Ποιος αραγε εκδικειται ποιον;

Ο λογοτεχνικός λόγος προσεγγίζεται, μεταξύ άλλων, ως μίμηση της πραγματικότητας, την οποία φυσικά δεν αποτυπώνει φωτογραφικά αλλά τη μεταπλάθει και την επεξεργάζεται δημιουργικά. Τι συμβαίνει όμως όταν η γαλλική λογοτεχνία καταφέρνει να αποτυπώσει με τον πιο παραστατικό τρόπο την τραγική πραγματικότητα που βιώνει στις μέρες μας η ελληνική κοινωνία; Μπορεί η Γαλλίδα συγγραφέας Marie Ndiaye να μην είχε υπόψιν της την τραγική ελληνική πραγματικότητα, με την ενδεχομένη δολοφονία των τριών νεαρών κοριτσιών στην Πάτρα, ωστόσο το νέο συγγραφικό της εγχείρημα ξυπνά συνειρμούς. Ο λόγος για το μυθιστόρημά της με τίτλο «Η εκδίκηση είναι δική μου» –ο τίτλος προέρχεται από τη φράση  του Δευτερονομίου «εν ημέρα εκδικήσεως ανταποδώσω» Δτ 32,35–, που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση της Αλεξάνδρας Κωσταράκου.

Στο μυθιστόρημα αυτό, το νήμα της αφήγησης ξετυλίγεται από τη στιγμή που ο Ζιλ Πρενσιπό μπαίνει διστακτικά και φοβισμένα στο δικηγορικό γραφείο της «κυρίας Σιζάν», για να ζητήσει να αναλάβει την υπεράσπιση της συζύγου του, Μαρλίν Πρενσιπό, που έχει σκοτώσει τα τρία τους παιδιά. Γιατί όμως ο Πρενσιπό επέλεξε αυτήν, μια άσημη δικηγόρο, για μια υπόθεση που βρισκόταν στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και θα την αναλάμβαναν πρόθυμα όλα τα μεγάλα γραφεία του Μπορντώ; Η πρώτη αυτή συνάντηση όμως δεν εγείρει μόνο αυτό το ερώτημα. Η «κυρία Σιζάν», το μικρό όνομα της οποίας ποτέ δεν γίνεται γνωστό, προσπαθεί να ανασύρει στη μνήμη της αν ο κ. Πρενσιπό, είναι ο έφηβος εκείνος που είχε συναντήσει ένα απόγευμα πριν από τριάντα περίπου χρόνια και καθόρισε την εξέλιξη της ζωής της. Μια στιγμή ήταν αρκετή για να γίνει αυτό που είναι τώρα.

Στις 264 σελίδες του βιβλίου παρακολουθούμε εν ολίγοις την κυρία Σιζάν, την επικοινωνία με την πελάτισσά της Μαρλίν Πρενσιπό, τη σχέση με τους γονείς της και τους ανθρώπους του άμεσου περιβάλλοντός της. Ωστόσο, όσο προστίθενται στοιχεία και πληροφορίες τόσο πληθαίνουν τα ερωτήματα και οι αμφιβολίες. Η ατμοσφαιρική αφήγηση θυμίζει ψυχολογικό θρίλερ: αβεβαιότητα, πολυπλοκότητα, μυστήριο και απειλή που υφέρπει, πλέκουν γύρω από την ηρωίδα έναν ιστό αράχνης.

Λίνα Πανταλέων, «Το σπουδαιότερο λογοτεχνικό επίτευγμα της Marie Ndiaye είναι ότι κατόρθωσε να σκιαγραφήσει μια ηρωίδα συναρπαστική»

Η συγγραφέας και κριτικός Λίνα Πανταλέων αναφέρει στην ιστοσελίδα Literature.gr σχετικά με το μυθιστόρημα της NDiaye: «Για την κυρία Σιζάν [..] ο Ζιλ Πρενσιπό ενσαρκώνει ένα σύστημα αρχών. Το επίθετό του παραπέμπει στη γαλλική λέξη “principe”, που στον ενικό σημαίνει την “αρχή” και στον πληθυντικό τις “ηθικές αρχές”. Επίσης, δεδομένης της σημασίας του ονόματος στη μυθοπλασία, ας έχουμε υπόψη μας ότι το επώνυμο Πρενσιπό είναι ομόηχο του επιθέτου “principal” στον πληθυντικό (“principaux”), που μπορεί να αποδοθεί σαν “ο κυριότερος”. […]

