Το ιστορικο προσπαθειων τοπικων παραγοντων  για την ιδρυση Πανεπιστημιου στη Θρακη

κ. Πρύτανη και μέλη της Πρυτανείας,

Αγαπητοί συμπατριώτες Κομοτηναίοι

Αγαπητοί Νέοι της Πανεπιστημιακής Κοινότητας

Είμαι συγκινημένος και χαρούμενος, που μου δίνεται σήμερα η ευκαιρία, να ανατρέξω στις προσπάθειες που έγιναν από τους τοπικούς παράγοντες και καθηγητές Πανεπιστημίων της Θεσσαλονίκης, για να ιδρυθεί Πανεπιστήμιο στη Θράκη μας. Αυτό  γίνεται σήμερα, γιατί συμπληρώνονται 50 χρόνια από τις 2-3 Δεκεμβρίου του 1972, που κορυφώθηκαν οι προσπάθειες αυτές με Συμπόσιο που έγινε εδώ. Σε αυτό συμμετείχαν 21 εκπρόσωποι τοπικών οργανώσεων, 19 καθηγητές Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης, 12 εκπρόσωποι των τοπικών αρχών και 4 των τοπικών εφημερίδων.

Ο Γεώργιος Μανούδης, οι προσπάθειές του για την Ίδρυση Πανεπιστημίου στη Θράκη και η δωρεά του Αρχείου του στο Δ.Π.Θ. 

Θα διηγηθώ τα πιο σημαντικά στάδια αυτής της προσπάθειας  από τις αρχές του 1960 μέχρι την ολοκλήρωσή της  το 1972. Ο πατέρας μου Γεώργιος Μανούδης σαν πρόεδρος του Ε.Β.Ε. Ροδόπης και του Θρακικού Πνευματικού Κέντρου συντόνισε τις κινήσεις αυτές και είχε συγκεντρωμένα πολυάριθμα στοιχεία. Πρακτικά συνεδριάσεων, αλληλογραφία, δημοσιεύσεις εφημερίδων, φωτοτυπίες κ.λπ. Μετά τον θάνατό του το 1978, ταξινόμησα αυτά τα στοιχεία και εξέδωσα το 1995 το «ΑΡΧΕΙΟ» του, όπου στο 3^ο κεφάλαιο σε 100 σελ. περιλαμβάνονται οι προσπάθειες ίδρυσης του Πανεπιστημίου. Τα πρωτότυπα αυτά στοιχεία, θα παραδοθούν σήμερα στο Πανεπιστήμιό μας, προς φύλαξη, γιατί του ανήκουν.

Χρονολογική αποτύπωση γεγονότων

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν τη χρονολογική παρουσίαση των ενεργειών.

1)Ο Ιωάννης Έξαρχος, καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και Διευθυντής της Υπηρεσίας Περιφερειακής Ανάπτυξης, σε ομιλία του στο Θ.Π.Κ. τη δεκαετία του 60 υποστήριξε την ιδέα ίδρυσης πανεπιστημιακής σχολής στην Κομοτηνή. Αυτό πιστοποιείται και από δημοσίευση στο δελτίο του ΕΒΕ Θεσσαλονίκης ( σελ. 123), όπου αναφέρεται η συμβολή του Γεωργίου Μανούδη και του ζεύγους των καθηγητών Μαρίας και Δημητρίου Δελιβάνη στην προσπάθεια ίδρυσης Πανεπιστημίου στη Θράκη.

2)Από τότε άρχισαν δειλά δειλά διάφορες συζητήσεις και επαφές με αποτέλεσμα το Θρακικό Πνευματικό Κέντρο να συγκαλέσει στις 28/6/1972 κοινή σύσκεψη εκπροσώπων της τοπικής κοινωνίας. Στη σύσκεψη αυτή συμμετείχαν από το Θ.Π.Κ. ο Πρόεδρος του Γεώργιος Μανούδης και  μέλη του Δ.Σ., όπως ο δικηγόρος Π. Ματσκίδης, οι έμποροι Ιωάννης Γκρούδας, Θωμάς Βακιάνης και η Άννα Αργυροπούλου. Επίσης, προσκλήθηκαν ο πρόεδρος του Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής πατήρ Δημήτριος Βασιλειάδης, ο Δικηγορικός Σύλλογος με τον Γ. Τσούκα, οι πρόεδροι του Ε.Β.Ε. Ροδόπης Ιωακ. Ιωακειμίδης, του Επαγγελματικού και Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Π. Λεοντιάδης και της Ενώσεως Γεωργικών Συνεταιρισμών Α. Βουτσάς.

