Ζωη Γαβριηλιδου,* «“Τα πρωτοβροχια” ηταν για μενα ενα νοσταλγικο μακροβουτι στην παιδικη μου ηλικια»

Σπύρος Κιοσσές, «Τα πρωτοβρόχια», Εκδόσεις Μεταίχμιο, Αθήνα 2022, σ. 176

Δευτέρα 9/5/2022

Homewood Suites by Hilton, Σικάγο. Απόγευμα! Χαρά θεού. Έξω από το ανοικτό παράθυρο το skyline του Σικάγο που σου κόβει την ανάσα, το Lakeshore drive και οι θόρυβοι της μεγαλούπολης του Αλ Καπόνε. Ανοίγω το λάπτοπ, αναζητώ στο gmail το μέιλ του Σπύρου, που μου ’στειλε στις 6 Απριλίου.

«Zωή, καλημέρα!

Σου στέλνω σε ηλεκτρονική μορφή τη νουβέλα μου, ώστε να προλάβεις να τη δεις, όταν έχεις χρόνο (η εκτύπωση θα γίνει αρχές Μαΐου, επομένως είναι λίγες οι μέρες μέχρι την παρουσίαση στις 12).

Στο πάνελ θα είσαι με τη Σοφία Μενεσελίδου και τη Φωτεινή Ναούμ.

Ελπίζω να σου αρέσει το κείμενό μου. Περιμένω εντυπώσεις…

Πολλά φιλιά και σ’ ευχαριστώ! :)»

16.03 Κατεβάζω το αρχείο και το ανοίγω…

Βυθίζομαι στο κείμενο από την πρώτη του λέξη «Ο Τάσος» και σηκώνω το κεφάλι στις 20.47 στο «Μήπως βγήκα εκτός θέματος κυρία;». Και στο μεταξύ ο χρόνος παγώνει, οι ουρανοξύστες του Σικάγο σβήνουν, και στη θέση τους αναδύονται χαμηλά σπίτια με ασπρισμένα ντουβάρια και τριανταφυλλιές στις αυλές με τριαντάφυλλα σαν και αυτά που έκοψε ο Τάσος από το σπίτι της κ. Πέπης. Ο θόρυβος της μεγαλούπολης αντικαθίσταται από το βρισίδι της πιτσιρικαρίας που παίζει μπάλα, η μυρωδιά του ξενοδοχείου χάνεται και τη θέση της παίρνει η μυρωδιά πασχαλινών τσουρεκιών που κουβαλούν οι ήρωες σε μια μεγάλη μαύρη λαμαρίνα. Tα trendy snack της εποχής, οι healthy ρυζογκοφρέτες μου, αντικαθίστανται από γαριδάκια μπόζο (που Σπύρο, ήταν και τα δικά μου αγαπημένα γαριδάκια), οι Lynyrd Skynard που τραγουδούν στην τηλεόραση σιγούν και αρχίζω να σιγοψιθυρίζω το «κορίτσι κορίτσι με τα παντελόνια και τα αγορίστικα μαλλιά, πού σεργιανούσες τόσα χρόνια».

Η έτοιμη για το ταξίδι της επιστροφής βαλίτσα μου γίνεται η θαυματουργή τσάντα του Σπορτ Μπίλυ, όπως αυτή που ετοιμάστηκε για την απόδραση του Άκη, και οι θαμώνες του απέναντι roof top στον 29ο όροφο μικραίνουν, μικραίνουν και γίνονται οι ήρωες του βιβλίου που απολαμβάνουν μαχλέπι με φράουλα και φαντασιώνουν λευκά στήθη γυναικών καθισμένοι στα σκαλοπάτια του σπιτιού τους.

«Είμαστε η γενιά που παίζαμε ανέμελα στις αλάνες, κοιμόμασταν με ανοιχτά παράθυρα, αφήναμε το κλειδί κάτω από το πατάκι. Αυτή τη γενιά, τις υφές και τα χρώματά της, τις μυρωδιές και τις γεύσεις της ζωντανεύει με κινηματογραφικό τρόπο και μαεστρία, σαν ταινία ιταλικού νεορεαλισμού ο Σπύρος, ζουμάροντας σε μια γενικευμένη αθωότητα και αφέλεια μέσα από την οποία προσεγγίζει ο ήρωας τον σκληρό κόσμο των μεγάλων. Πρόκειται στην ουσία για μια ελεγειακά απλή αναπαράσταση του μικροαστικού κόσμου της ελληνικής επαρχίας ιδωμένου μέσα από τα μάτια ενός παιδιού στην προεφηβεία»

Διάβασα το βιβλίο απνευστί! «Τα πρωτοβρόχια» ήταν για μένα ένα νοσταλγικό μακροβούτι στην παιδική μου ηλικία, στον χαμένο παράδεισο μιας αθωότητας, ζωγραφισμένης μέσα από τις λέξεις του Σπύρου με παλ χρώματα. Φταίει ίσως το ότι μεγάλωσα και ’γώ σε μια μικρή πόλη  της ελληνικής επαρχίας στη Β. Ελλάδα και είμαι βέβαια συνομήλικη με τον Σπύρο. Είμαστε εκείνη η γενιά που βρίσκεται ανάμεσα στους baby boomers, τους γενημμένους τη δεκαετία του ’60 και τους  millennials των ’90. Είμαστε η γενιά που μεγάλωσε βλέποντας «Μπόλεκ και Λόλεκ», «Χάιντι», «Σπορτ Μπίλυ» και «Μαγκάιβερ», μασουλώντας γαριδάκια Μπόζο και Φοφίκο, πίνοντας χυμό Φλώρινα, παίζοντας στρατέγκο και μονόπολι, σπιτάκια και τζαμί, ψείρες και τσανταλίνα μανταλίνα.

