Αχιλλεας Φιστουρης: «Στην ποιηση του Μ. Μελαχροινουδη τα συναισθηματα ειναι γνησια, χωρις περιπλοκη προσποιηση»
Διαβάζοντας μια ποιητική συλλογή λειτουργείς αφαιρετικά, προσπαθείς να συγκρατήσεις την κεντρική ιδέα του έργου και μέσα σε λίγες λέξεις, να αποδώσεις την πρώτη εντύπωση, να αναζητήσεις τη δεύτερη σκέψη που συνδέει τις εικόνες που εντυπώνονται στο μυαλό. Δύσκολη εσωτερική διεργασία! Αλλά, έχοντας μπροστά μου τα ποιήματα του Μιχάλη Μελαχροινούδη στο πρώτο του αυτό ποιητικό φτερούγισμα, «Εν αρχή ην ο λόγος», ξεπηδούν αβίαστα οι λέξεις: έρωτας, θλίψη, μοναξιά, θάνατος, παιδικές αναμνήσεις, προσφυγιά.
Σίγουρα θεματολογία προσφιλής σε μας που ασχολούμαστε με την ποίηση. Το αξιοσημείωτο με τον αγαπητό Μιχάλη είναι ότι κρατά αρχικά μια οπτική γωνία διερευνητική, με λεπτούς χειρισμούς, η οποία μπορεί και να αγγίξει τα όρια τής απέναντι όχθης, όσο διαρκεί το ταξίδι στον χρόνο.
Καθώς ο έρωτας, που σαν εσωτερική παρόρμηση υποβόσκει σε αρκετούς στίχους, ενώ έχει στόχο και εκδηλώνεται σταδιακά, δεν αφήνεται να περάσει την «κόκκινη γραμμή». Είναι ο ισορροπημένος έρωτας, ανόθευτος, σίγουρος για την τελική κατάληξη. Ανιχνεύεις το επιθυμητό μέσα από το μεταφορικό.
[…] Όχι, όχι δεν τα πόθησα τουλάχιστον φανερά,
από την άλλη όμως για κοίτα πώς στολίζουν
σκουλαρίκια πλουμιστά στο φόρεμα διάφανο του ήλιου μισοφόρι […]
(«Τα βελούδινα χείλη», σ. 19)
Η θλίψη, που ζει σε ανήλιες διαδρομές, χωρίς να σηκώνει εύκολα κεφάλι, εξαιτίας κάποιας προδοσίας που εκφράζει υπαινιγμό σε μερικούς στίχους.
[…] όλα καλά καμωμένα και ευλαβικά
εκείνο το φιλί τους μόνο καίει ακόμα […]
(«Ιούδας», σ. 50)
Στέκει όμως ακίνητο να δίνει το στίγμα, ότι ίσως ποίημα γεμάτο χαρά ποτέ δεν εκφράστηκε, αλλά και εσωτερική παρόρμηση των ποιητών ποτέ δεν ήταν η ηρεμία και το βόλεμα.
Η μοναξιά, που επίσης μεταφορικά ελλοχεύει ανάμεσα στους στίχους,
[…] Μην σε βλέπουν άλλο
να κουβεντιάζεις την μοναξιά σου
σε συνοικιακά μπακάλικα,
στη Δέλτα της γειτονιάς […]
(«Καφενείον», σ. 48)
φτάνει στο σημείο να αμφισβητηθεί από την ύπαρξη στο ποίημα του περίγυρου που «αγκαλιάζει» ζεστά τον ποιητή. Έτσι έχεις την αίσθηση πως δεν είσαι μόνος. Έχουμε όμως σε αντιδιαστολή τον τρόπο που βιώνουμε την απώλεια, στην άκρη του μυαλού, όταν ο ποιητής επικοινωνεί μαζί μας.
Η ποίηση του Μ. Μελαχροινούδη είναι μια συνομιλία με τον εαυτό του, έτσι όπως πρέπει να δίνεται η ποίηση, κοιτάζοντας στα μάτια τον αναγνώστη. Δεν έχει το στοιχείο της υπερβολής, τα συναισθήματα γνήσια, χωρίς περίπλοκη προσποίηση. Τότε μόνο γίνεται εφικτός ο στόχος με ακροατές, που βρίσκουν μες στους στίχους προσωπικά βιώματα κι έντονο συναισθηματισμό. Αυτό το “Εν αρχή ην ο λόγος” υποδηλώνει το ξεκίνημα της προσπάθειας, δείχνει το πρώτο φτερούγισμα, τόσο για τους αναγνώστες όσο και για την κατάθεση ψυχής του Μ. Μελαχροινούδη
Η τελευταία αυτή διαπίστωση ανοίγει δρόμο προς τον θάνατο, που υπάρχει διάσπαρτος στους στίχους του Μελαχροινούδη, για να καταλήξει στην ιδέα του αναπόφευκτου κι αναπότρεπτου. Εδώ ο ποιητής ακουμπά περισσότερο στον εαυτό του, ακόμη κι όταν εσωτερικά ψάχνει αποκυήματα της φαντασίας του. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος που εκφράζεται στο «Τοιχοκόλλημα» (σ. 57):
[…] «Πάει κι αυτός» σκέφτεσαι,
εφτάμιση, οχτώ παρά
κάθε μέρα
πιστός στο ραντεβού
εκεί στου τοίχου το πασάλειμμα. […]
Αλλά η ποίησή του δεν είναι αποκομμένη από την καθημερινότητα. Με απλό λόγο, προσγειωμένος στην πραγματικότητα, ο ποιητής μάς δίνει με τον δικό του τρόπο, το παιχνίδι των λέξεων, να κατανοήσουμε την κοσμοθεωρία του, τη γνώμη του για το τι είναι ποίηση, την ενεργή συμμετοχή του ποιητή, αλλά και τον τρόπο γραψίματος.