Χαιρετίζοντας τους παρισταμένους, ο Γεώργιος Μανούδης τόνισε ότι «… αφού τας προς την Πατρίδα μας υποχρεώσεις εκπληρώσαμε πάντοτε με προθυμία και θυσίες, δικαιούμεθα να διατυπώσουμε τα κατά πάντα νόμιμα και δίκαια αιτήματά μας…».

3)Μετά από μακρά και διεξοδική συζήτηση, αποφασίσθηκε να διερευνηθεί από τον Γ.Μανούδη αν το αίτημα θα είχε την υποστήριξη και άλλων Πανεπιστημιακών λόγω αρμοδιότητας.

Τέτοιες επαφές έγιναν με την υποστήριξη του ζεύγους των καθηγητών Δελιβάνη και με τους καθηγητές Ευθύμιο Παπαγεωργίου της Γεωπονικής, Γ. Λιβαδά της Φυσικομαθηματικής, και τον Θρακιώτη στην καταγωγή Αλ. Συμεωνίδη της Ιατρικής. Η προσπάθεια αυτή είχε πολύ θετική ανταπόκριση και καταγράφηκε στα πρακτικά ειδικής συνεδρίασης του Δ.Σ. 158/18-10-1972.

4)Επιστέγασμα των προσπαθειών αυτών ήταν η σύσκεψη 12 καθηγητών στα γραφεία της Κοσμητείας της Κτηνιατρικής Σχολής Θεσσαλονίκης στις 23/10/1972, μαζί με τον Γενικό Γραμματέα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Κωνσταντίνο Συμεώνογλου, που ήταν και αυτός Κομοτηναίος στην καταγωγή.

• Στις 2/11/72 συγκλητικοί του ΑΠΘ κάνουν εισήγηση στη Σύγκλητο, η οποία υιοθετεί την ιδέα και προτείνει την ίδρυση όχι απλά Κτηνιατρικής Σχολής, αλλά πλήρους Πανεπιστημίου.

• Στις 25/11/72 αποστέλλεται επιστολή καθηγητών προς τον τότε Αντιβασιλέα.

• Τέλος, αποφασίζεται η σύγκλιση συμποσίου στις 2 και 3 Δεκεμβρίου 1972 στην Κομοτηνή. Τη διοργάνωση αυτού ανέλαβε το Θρακικό Πνευματικό Κέντρο. Στο συμπόσιο συμμετείχαν εκπρόσωποι τοπικών επιμελητηρίων, συλλόγων και καθηγητές του Α.Π.Θ. Κλήθηκαν, επίσης, οι διευθυντές των τοπικών εφημερίδων για να δημοσιοποιηθούν οι ενέργειες και τα θετικά αποτελέσματα.

Για το Συμπόσιο ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη ένα λεωφορείο με  καθηγητές, τους οποίους τιμής ένεκεν συνόδευσαν Κομοτηναίοι της Θεσσαλονίκης, όπως ο ομιλών και οι  Δημήτριος Μιχαλόπουλος και Γεώργιος Τσιστράκης. Επίσης, αυτοκίνητα με επικεφαλής τον Πέτρο Ματσκίδη, μετέβησαν στην Αλεξανδρούπολη και υποδέχθηκαν τους καθηγητές  Δελιβάνη,  Φραγκίστα και  Χρήστου, οι οποίοι έφθασαν αεροπορικώς από την Αθήνα.

Το Συμπόσιο Εργασίας έλαβε χώρα στις 2-3 Δεκεμβρίου 1972 στην αίθουσα του 2^ου ορόφου του Θ.Π.Κ. που στεγαζότανε στο παλιό κτίριο του ΟΤΕ και των Ταχυδρομείων στην Πλατεία Χρυσάνθου.

