ουσιαστικά δεν προσφέρουν καμιά θετική προοπτική για το χωριό Κίρκη και το Δήμο Αλεξανδρούπολης. Τελικά, παραμένει σαν θετικός παράγοντας μελλοντικής εξέλιξης μόνο η ωραία φύση που περιβάλλει την περιοχή κατά μήκος του ποταμού Ειρήνης από Αλεξανδρούπολη μέχρι την Κίρκη. Το λοφώδες ανάγλυφο, οι δασικές ιδιαιτερότητες, οι θεαματικοί ασβεστολιθικοί λόφοι ανατολικά έως νοτιοανατολικά της Κίρκης μέχρι τον Άβαντα και Αγίους Θεοδώρους αποτελούν ιδανική προϋπόθεση για ανάπτυξη οδοιπορικής και απολαυστικής δραστηριότητας. Χρειάζονται όμως καλές και εφαρμόσιμες ιδέες, σωστές επιλογές διαδρομών και το σπουδαιότερο, επιδέξια δημόσια προβολή. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να ενταχθεί και να προβληθεί μεταξύ άλλων θεμάτων φυσικά και η ιστορική σημασία των μεταλλείων, καθώς επίσης οι γεωλογικές και κοιτασματολογικές ιδιαιτερότητες.

Παρατηρούνται στον ευρωπαϊκό χώρο αυξανόμενα ενδιαφέροντα οδοιπορικού (και όπου το επιτρέπει η μορφολογία) και ποδηλατικού τουρισμού. Τέτοιες δραστηριότητες σημειώνονται τα τελευταία χρόνια και σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας. Χρειάζεται υποστήριξη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ένα αποφασιστικό ξεκίνημα με αρχικά μια μικρή επιλογή θεματικών διαδρομών με σχετική παρουσίαση και δημοσίευση του αντίστοιχου πληροφοριακού υλικού. Οι προσπάθειες αυτές θα καρποφορήσουν πιθανόν ύστερα από μερικά χρόνια, κάποτε όμως πρέπει να γίνει η αρχή, δηλαδή η θεμελίωση προϋποθέσεων για τη μελλοντική αναβάθμιση της περιοχής και την επιβίωση της συγκοινωνιακά απομονωμένης Κίρκης. Στο πλαίσιο αυτό παρατίθενται παρακάτω ορισμένα συγκεκριμένα στοιχεία που συνηγορούν ειδικά για τη δυνατότητα ποδηλατικής διαδρομής στη συγκεκριμένη περιοχή. Η ποδηλατική δραστηριότητα απασχολεί πολλά ευρωπαϊκά προγράμματα διότι παίζει θετικό ρόλο στην κινητικότητα και στην υγεία των ανθρώπων κάθε ηλικίας και αποκτά αυξανόμενη σημασία στην τουριστική κίνηση. Πρωτίστως αξιοποιούνται ποδηλατικές διαδρομές κατά μήκος ποταμών λόγω μικρών υψομετρικών διαφορών.

Παρατηρείται επίσης ότι και στις ελληνικές πόλεις αυξάνονται διαρκώς οι δυνατότητες κινήσεως με το ποδήλατο και η κατασκευή νέων ποδηλατοδρόμων. Η περιοχή από Αλεξανδρούπολη μέχρι Κίρκη κατά μήκος και δίπλα στο ποτάμι Ειρήνη (περίπου παράλληλα της σιδηροδρομικής γραμμής) προσφέρει μια θαυμάσια διαδρομή φυσικού κάλλους με μία πολύ ενδιαφέρουσα σειρά γεωμορφολογικών, γεωλογικών σχηματισμών και φυτικών-δασικών θεμάτων που προσφέρονται ιδιαίτερα για την ανάπλαση και αξιοποίηση της περιοχής ύστερα από τις μοιραίες πρόσφατες πυρκαγιές. Χρειάζεται λοιπόν κατασκευή καλά στρωμένου στενού ποδηλατικού δρόμου. Στην κατασκευή αυτή βοηθάει ο ευθύς συγκοινωνιακός δρόμος από Αλεξανδρούπολη μέχρι τον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό Πόταμου (7 χλμ), στη συνέχεια χωματόδρομος μέχρι πιο πέρα από τους Αγίους Θεοδώρους (άλλα περίπου 7 χλμ) και κατόπιν ο δρόμος από το εργοστάσιο εμπλουτισμού του μεταλλείου μέχρι Κίρκη (3 χλμ).

Τελικά, πρόκειται για κατασκευή νέου στενού δρόμου περίπου 7 χιλιομέτρων με μερικά εμπόδια σε δύο – τρία μορφολογικά στενά σημεία του ποταμιού (στο ύψος των σιδηροδρομικών τούνελ), μεταξύ Αγ. Θεοδώρων και του εργοστασίου. Σημειώνεται ότι στην απόσταση των 24 περίπου χιλιομέτρων από Αλεξανδρούπολη μέχρι Κίρκη κατά μήκος του ποταμού Ειρήνη η υψομετρική διαφορά είναι μόνο 150 μέτρα περίπου, δηλαδή πρόκειται για μια σχεδόν οριζόντια, άνετη διαδρομή. Η εύκολη αυτή διαδρομή περίπου δύο ωρών με ποδήλατο, διασχίζοντας ένα θαυμάσιο φυσικό τοπίο θα έχει οπωσδήποτε θετικά αποτελέσματα για τη δημόσια κινητικότητα, υγεία και αναψυχή και για την αναζωογόνηση και επικοινωνία της όμορφης Κίρκης με την Αλεξανδρούπολη.

*Ο Κυριάκος Αρίκας γεννήθηκε το έτος 1941 στην Κίρκη Ν. Έβρου και έζησε μέχρι το τέλος της γυμνασιακής του εκπαίδευσης το 1960 στην Αλεξανδρούπολη. Σπούδασε και σταδιοδρόμησε στη Γερμανία (δίπλωμα γεωλογίας 1968, διατριβή διδακτορικού 1971, διατριβή υφηγεσίας 1985) και ήταν μέχρι την συνταξιοδότησή του το 2006 υφηγητής στο Ινστιτούτο Ορυκτολογίας-Πετρογραφίας του Πανεπιστημίου Αμβούργου με το οποίο συνεργάζεται μέχρι σήμερα.

Ο Κ. Αρίκας είναι έμπειρος γνώστης των γεωλογικών συνθηκών στη Θράκη, διότι στα πλαίσια της ερευνητικής του δραστηριότητας ασχολήθηκε πάνω από τρεις δεκαετίες με τη γεωλογία, πετρογραφία και κοιτασματολογία-γεωχημεία του νοτιοανατολικού τμήματος της Θράκης και έχει επιτηρήσει επιπλέον πολλές επιστημονικές διατριβές στις περιοχές: Σάπες-Κασσιτερά-Συκορράχη, Πέραμα-Πετρωτά, Κίρκη-Αισύμη και Λουτρά-Φέρρες.

Επικοινωνία:

PD Dr. Kyriakos Arikas, Schwanenwik 35, D-20146 HAMBURG

Τηλ.: 0049 40 2298577 Email: [email protected]

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.