Είμαστε η γενιά που είχαμε φυσοκάλαμα, παίζαμε και πετροπόλεμο, είχαμε συνέχεια γόνατα πληγωμένα (αυτό πώς δεν το ανέφερες) και ράμματα στο κεφάλι (έχω και ’γώ τρία). Είμαστε η γενιά που καθώς δεν είχαμε νέτφλιξ και γιουτιούμπ περιμέναμε κάθε βδομάδα να δούμε κλεφτά, καθώς δεν μας άφηναν πάντα οι γονείς μας, τον «Ρωμανό Διογένη» (και ’γώ τον παρακολουθούσα καθηλωμένη, Σπύρο), το «Λούνα Παρκ», τον «Μεθοριακό σταθμό», τον «Συμβολαιογράφο», το «Να, η ευκαιρία». Είμαστε η γενιά που τραγουδούσαμε «Μαρία, με τα κίτρινα», ακούγαμε όμως και Ραφαέλα Καρά ή Αμάντα Λιρ και στα πάρτι χορεύαμε τα παπάκια!

Είμαστε η γενιά που παίζαμε ανέμελα στις αλάνες, κοιμόμασταν με ανοιχτά παράθυρα, αφήναμε το κλειδί κάτω από το πατάκι. Αυτή τη γενιά, τις υφές και τα χρώματά της, τις μυρωδιές και τις γεύσεις της ζωντανεύει με κινηματογραφικό τρόπο και μαεστρία, σαν ταινία ιταλικού νεορεαλισμού ο Σπύρος, ζουμάροντας σε μια γενικευμένη αθωότητα και αφέλεια μέσα από την οποία προσεγγίζει ο ήρωας τον σκληρό κόσμο των μεγάλων. Πρόκειται στην ουσία για μια ελεγειακά απλή αναπαράσταση του μικροαστικού κόσμου της ελληνικής επαρχίας, ιδωμένου μέσα από τα μάτια ενός παιδιού στην προεφηβεία.

«“Τα πρωτοβρόχια” είναι ταυτόχρονα και ένας ιστορικός χάρτης που αποτυπώνει μια Ελλάδα που έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί»

Αυτή η κινηματογραφικότητα προκύπτει από τον εσωτερικό ρυθμό του κειμένου, που σου κόβει την ανάσα χάρη στη συντομία τής κάθε μικροϊστορίας, με πρωταγωνιστή τον Τάσο, που σαν ψηφίδα σχηματίζει, στο φόντο, ένα ευρύτερο ψηφιδωτό, την πλοκή της μακροϊστορίας του βιβλίου, εκείνη της οικογένειας του Τάσου, του χωρισμού των γονιών του, της ιστορίας της γιαγιάς του, τη σχέση του με την αδελφή του, τους φίλους του, τη γειτονιά, που είναι σαν υπόγεια λάβα, έτοιμη με κάθε λέξη να βγει στην επιφάνεια.

Ένα μικρό διαμαντάκι «Τα πρωτοβρόχια», που με έκανε να χαμογελάσω, να σκάσω στα γέλια, αλλά και να δακρύσω… Που με έκανε να νιώσω ότι τα βιώματα της παιδικής μου ηλικίας πάνε σαν τις παλιές αγάπες, στον παράδεισο, μαζί με τη γιαγιά του ήρωα, τη θεία του αλλά και τις δικές μου γιαγιάδες.

Ταυτόχρονα μου ξύπνησαν λες μνήμες που με έκαναν να συνειδητοποιήσω το πόσο εντυπωσιακά άλλαξε η Ελλάδα και πώς διαμορφώθηκαν, τελικά, στο πέρασμα του χρόνου οι συνήθειες, οι σχέσεις, η καθημερινότητα, ακόμη και η γλώσσα. Τελικά «Τα πρωτοβρόχια» δεν είναι απλά μια ιστορία ενηλικίωσης. Είναι ταυτόχρονα και ένας ιστορικός χάρτης που αποτυπώνει μια Ελλάδα που έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί μαζί με την παιδική μας ηλικία.

Σπύρο,

σε ευχαριστώ για τη δυνατή αναγνωστική εμπειρία που μας χάρισες με αυτό το βιβλίο και εύχομαι να είναι καλοτάξιδο και να το δούμε μια μέρα ταινία στη μεγάλη οθόνη.

*Η Ζωή Γαβριηλίδου είναι Καθηγήτρια Γλωσσολογίας και Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας του ΔΠΘ. Το κείμενο είναι η ομιλία της στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του Σπύρου Κιοσσέ, «Τα πρωτοβρόχια» (εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2022),  που διοργανώθηκε στο πλαίσιο των Ελευθερίων 2022, την Πέμπτη 12 Μαΐου, από τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής, τη ΔΚΕΠΠΑΚ, τις Εκδόσεις «Μεταίχμιο», τον «Παρατηρητή της Θράκης» και το βιβλιοπωλείο «Δημοκρίτειο», στον αύλειο χώρο του  Τσανακλείου Μεγάρου.  

Μπορείτε να βρείτε το ρεπορτάζ της παρουσίασης εδώ

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.