Τα αποτελέσματα του Συμποσίου      

Οι συζητήσεις στο Συμπόσιο περιέλαβαν:

α) Έκθεση που προετοίμασαν οι καθηγητές  Δελιβάνη,  Έξαρχος και  Λιβαδάς.

β) Σχέδιο προϋπολογισμού ύψους 200 εκατ. δραχμών με λεπτομερή ανάλυση για δαπάνες ενδεχόμενων απαλλοτριώσεων, κατασκευών, προμήθειας εξοπλισμού, επίπλων, οργάνων και δαπανών εξοπλισμού εργαστηρίων, βιβλίων κ.λπ.

γ) Σχέδιο Νομοθετικού Διατάγματος ιδρύσεως και κανονισμό λειτουργίας της προτεινόμενης καταρχήν Γεωπονικής Σχολής.

Οι προτάσεις των πανεπιστημιακών στο Συμπόσιο για την αναγκαιότητα των τμημάτων που έπρεπε να δημιουργηθούν

Θα παρουσιάσω σύντομα τις τοποθετήσεις μερικών μόνο ομιλητών, για να μεταφερθούμε νοερά σε σημαντικές στιγμές.

Πρώτος μίλησε ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. Χ. Φραγκίστας ο οποίος αναφέρθηκε σε σχετική προ 20ετίας πρωτοβουλία του καθηγητή Καβασιάδη, ο οποίος είχε προτείνει τη διενέργεια Διεθνούς Ατομικού Συνεδρίου προς τιμήν του Δημόκριτου και Δημοκρίτειο Κέντρο  με έδρα την Κομοτηνή.

Μετά το λόγο παίρνει ο καθηγητής Δημήτριος Δελιβάνης, ο οποίος επικεντρώνει τη συζήτηση στην προσπάθεια ιδρύσεως Πανεπιστημιακών Σχολών με βάση την πείρα από τον τρόπο με τον οποίο ιδρύθηκαν τα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Πατρών. Προτείνει δε προσφυγή για χρηματοδότηση από την Διεθνή Τράπεζα και ανέφερε ότι την εποχή του Παπαναστασίου, υπήρξαν παρόμοιες δυσκολίες στη δρομολόγηση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Η κυρία Δελιβάνη τόνισε τα όσα συζητήθηκαν στην πρώτη σύσκεψη της Θεσσαλονίκης στις 23/10/73, γύρω από το δημογραφικό πρόβλημα της Ροδόπης, στη σημαντικότητα της ίδρυσης Πανεπιστημιακών σχολών και πρότεινε εξειδικευμένα τμήματα Οικονομικών Σχολών που δεν υπήρχαν στην Ελλάδα.

Στη συνέχεια ο καθηγητής Γ. Λιβαδάς, ο οποίος αναφέρθηκε στην πείρα από την συμμετοχή του στο ξεκίνημα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Ο καθηγητής Κ. Κεραμέας συντάσσεται με την επιλογή σαν πρώτης Σχολής μιας Οικονομικής.

Ο καθηγητής Ιωάννης Έξαρχος συμφωνεί με τον καθηγητή Κ. Κεραμέα για την Οικονομική Σχολή αλλά προσθέτει και μια Σχολή των Αγγλικών, λόγω της ραγδαίας μεταπολεμικά επικράτησής των διεθνώς.

Ο επίσης καθηγητής της Κτηνιατρικής Κ. Βλάχος, προτείνει την έναρξη με μια Ζωοτεχνική Σχολή, η οποία θα βοηθήσει την αναπαραγωγή υγιών ζώων και διάδοση της ζωοκομίας σ’ όλη την Ελλάδα.

Ο Ι. Βικελίδης, επίσης καθηγητής της Κτηνιατρικής, συμφωνεί με τους καθηγητάς Έξαρχο και Βλάχο για Ζωοτεχνική Σχολή και το συνδύασε με τον υπάρχοντα Κτηνοτροφικό Σταθμό στην Κομοτηνή που θα μπορούσε να επεκταθεί.

