Τα βιβλια της Ολγας Χαιροπουλου, μεσα απο τη ματια του Θαναση Μουσοπουλου

Η Όλγα Χαιροπούλου αποτελεί μια ενδιαφέρουσα προσωπικότητα τωνπαιδικών ιστοριών-παραμυθιών στην ελληνική λογοτεχνία. Γεννήθηκε στην Ξάνθη και πέρασε τα παιδικά της χρόνια στον Λειβαδίτη, ένα πανέμορφο χωριό στα ορεινά του νομού. Σπούδασε Γεωλογία-Παλαιοντολογία στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας, ενώ απέκτησε και τον επαγγελματικό τίτλο της «εκτιμήτριας έγχρωμων πολύτιμων λίθων». Το 1990 επέστρεψε και εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στην Ξάνθη, όπου αρχικά ασχολήθηκε με το εμπόριο ορυκτών, πολύτιμων λίθων και κοσμημάτων, ενώ το 2001 διορίστηκε ως εκπαιδευτικός μέσω ΑΣΕΠ στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Κατά τη διάρκεια της απόσπασής της στο Γυμνάσιο Νυρεμβέργης ασχολήθηκε με τη συγγραφή παιδικών ιστοριών-παραμυθιών και με τη ζωγραφική. Έχει συνεργαστεί ως ραδιοφωνική παραγωγός στο δημοτικό ραδιόφωνο της Ξάνθης για την εκπομπή περιβαλλοντικού περιεχομένου «Η Γη μας είναι ωραία». Έχει επίσης δημοσιεύσει άρθρα στον τοπικό Τύπο, ενώ η συμμετοχή της σε διάφορους συλλόγους αποτυπώνει το ενδιαφέρον της για τα κοινά και την πολιτισμική παράδοση της Ξάνθης.

Για τα βιβλία της Όλγας Χαιροπούλου και πιο συγκεκριμένα για τα δύο πρόσφατα «Ο άντρας με το ρεπούμπλικο» (εκδόσεις Σπανίδη, Ξάνθη 2022), και το παραμύθι «Ταξίδι στον Δούναβη» (εκδόσεις Μιχάλης Σιδέρης, Αθήνα 2023), μίλησε ο ξανθιώτης φιλόλογος και συγγραφέας Θανάσης Μουσόπουλος. Πιο συγκεκριμένα για το πρώτο βιβλίο μίλησε στη βιβλιοπαρουσίασή του, που πραγματοποιήθηκε στην Ξάνθη στις 19/10/2022 στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης:

«Την Όλγα Γεκτίδου και τον σύζυγό της Λάζαρο Χαιρόπουλο τους γνωρίζω πάνω από τριάντα χρόνια, είμαστε και γείτονες στην παλιά Ξάνθη. Ήξερα για το μεγάλο της ενδιαφέρον για θέματα περιβάλλοντος και ιδιαίτερα για τους πολύτιμους λίθους. Η ζωή της αφενός κατά τα παιδικά χρόνια στον Λειβαδίτη και οι σπουδές αφετέρου της Γεωλογίας-Παλαιοντολογίας στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας παίζουν καθοριστικό ρόλο στην πορεία της και στη σχέση της με την τέχνη του λόγου.

 Στη σημερινή μας συνάντηση προσεγγίζουμε το πρόσφατο μυθιστόρημα της Όλγας με τίτλο “Ο άντρας με το ρεπούμπλικο”. Θεωρώ χρήσιμο, να αναφερθώ στα προηγούμενα έργα της που εκδόθηκαν στης Αθήνα από τις εκδόσεις Σιδέρη που προηγούνται από το νέο της έργο και, κατά κάποιο τρόπο, το προετοιμάζουν.

Ι) Τρία βιβλία για παιδικό και εφηβικό κοινό 

Τρία είναι τα βιβλία που αναφέρονται σε παιδικό και εφηβικό κοινό: το 2017 δημοσίευσε το βιβλίο “Ο Βίκτωρ και ο μικρός βιολιστής, ο Σίμος και το δελφίνι”, το 2018 “Ο φίλος μου Ντείνο, το παραμύθι της Αγγελίνας” και το 2020 “Οι νεράιδες του καταρράκτη, το βουνό του δράκου”.

