«Πως να μην ειναι υπερηφανη η Ροδοπη, οταν σ’ ενα Λευκωμα με ογδοντα φωτογραφιες ειναι πρωταγωνιστρια η ιδια, μεσω των ανθρωπων της  και του πολιτισμου τους;»

Θεωρώντας ότι η ομιλία του αντιπεριφερειάρχη Ροδόπης κ. Μανώλη Ταπατζά στην παρουσίαση του δίγλωσσου στα ελληνικά και αγγλικά Λευκώματος «Φωτογραφίζοντας το παρελθόν – Μορφές και Χρώματα της Ροδόπης» της Αντιπεριφέρειας Ροδόπης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης ως  αναλυτική και στοιχειοθετημένη συμβάλλει στην κατανόηση της συμβολής του στην ανάδειξη  της νεότερης πολιτισμικής ιστορίας της Ροδόπης, που έχει, όπως κάθε αναλογή της, ρίζες στον χρόνο,  τη φιλοξενούμε με την άδειά του ακολούθως, προκειμένου να επικοινωνηθεί η έκδοση του Λευκώματος παντού όπου διαβιούν Ροδοπίτες από κάθε είδους πληθυσμιακή ομάδα και  με κάθε είδους πολιτισμική κληρονομιά.   

Αξιότιμοι κύριοι και κυρίες,

Όπως ήδη έχω αναφέρει στη συνέντευξη τύπου που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή, για το δίγλωσσο στα ελληνικά και αγγλικά φωτογραφικό Λεύκωμα με τίτλο «Φωτογραφίζοντας το παρελθόν – Μορφές και Χρώματα της Ροδόπης», είναι μεγάλη η χαρά της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και της Περιφερειακής Ενότητας Ροδόπης,  για την έκδοση του συγκεκριμένου Λευκώματος. Για πολλούς λόγους, κάποιους εκ των οποίων θα επιχειρήσω να καταδείξω  ακολούθως, με λίγα λόγια και αριθμητικά, αφού στην πολιτική ό,τι πρωτεύει είναι η πράξη.

Ποιοι είναι λοιπόν αυτοί οι λόγοι που καθιστούν το παρουσιαζόμενο σήμερα φωτογραφικό Λεύκωμα άξιο λόγου;

1^ον  η εγκυρότητά του,   αφού είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας της  Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Περισσότερο συγκεκριμένα το Λεύκωμα  στηρίχτηκε σε ιδέα, έρευνα και υλοποίηση της αρχαιολόγου-μουσειολόγου κ. Νάγιας Δαλακούρα και υποστηρίχθηκε από επιστημονική επιτροπή συναποτελούμενη από την ίδια, τον Κομοτηναίο Καθηγητή του ΤΕΦΑΑ κ. Δημήτριο Γουλιμάρη και την αναπληρώτρια καθηγήτρια του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας  κ. Νάντια Μαχά.

2^ον  η  διαυγής στόχευσή του να αναφερθεί συμπεριληπτικά στο σύνολο των πληθυσμιακών ομάδων που αποτελούν τον πληθυσμιακό ιστό της Ροδόπης, ως σύγχρονη παρουσία αλλά και ως μνήμη, όπως συμβαίνει  με την περίπτωση των Εβραίων της Κομοτηνής, που χάθηκαν ολοσχερώς σχεδόν με το Ολοκαύτωμα. Αναφέρεται συμπεριληπτικά λοιπόν στο σύνολο των πληθυσμιακών ομάδων της Ροδόπης, με χρονικό ορόσημο τη Μικρασιατική Καταστροφή, η οποία ορίζει και το πληθυσμιακό δυναμικό της Ροδόπης στο προγενέστερο της Καταστροφής, που συναποτελούν οι κάτοικοι της Μαρώνειας, οι  Μαρωνίτες όπως τους λέμε, οι Γρατινιώτες, οι Κοσμιώτες, οι Ιασμιώτες, οι Ρομά, οι Αρμένιοι, οι Εβραίοι, οι Ηπειρώτες, οι αστοί χριστιανοί και μουσουλμάνοι, συμπεριλαμβανομένων  των ορεσίβιων πληθυσμών των Πομάκων και των Σαρακατσάνων.   Φυσικά αναφέρεται και  στο μεταγενέστερο της Καταστροφής του 1922  πληθυσμιακό δυναμικό,  αφού η Ροδόπη τότε κατακλύστηκε από Μικρασιάτες, Ανατολικοθρακιώτες, Ανατολικορωμυλιώτες, Καππαδόκες, Πόντιους, Αρβανίτες, Γκαγκαβούζηδες,  Κωνσταντινουπολίτες, Ίμβριους και Τενέδιους πρόσφυγες,  που ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στη Ροδόπη και τη μετάλλαξαν εργαζόμενοι σκληρά, διατηρώντας,  μέσα από τους εθνοτοπικούς συλλόγους που ίδρυσαν, την «ξεριζωμένη» παράδοσή τους.