Ο Ειδικός Απεσταλμένος του Ο.Ο.Σ.Α. από το Παρίσι Κομοτηναίος στην καταγωγή Δημ. Γερμίδης είναι της γνώμης ότι δεν πρέπει να προταθούν πολλές εναλλακτικές λύσεις και τάσσεται  υπέρ μίας Οικονομικής Σχολής.

Ανακεφαλαιώνοντας ο Χαρ. Φραγκίστας βάπτισε το υπό ίδρυση Πανεπιστήμιο ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ με πρώτη μία Οικονομική Σχολή, δεύτερη μία Ζωοτεχνική και τρίτη Σχολή Ξένων Γλωσσών.

Την επόμενη ημέρα προήδρευσε ο Δημ. Δελιβάνης. Κατ’ αρχάς διαβάζεται η έκθεση των τριών Καθηγητών Ι. Εξάρχου, Μ. Νεγρεπόντη- Δελιβάνη και Γ. Λιβαδά και αποφασίζεται να μεταβούν το γρηγορότερο με τον Γεώργιο  Μανούδη στην Αθήνα για να επιδώσουν το εν λόγω υπόμνημα. Την ίδια, τη δεύτερη ημέρα οι συμμετέχοντες καθηγητές επισκέφθηκαν τα κτίρια που θα μπορούσαν  να στεγάσουν το Πανεπιστήμιο. Έτσι ολοκληρώθηκε μία πλήρως προετοιμασμένη προσπάθεια προβολής του αιτήματος ίδρυσης του Πανεπιστημίου. Δυστυχώς ο χρόνος δεν μας επιτρέπει να συνεχίσουμε με άλλες λεπτομέρειες.

Το Δ.Σ. του Θ.Π.Κ., και οι συνεργαζόμενοι εκπρόσωποι τοπικών φορέων, επωμίσθηκαν βαρύτατα καθήκοντα για να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα του Συμποσίου. Τόση δε ήταν η αγωνία τους, ώστε την δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων του 1972 στο πρακτικό 168/26-12-72 προγραμματίστηκαν οι τρόποι αξιοποίησης των συμπερασμάτων.

Οι δια του τύπου εκφρασθείσες απόψεις

Ο Γεώργιος Μανούδης, με τη συνεχή αρθρογραφία στις τοπικές εφημερίδες προκάλεσε τις εφημερίδες των γειτονικών πόλεων, οι οποίες  άρχισαν αρθρογραφία με την οποία προσπάθησαν να ανατρέψουν την επιχειρηματολογία του (Εφημ. «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ» της 24-4-73 κ.ά.).

Στις 9/1/73 σε κύριο άρθρο της η «ΕΣΤΙΑ» παίρνει θέση και υποστηρίζει την Κομοτηνή για έδρα τού υπό ίδρυση Πανεπιστήμιου, ενώ στις 30/1/73 η τοπική εφημερίδα «Ο ΧΡΟΝΟΣ» της Κομοτηνής, δημοσιεύει δηλώσεις του Υπουργού Παιδείας ότι το υπό ίδρυση Πανεπιστήμιο θα γίνει στη Θράκη.

Τελειώνω τονίζοντας ότι σε κάθε προσπάθεια, ενδιαφέρουσα είναι η γένεση της ιδέας και η αρχή. Οι λεπτομέρειες της υλοποίησης του έργου δεν είναι του παρόντος. Θέλησα με αφορμή τους εορτασμούς της τόσο σημαντικής επετείου, να μνημονεύσω τους ανθρώπους που συνέβαλαν στην προσπάθεια αυτή.

*Ο Άρης Γ. Μανούδης είναι οικονομολόγος και συγγραφέας. Το κείμενο αυτό είναι η ομιλία του στην εκδήλωση «Διεκδικώντας την ίδρυση του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης – 50 χρόνια από το Συμπόσιο Εργασίας της 2ας και 3ης Δεκεμβρίου 1972», που διοργάνωσαν οι πρυτανικές αρχές του Δ.Π.Θ., την Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου 2022 και ώρα 18:30 μ.μ. στη Λέσχη Κομοτηναίων. Οι μεσότιτλοι προστέθηκαν για λόγους διευκόλυνσης της ανάγνωσης.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.