  Τον Βίκτωρα και τον μικρό βιολιστή της τον διάβασα μονορούφι, συγκινήθηκα, έκλαψα. Κυρίως σκέφτηκα, πόσο απλά είναι τα πράγματα. Πόσο τα παιδιά ζουν την άλλη ζωή, που εμείς οι μεγάλοι και μεγάλες στραπατσάραμε και στραπατσάρουμε! Έχει συνάφεια “Ο άντρας με το ρεπούμπλικο”, όπως και το σύνολο του έργου της Όλγας, με τη ζωή και πορεία της. Θα το δείξω αναφερόμενος συνοπτικά στα τρία πρώτα βιβλία.

“Ο Βίκτωρ και ο μικρός βιολιστής”:Δύο μικρά αγόρια συναντώνται σε έναν σκουπιδότοπο. Ο Βίκτωρ κατάγεται από πλούσια οικογένεια, αντίθετα, ο Πέτρος είναι Ρομά, μένει σε παράγκα και με τον “πατέρα” του προσπαθεί να ζήσει από τα παλιοσίδερα που μαζεύουν στη χωματερή. Μια ιστορία φιλίας με αντιρατσιστικό μήνυμα και πολλή ανθρωπιά!

 Ένα απόσπασμα από τις “Νεράιδες του καταρράκτη. Το βουνό του δράκου” θα αποδείξουν την τέχνη του λόγου της:

“Η κουβέντα τελείωσε εκεί, ήπιαν ακόμη μια γουλιά νερό και συνέχισαν. Λίγο ακόμη και θα αντίκριζαν τον καταρράκτη. Και τι δεν είχαν ακούσει για αυτόν. Ότι ήταν ο μεγαλύτερος στα μέρη τους. Άλλοι λέγαν πως είναι τριάντα μέτρα, άλλοι πως είναι μεγαλύτερος. Έλεγαν ακόμη ότι έτρεχε με μεγάλη ορμή και μπορούσε να παρασύρει ό,τι βρισκόταν μπροστά του. Ακόμη έλεγαν πως τον χειμώνα τα νερά του παγώνουν και κρύσταλλοι πάγου φτάνουν ώς κάτω, πως όλα γύρω του είναι λευκά, παγωμένα, όμως η βοή του νερού ακούγεται πολύ πιο δυνατά, τρομακτική. Άλλοι πάλι έλεγαν πως κάτω από τα νερά υπάρχει μια σπηλιά που εκεί έκρυβαν οι ληστές τους θησαυρούς τους. Πόσες ιστορίες δεν κρυφάκουσαν από τους παππούδες τους γι’ αυτόν τον κρυμμένο θησαυρό! Έλεγαν ακόμη, ότι… Μόλις έφτανε το μυαλό τους σε αυτή τη σκέψη, ένα ρίγος περνούσε μέσα από το σώμα τους. Όλοι είχαν ακούσει και τις άλλες ιστορίες, εκείνες με τα φαντάσματα και τις νεράιδες. Τις έλεγαν οι μεγάλοι ξανά και ξανά”.

  Το κέντρο των έργων της είναι τα παιδιά και η φύση. Οι μεγάλοι είναι παρόντες στο έργο της αντιστικτικά, θα λέγαμε. Αυτό είναι το πρότυπο που θα συναντήσουμε και στο μυθιστόρημα που μας απασχολεί στην παρουσίασή μας.

ΙΙ. “Ο άνδρας με το ρεπούμπλικο” για ενήλικες

Αν και τα υπόλοιπα έργα της άνετα και ευχάριστα διαβάζονται και από τους ενήλικες, ο άντρας με το ρεπούμπλικο καταρχάς απευθύνεται στους ενήλικες αλλά άνετα θα διαβαζόταν και από τις μικρότερες ηλικίες. Θα έλεγα μάλιστα ότι το νέο της πεζογράφημα είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί ως ανάγνωσμα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε θέματα ιστορίας και πολιτισμού της Ξάνθης και της Θράκης. 

  Στον άντρα με το ρεπούμπλικο η βασική διαλεκτική δομή είναι το Παιδί και η Τρίτη ηλικία, ο χώρος δεν είναι η φύση αλλά η πόλη και μάλιστα η Παλιά Ξάνθη.

