Το κυνηγι των μαγισσων

Η επίσκεψη της Κλειώς

Αντίθετα απ’ ό,τι συνήθως πιστεύεται, το αποκαλούμενο «κυνήγι των μαγισσών» δεν έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια των σκοτεινών χρόνων του Μεσαίωνα, αλλά αμέσως μετά το τέλος του. Φυσικά η εκτέλεση αιρετικών και πάσης φύσεως αντιφρονούντων με καύση στην πυρά δεν ήταν άγνωστη τον Μεσαίωνα, οργανώθηκε όμως συστηματικότερα κατά τον Ύστερο Μεσαίωνα, με τη σύσταση της Ιεράς Εξέτασης το 1231 από τον Πάπα Γρηγόριο τον Θ'. Ως τότε οι διώξεις των γυναικών δεν ήταν περισσότερες από εκείνες των όποιων «αιρετικών ανδρών».
Ωστόσο, μία πραγματεία που εκδόθηκε το 1486 ήρθε να αλλάξει άρδην τα πράγματα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως, ως οντότητα, η γυναίκα δεν αντιμετωπιζόταν υποτιμητικά μέχρι τότε. Απλώς το “Malleus Maleficarum –o τίτλος του σημαίνει «Σφυρί των Μαγισσών»– των Δομινικανών Ιεροεξεταστών Χάινριχ Κράμερ και Γιάκομπ Σπρένγκερ κατάφερε να συμπυκνώσει μέσα σε λίγες σελίδες όλο τον μισογυνισμό της εποχής.

Το βιβλίο αυτό απευθυνόταν σε εκκλησιαστικούς και κοσμικούς δικαστές, στους οποίους προσέφερε συμβουλές και οδηγίες για τις δίκες των γυναικών που κατηγορούνταν για μαγεία. To βιβλίο εξηγεί συγκεκριμένα πως οι γυναίκες ήταν πιο ευάλωτες στην επήρεια του σατανά λόγω της κατώτερης νοημοσύνης τους και περιγράφει λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο διέπρατταν τις υποτιθέμενες ανομίες τους οι μάγισσες. Ισχυριζόταν μάλιστα ότι η ίδια η λατινική λέξη femina σήμαινε λιγότερη πίστη [fe (πίστη) + minus (λιγότερη)]. Ακόμη περιγράφονταν σε αυτό οι μέθοδοι για τον εντοπισμό, τις καταδίκες, την εξόντωση και τα βασανιστήρια τα οποία έπρεπε να χρησιμοποιηθούν κατά την ακροαματική διαδικασία.

Προς τιμήν της η Καθολική Εκκλησία λίγο αργότερα απαγόρευσε το βιβλίο, και αρκετοί ανώτεροι κληρικοί δεν τον ενέκριναν. Αυτό όμως δεν εμπόδισε, κατά τα χρόνια που ακολούθησαν, εκατοντάδες ημιμαθείς και αδαείς ιερείς να το χρησιμοποιήσουν προκειμένου να αποδώσουν υποτιθέμενη δικαιοσύνη και να στείλουν στην πυρά χιλιάδες γυναίκες. Η πρώτη δίκη μάγισσας τοποθετείται το 1324 στην Ιρλανδία και η τελευταία το 1782 στην Ελβετία. Το αποκορύφωμα του κυνηγιού σημειώθηκε κατά τα έτη 1580-1630. Εκτιμάται ότι τουλάχιστον 50.000 γυναίκες κάηκαν ζωντανές στην πυρά, μαζί με κάποιους, αρκετά λιγότερους βέβαια, άνδρες οι οποίοι κατηγορήθηκαν ως μάγοι.

ΠΗΓΕΣ:

—Robert W. Thurston, «Μάγοι και Μάγισσες», εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2006
—DieterBreuers, «Εις το όνομα τριών δαιμόνων», εκδ. Κονιδάρη, Αθήνα 2009.

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο η ιστορική μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία», εκδ. Ενάλιος, Αθήνα 2020.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.