3^ον  η αξιοποίηση με έναν διαφορετικό τρόπο της παράδοσης και του λαϊκού πολιτισμού,  η γνώση των οποίων και η δημιουργική αξιοποίησή τους προσέφερε τα μάλα στον νεώτερο, τον νεοελληνικό, πολιτισμό.  Παραδειγματικά θα αναφέρω μόνον δυο ποιητές, που όλοι τους γνωρίζουμε μέσα από το τραγούδι, τον νομπελίστα Οδυσσέα Ελύτη και τον Νίκο Γκάτσο που το έργο τους αξιοποιεί την παλαιότερη λογοτεχνική παράδοση αλλά και την παράδοση του δημοτικού τραγουδιού.  Αξιοποίηση της παράδοσης λοιπόν με έναν διαφορετικό τρόπο επιτυγχάνει αυτό το Λεύκωμα, σήμερα που η διάσωσή της σχεδόν λοιδωρείται με στερεότυπα του τύπου «αυτοί οι εθνοτοπικοί σύλλογοι, μόνο με χορούς και τραγούδια ασχολούνται».  Τα στερεότυπα αυτά δυστυχώς  αναπαράγονται σταθερά και σίγουρα όλοι έχουμε ακούσει πολλά και σκληρά αντιρρητικά σχόλια για κάθε θεσμικό φορέα,  που φροντίζει στοιχειωδώς για την επιβίωσή τους.

Είναι όμως τα πράγματα έτσι; Όταν τα μέλη αυτών των μη ευημερούντων οικονομικά εθνοτοπικών συλλόγων, ακόμη κι όταν μόνον χορεύουν, σωματικοποιούν την παράδοση, τη φορούν, αυτή τους γίνεται βίωμα,  και εφαλτήριο πολλές φορές για τη βαθύτερη γνώση των ριζών και της καταγωγής τους. Το παρουσιαζόμενο σήμερα Λεύκωμα αποδεικνύει περίτρανα τα παραπάνω, αφού εξήντα δύο(62) είναι συνολικά οι συμπολίτες που συμφωτογραφίζονται εθελουσίως  στην πόλη, σε χωριά, σε λίμνη, σε δάσος, σε λιμάνι, σε ποτάμια, όπου κι αν επιλέγεται το φωτογραφικό σκηνικό. Σηκώνεται αλλιώς κάποιος, χωρίς λανθάνουσα έστω συνείδηση της αξίας της παράδοσης,  από τον καναπέ του να ψάξει τα μπαούλα του ή τις ντουλάπες του για να βρει την αυθεντική υφαντή ποδιά της γιαγιάς ή το μεταξωτό της νυφικό πουκάμισο, και να αφιερώσει μια ή μισή μέρα, περπατώντας σε αγρούς και μονοπάτια, φωτογραφιζόμενος για το καλό της περιοχής του;

4^ον η αισθητικοποίηση της μνήμης, και  βιωμάτων του χθες,  όπως η κατ’ ανάγκην λιτότητα με την αξιοποίηση των εν αφθονία παρεχομένων υλικών από τη φύση για το κτίσιμο των σπιτιών και των αποθηκών με κερπίτσια, χρησιμοποιώντας   χώμα, νερό και άχυρο, μέσω των φωτογραφιών του ταλαντούχου φωτογράφου, Μιχαήλ Παππά,  «αγγελοπουλικής αισθητικής», όπως ανέφερα ήδη στην προαναφερθείσα συνέντευξη τύπου, αλλά και  των «σκηνικών» χώρων  που δημιούργησε  η εμπνεύστρια του Λευκώματος κ. Νάγια Δαλακούρα, με αποτέλεσμα να έχουμε στα χέρια μας ένα Λεύκωμα «χάρμα οφθαλμών».