  Πλούσια η θεματολογία του βιβλίου, που στηρίζεται στη φιλική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε έναν ηλικιωμένο και σε ένα παιδί και στη συνέχεια σε έναν φίλο του. Ο γέροντας μιλά κυρίως για θέματα ιστορίας και πολιτισμού της Παλιάς Ξάνθης. Καταρχάς υπάρχει μια γνωριμία με τη μορφολογία και την ιστορία της περιοχής. Σε πολλά σημεία του βιβλίου παρουσιάζονται ειδικά κεφάλαια από τη ζωή της πόλης, στα παλιά τα χρόνια. Στη συνέχεια γίνεται μια γνωριμία με την ιστορία κυρίως της βουλγαροκρατίας στην περίοδο 1913-1919. Σε επόμενα κεφάλαια γίνεται αναφορά στη βουλγαροκρατία της περιόδου 1941-1944. Πολύ σημαντικό κεφάλαιο είναι εκείνο στο οποίο υπάρχει παράθεση κεφαλαίων από το “Έπος της Ξάνθης”, το έργο “Τα παιδιά των πελαργών” του Στέφανου Ιωαννίδη.  

  Έχει πολύ ενδιαφέρον η σύνδεση της λογοτεχνικής ύλης με το μυθιστόρημα. Δεν παραθέτει απλώς το κείμενο του Ιωαννίδη, αναπτύσσει ένα διάλογο με τους ήρωές του. Κάποια θέματα μου έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση, που μου θυμίζουν τα παιδικά μου χρόνια, όταν πήγαινα στη γιαγιά μου στην πλατεία Ματσίνη, όπως το καπελάδικο.

  Η Όλγα μας ξεναγεί στο εσωτερικό παλιών σπιτιών, εκθέτει βιοσοφικές απόψεις – στους αδελφούς επιβάλλεται να παντρευτούν οι αδελφές έτσι έχουμε πολλά γεροντοπαλίκαρα– παράξενες ιστορίες, μουσική, έθιμα, διασκέδαση, κάλαντα. Τα γλυκά και η “Νέα Ελλάς”, τα περίφημα ξανθιώτικα καρναβάλια. Πολύ συχνά υπάρχουν άγνωστες λέξεις που επεξηγούνται. Ακόμη συναντούμε τους παλιούς τσιγκούνηδες που έβαζαν λεφτά στα στρώματα ή στις τράπεζες, και τα έβρισκαν οι συγγενείς μετά τον θάνατό τους. Κατά τον τρόπο αυτό, παράλληλα με τα θέματα της σύγχρονης ζωής, πολύ σημαντικά –ειδικότερα για τους νεότερους–  είναι πλευρές της παλιότερης –όπως η ζωή στα χρόνια της κατοχής.

Δεύτερο κείμενο που παραθέτει η συγγραφέας είναι ένα παραμύθι από τη Μακρά Γέφυρα της Ανατολικής Θράκης. Με τον τρόπο αυτό το βιβλίο συνδέεται και με τη Μικρασιατική Πληγή του 1922.

   Κλείνοντας, αφού ευχαριστώ και συγχαρώ τη συγγραφέα για το ως τώρα έργο της ευχόμενος δημιουργική συνέχεια, νιώθω την ανάγκη να τονίσω ότι το έργο αυτό είναι κατάλληλο για την προεφηβική και εφηβική ηλικία. Κατά μια άποψη μάλιστα το μυθιστόρημα μπορεί να θεωρηθεί έργο ενηλικίωσης. Τρυφερές σκηνές κοσμούν το σώμα του αφηγήματος. Οι δύο νέοι Παναγιωτάκης και Αλέξανδρος κάνουν δώρο στον κυρ Παναγιώτη –για πρώτη άραγε φορά! Που αναρωτιέται “Ένα δώρο εμένα;” Ναι, Όλγα, ένα δώρο σε μας!»

ΙΙΙ.   «Ταξίδι στον Δούναβη» για παιδιά κι ενήλικες

Μετά από λίγους μήνες κυκλοφόρησε και το παραμύθι «Ταξίδι στον Δούναβη», για το οποίο έγραψε στις 02/02/2023, δίνοντας πληροφορίες τόσο για την πλοκή του παραμυθιού και την εικονογράφησή του, όσο και για τη δομή και τα νοήματά του:

«Η φίλη συμπολίτισσα Όλγα Χαιροπούλου συνδυάζει τη γεωλογία με την οικολογία, την παιδαγωγική με τη λογοτεχνία, το ενδιαφέρον της για τα παιδιά και τους εφήβους με τους ενήλικες αναγνώστες.

  Και στις αρχές του νέου έτους –από τις εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη, όπου εκδόθηκαν και τα άλλα παιδικά βιβλία της, έχουμε το έργο της “Ταξίδι στον Δούναβη” (γραμμένο στη Νυρεμβέργη την Άνοιξη του 2010), που απευθύνεται στο παιδικό κοινό, είναι όμως έργο που μπορούν να διαβάσουν και οι μεγάλοι με ευχαρίστηση. Είναι από τα αναγνώσματα που καλό είναι να διαβάζουν μαζί οι γονείς με το παιδί τους.