Το σπουδαιότερο λογοτεχνικό επίτευγμα της Marie Ndiaye είναι ότι κατόρθωσε να σκιαγραφήσει μια ηρωίδα συναρπαστική, στο μέτρο που δυναστεύεται από ένα κρισιμότατο υπαρξιακό δίλημμα, την ταλάντευση ανάμεσα στη βία και τον νόμο. Η κυρία Σιζάν προσλαμβάνει την αγάπη ως ανταμοιβή για την τήρηση του νόμου, για την προάσπιση των ηθικών αξιών. Κάθε της χειρονομία υπαγορεύεται από λόγους αρχής. Παρ’ όλα αυτά, αποστερείται την αγάπη (ή έτσι νομίζει) και αυτήν τη στέρηση την εκλαμβάνει σαν τιμωρία για την απογοήτευση που προξενεί. Κάθε τιμωρία είναι βία και μπροστά στη βία η κυρία Σιζάν εξεγείρεται, γέρνει προς το μίσος. Αρνείται να αποδεχθεί πως η αρχή, την οποία έχει άρει σε άξονα της ζωής της, να πράττει πάντοτε το καλό, είναι αδύνατον να τηρηθεί […].

Η Marie Ndiaye υποδηλώνει εύστοχα μια αδιόρατη, πολυδιάστατη ταύτιση ανάμεσα στην κυρία Σιζάν και τη Μαρλίν. Και οι δύο αγάπησαν τον Ζιλ Πρενσιπό, μια εκδοχή του τουλάχιστον που καταπράυνε μύχιες αγωνίες τους, πρωτίστως την κοινή τους αγωνία να αποδεικνύονται αρεστές και άξιες. Και οι δύο προσπαθούσαν να κάνουν πάντοτε το καλύτερο που μπορούσαν. Και οι δύο θέλησαν να ευχαριστήσουν τον Πρενσιπό, ελπίζοντας στην επιβράβευσή του. Η Μαρλίν αγαπούσε τόσο τον Ζιλ, που ήθελε να τον αποφορτίσει από το βάρος της φροντίδας τριών παιδιών

Στο ψυχογράφημα της Μαρλίν, όπως διαγράφεται στον καταπληκτικά αποδοσμένο μονόλογό της, βοά η βία των καλών προθέσεων. Χαμένη, εξαχνωμένη ψυχικά μες στο γλωσσικό της παραλήρημα, η Μαρλίν ομολογεί την αγάπη της για τον Ζιλ Πρενσιπό και τα παιδιά τους. Αγαπούσε τόσο πολύ τον Ζιλ, που σκότωσε και τα τρία της παιδιά για να τον ευχαριστήσει. Ήθελε να του προσφέρει γαλήνη και ηρεμία, την απόλαυση να κάθεται μόνος του στο σαλόνι. Κλεισμένη στο κελί της, γαλήνια και εκείνη στο μικρό της ησυχαστήριο, σκεφτόταν πως ο άντρας της απολάμβανε τη μοναξιά του και δεν νοσταλγούσε καθόλου τα παιδιά. […] Τα θύματα της πράξης της ήταν ο Ζιλ και τα παιδιά.

Η Marie Ndiaye υποδηλώνει εύστοχα μια αδιόρατη, πολυδιάστατη ταύτιση ανάμεσα στην κυρία Σιζάν και τη Μαρλίν. Και οι δύο αγάπησαν τον Ζιλ Πρενσιπό, μια εκδοχή του τουλάχιστον που καταπράυνε μύχιες αγωνίες τους, πρωτίστως την κοινή τους αγωνία να αποδεικνύονται αρεστές και άξιες. Και οι δύο προσπαθούσαν να κάνουν πάντοτε το καλύτερο που μπορούσαν. Και οι δύο θέλησαν να ευχαριστήσουν τον Πρενσιπό, ελπίζοντας στην επιβράβευσή του. Η Μαρλίν αγαπούσε τόσο τον Ζιλ, που ήθελε να τον αποφορτίσει από το βάρος της φροντίδας τριών παιδιών. Υποψιαζόταν πως ο άντρας της δεν άντεχε τα παιδιά, τη φασαρία και την αναστάτωση που προκαλούσαν. Έτσι, ένα πρωί αποφάσισε να τον απαλλάξει διά παντός από την ακαταστασία τους και τις ενοχλήσεις τους».

Η «εκδικητική» Marie NDiaye

Γεννημένη στο Pithiviers της Γαλλίας το 1967, η Marie NDiaye, αφού ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευση, παρακολούθησε μαθήματα γλωσσολογίας στη Σορβόννη και παρέμεινε για έναν χρόνο στη Villa Medicis, στη Ρώμη, με υποτροφία της Γαλλικής Ακαδημίας. Ξεκίνησε από τη νεαρή ηλικία των 12-13 ετών να ασχολείται με τη συγγραφή και στα 18 της κατάφερε και δημοσίευσε το πρώτο της βιβλίο. Έχει τιμηθεί επίσης με το βραβείο Femina, το 2001, για το μυθιστόρημά της «Rosie Carpe» και με το βραβείο Goncourt, το 2009, για το μυθιστόρημά της «Trois femmes puissantes».

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.