5^ον η ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού της Ροδόπης σε διαρκή πορεία από το χθες στο σήμερα. Συγκεκριμένα, η ανάδειξη της ζώσας ιστορίας αλλά και του ζώντος πολιτισμού του τόπου μας. Αν έτσι είναι 22 οι εθνοτοπικοί σύλλογοι που συμμετείχαν στη δημιουργία του, 18 συνολικά είναι τα τοπωνύμια, μαζί με τα ονόματα των ποταμών Κομψάτου και  Βοσβόζη, καθώς και  της λίμνης Βιστωνίδας, που επίσης πρωταγωνιστούν στο Λεύκωμα. Αυτά  είναι της Μαρώνειας / του Αγίου  Χαραλάμπου Μαρώνειας/  της Γρατινής/ του Ιάσμου/του  Κοσμίου / της  Μολυβωτής/ του Νέου Σιδηροχωρίου/ της Παραδημής/ της Νέας Καλλίστης/της Μεσσούνης/ των Κασσιτερών / των Ασκητών/ του Μωσαϊκού/ του Γλυκονερίου και του Φαναρίου.

Φωτογραφίζονται, επίσης,

■ δεκατρείς οικίες, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της λιτής αρχιτεκτονικής παραδοσιακής κατασκευής που προαναφέρθηκε,  των κάτωθι ιδιωτών:  Ιωάννη Μαρρέ, Χαράλαμπου Χατζηθωμά, Μιγκιρδίτς Μελκονιάν του Αζαρίκ, Απόστολου Σπέτζου, Δημήτρη Παλιάτσου, Γαβριήλ Γεωργιτζίκη, Ιωάννη Μαστροθεοδώρου, Παναγιώτη Ιζάμη, Κυριάκου και Αθανασίας Ζήση, Θεόδωρου και Ιερουσαλήμ Μαρτίνη, Νικόλαου Καπουκρανίδη, Δημήτρη Ισπικούδη (Τσάγκου) και  Χαράλαμπου Αναστασίου Μαυρίδη (Χαμπό Αγάς) και

■ τέσσερα συνολικά αρχοντικά της Κομοτηνής,  αξιοποιημένα  ως μουσεία ή χώροι πολιτισμού όπως: 

—το  Αρχοντικό Στάλιου – Δημοτική Παπαδριέλλειος Πινακοθήκη Κομοτηνής

—το Αρχοντικό Πεΐδη – Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Κομοτηνής.

—Το Αρχοντικό Σκουτέρη-Δίντσογλου και

—το Αρχοντικό του Ζαχαρία  Α. Τσανακλή, έδρα του Συλλόγου των εν Θράκη διαβιούντων Σαρακατσαναίων.

Θέση στο Λεύκωμα έχουν ακόμη,

■ ένα ακόμη Μουσείο, τοΜουσείο Αγροτικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Ιάσμου,

■ τέσσερις ναοί, αυτοί  του  Αγίου Γρηγορίου του Φωτιστή των Αρμενίων στην Κομοτηνή, του παρεκκλησίου του  Αγίου Νικολάου στη Μολυβωτή, του Αγίου Γεωργίου στους Ασκητές και του σπηλαίου  του  Αγίου Νικολάου στα Κασσιτερά  —κι εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής για τους καθημερινούς αγώνες που διεξάγει και για τη συντήρηση των τριών αυτών ιστορικών ορθόδοξων ναών της Ροδόπης, αλλά και συνολικά —

■ κι ένα τζαμί, το Γενί Τζαμί Κομοτηνής.

Να μην είναι υπερήφανη λοιπόν η Ροδόπη, όταν σ’ ένα Λεύκωμα με ογδόντα φωτογραφίες είναι πρωταγωνίστρια η ίδια, μέσω των ανθρώπων της  και του πολιτισμού τους;

Καλές αναγνώσεις και εις άλλα Καλά.

Καλές γιορτές.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.