  Στο οπισθόφυλλο της έκδοσης, που εικονογραφεί ο Παναγιώτης Γαρδικιώτης, διαβάζουμε:

“Το παιδικό παραμύθι “Ταξίδι στον Δούναβη” είναι μια πολύ όμορφη, πρωτότυπη, συγκινητική και συνάμα διδακτική ιστορία φιλίας! Πέρα από κάποιες “πινελιές” γεωγραφίας και ιστορίας που προσφέρει, το παραμύθι αυτό μαθαίνει στους αναγνώστες ότι η δύναμη της φιλίας ενώνει και δημιουργεί ομάδες που καταφέρνουν θαύματα! […] Ήταν ένα πάρα πολύ ωραίο ταξίδι. Σ’ ευχαριστώ που το κάναμε μαζί! Μάθαμε τόσα πολλά. Για κάστρα και για βασιλιάδες, για πολέμους και για ανθρώπους που ζουν μαζί, ειρηνικά. Για πόλεις που τις κατέστρεψαν και πάλι τις ξαναέχτισαν. Έτσι είναι μάλλον η ζωή […]”.

Πώς ξεκινά το παραμύθι μας; Μα, σαν κανονικό παραμύθι: “Μια φορά κι ένα καιρό, δυο πολύ καλοί φίλοι, ο Βάλτερ και η Ψαριανή, αποφάσισαν να κάνουν ένα μεγάλο ταξίδι για να γνωρίσουν τον κόσμο! Το ταξίδι αυτό ήταν πολύ πιο διαφορετικό απ’ όσα φανταζόμαστε, γιατί και οι φίλοι μας ήταν πολύ διαφορετικοί μεταξύ τους. Ο Βάλτερ και η Ψαριανή δεν έμοιαζαν καθόλου, μα καθόλου. Ο Βάλτερ ήταν ένας βάτραχος και η Ψαριανή ένα μικρό ψαράκι!”. Και καταλήγει το παραμύθι, μετά από περιπέτειες που ακολουθούν τον Δούναβη, χώρες και πόλεις πολλές: Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία, Κροατία, Ρουμανία, Σερβία, Βουλγαρία, Εύξεινος Πόντος. Και το τέλος: “Ήταν πια γεμάτοι με εικόνες και με πολύ δυνατά συναισθήματα! Το μεγαλύτερο, όμως, δώρο αυτού του ταξιδιού, ήταν η φιλία τους! Αυτή που ξεκίνησε πριν 2.872 χιλιόμετρα στα βουνά του Μέλανα Δρυμού και κοντά στις δύο πόλεις που μαλώνουν μεταξύ τους για το ποια από αυτές γέννησε τον Δούναβη.Ο δρόμος για τη δική τους Ιθάκη είχε φτάσει στο τέλος του!”

  Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη. Στις σελίδες 9-82 έχουμε το κείμενο του παραμυθιού, ενώ στις σελίδες 83-111 υπάρχουν “Λίγα λόγια για τον Δούναβη και τις στάσεις των δύο φίλων της ιστορίας”. Το βιβλίο της Όλγας Χαιροπούλου κοσμείται και συνοδεύεται από στοιχεία ιστορίας και πολιτισμού, που το καθιστούν “όργανο” για γνώση και ευχαρίστηση μικρών και μεγάλων. Κάποια δείγματα:

  Στο τραγικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Μάουτχαουζεν απολαμβάνουμε το “Άσμα Ασμάτων” του Ιάκωβου Καμπανέλη. Μας συναρπάζει το παραμύθι “Ο σιωπηλός βράχος” της Elisabeth Hering σε μετάφραση και ελεύθερη απόδοση της Όλγας, ενώ διαβάζουμε τους στίχους από τον Όμορφο γαλάζιο Δούναβη και τα Κύματα του Δουνάβεως.

Το βιβλίο αυτό είναι συναρπαστικό όχι μόνο για τον Βάλτερ και την Ψαριανή, αλλά και για μένα ως αναγνώστη ενήλικο και τα νεαρά άτομα –είτε το διαβάζουν μόνα τους είτε τους το διαβάζουν οι ενήλικες. Συγχαίρω την Όλγα Γεκτίδου-Χαιροπούλου και περιμένω ένα βιβλίο για τις ομορφιές της ορεινής Ξάνθης, για του Νέστου τα τρεχάματα και του Δημόκριτου τα χνάρια…»

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.