[…] Στο περιθώριο της σελίδας εποπτεύεις
την άκρη του μολυβιού κρατάς
τον οίστρο των λέξεων οδηγείς
μα πότε επιτέλους
θα μ’ αφήσεις να γράψω τα δικά μου ποιήματα;
(«Στο περιθώριο της σελίδας», σ. 51)
Εδώ δίνει το στίγμα του. Το ποίημα είναι πάντα εδώ για να αποτυπώσει τις σκέψεις τού ποιητή, με την προϋπόθεση να στοιχηθούν οι λέξεις με ευκρίνεια και διαύγεια.
Ζηλεύω τις λέξεις
στα ποιήματα των άλλων
με τι μαεστρία και ακρίβεια
μπαίνουν στη σειρά, διατάσσονται και ομονοούν.
Αντίθετα, οι δικές μου, όταν δεν τσακώνονται,
μίζερες, ασθενικές και ξέπνοες
ίσα ίσα συντηρούνται στη ζωή με μηχανική υποστήριξη.
(«Ο φθόνος», σ. 36)
restart
ζω κι αναπνέω μέσα από τις λέξεις
δροσίζονται στο αεράκι της μοτοσυκλέτας
μυρίζουν σκίνο και πουρνάρι
και όταν τις αρθρώνω;
Μπαμ, σκάνε!
(«Οι λέξεις», σ. 17)
Τέλος, δίνει χώρο και για άλλα θέματα με αναφορά στα παιδιά και τις παιδικές μνήμες, αλλά και στην προσφυγιά. Προσωπικά, βρίσκω αυτές τις απόπειρες από τις καλύτερες της συλλογής.
[…] τα παιδιά του κόσμου
που ξεχύνονται στις παραλίες τού αύριο
που καίνε το χτες και το θάβουν
περιποιημένα σε ένα κενοτάφιο, γνωστό σε όλους […]
τα παιδιά του κόσμου
που στο τέλος της ημέρας σιωπούν,
σε κοιτούν με τα ματάκια τους και σε καληνυχτούν,
«καληνύχτα, δάσκαλε»
(«Τα παιδιά του κόσμου», σ. 13)
Σκαλώνει το φεγγάρι απόψε
μόνος ανάμεσα σε τόσους, τίποτα δεν έχω
η θάλασσα τα ρούφηξε όλα στα μαύρα της νερά
αν άμποτε βγω από δω θα ξαναζήσω
αλήθεια, στη γλώσσα σου πώς με φωνάζεις;
(«Πρόσφυγας», σ. 52)
Η ποίηση του Μιχάλη Μελαχροινούδη είναι μια συνομιλία με τον εαυτό του, έτσι όπως πρέπει να δίνεται η ποίηση, κοιτάζοντας στα μάτια τον αναγνώστη. Δεν έχει το στοιχείο της υπερβολής, τα συναισθήματα γνήσια, χωρίς περίπλοκη προσποίηση. Τότε μόνο γίνεται εφικτός ο στόχος με ακροατές, που βρίσκουν μες στους στίχους προσωπικά βιώματα κι έντονο συναισθηματισμό. Αυτό το «Εν αρχή ην ο λόγος» υποδηλώνει το ξεκίνημα της προσπάθειας, δείχνει το πρώτο φτερούγισμα, τόσο για τους αναγνώστες όσο και για την κατάθεση ψυχής του Μιχάλη Μελαχροινούδη.
*Ο Αχιλλέας Φιστουρής είναι εκπαιδευτικός. Το κείμενο είναι η ομιλία του στην εκδήλωση παρουσίασης της ποιητικής συλλογής του Μιχάλη Μελαχροινούδη, «Εν αρχή ην ο λόγος» (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2021), τη Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2022, που διοργανώθηκε από τις εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, το βιβλιοπωλείο Πέτρα, Ψαλίδι, Χαρτί και το Καφέ Makis, στο αίθριο του Καφέ.
Μπορείτε να βρείτε το ρεπορτάζ της παρουσίασης εδώ.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
