Οταν η φυση γκρεμιζει νοητα και μη συνορα
«Γιατί οι άνθρωποι δεν παρατηρούν τη φύση, για να μπορέσουν ν’ αγαπήσουν αληθινά;», αναρωτιέται μέσω της μυθιστορηματικής της ηρωίδας η συγγραφέας Ελένη Πριοβόλου στο νέο της πεζογράφημα με τίτλο «Το δέντρο με τις φωλιές», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
Η Ελένη Πριοβόλου «επέστρεψε» το 2022 στον κόσμο των ενηλίκων, αφήνοντας για λίγο τη θερμή αναγνωστική αγκαλιά που προσφέρει σε μικρούς και έφηβους αναγνώστες –η αγάπη της εξάλλου για τον παιδικό κόσμο και την παιδική ψυχή είναι τόσο μεγάλη, που όχι άδικα έχει λάβει δεκάδες βραβεία για τα νεανικά της βιβλία.
Η ίδια, στο νέο της μυθιστόρημα, επιλέγει να πασπαλίσει τον μεγαλό-κοσμο με λίγη συγγραφική μαγεία, εμπνευσμένη από τη φύση. Η φύση, στις 208 σελίδες του βιβλίου, δεν είναι άψυχη ούτε βουβή, αλλά κινητήριος δύναμη της πλοκής. Προσφέρει αγάπη, αναπτύσσει φιλίες, διδάσκει αξίες, φιλοξενεί έρωτες, υψώνει σύνορα, μετατρέπεται σε καταφύγιο. Πλάι στη φύση έρχεται να μαθητεύσει και η Μαρία, η κεντρική ηρωίδα, και πλάι σε αυτήν και εμείς.
Η Μαρία είναι το τέταρτο παιδί μίας οικογένειας που, λόγω των τεράστιων εκτάσεων γης που κατέχει, καταφέρνει να έχει σημαντικό πολιτικό και οικονομικό εκτόπισμα στην περιοχή όπου διαμένει. Την υπόλοιπη οικογένεια απαρτίζουν η δεσποτική μητέρα, η Ειρήνη, η αδερφή της Μαρίας, που θα μπορούσε να αποτελεί και ιδανικό «πρότυπο» για εκείνη, με σπουδές και έναν επιτυχημένο γάμο, ο Αργύρης και ο Θύμιος, επίσης επιτυχημένοι επιχειρηματίες.
Σε ένα τόσο «επιτυχημένο» συνονθύλευμα ποια άραγε η θέση της Μαρίας; Με βεβαιότητα αυτό για το οποίο ξεχωρίζει, από μικρή ηλικία, είναι η αγάπη της για τη φύση. Λατρεύει οτιδήποτε φυτρώνει και πιάνει φιλίες με ό,τι πετά. Για αυτό μάλιστα την ξεχώριζε ο πατέρας της και της είχε μεγάλη αδυναμία. Μετά τον θάνατό του όμως, το μοναδικό «κλαδί» από το οποίο στηριζόταν η Μαρία έσπασε. Αποφασίζει τότε να εγκαταλείψει το πατρικό της σπίτι, ζητώντας από την πατρική κληρονομιά μόνο μια καλύβα καταμεσής του κάμπου. Δημιουργεί εκεί ένα φυτώριο με λουλούδια και έχει για συντροφιά της τα ενδημικά πουλιά, που έχουν στήσει την αποικία τους πάνω σ’ έναν χιλιόχρονο πλάτανο, αλλά και τα αποδημητικά, που γυρνούν κοντά της κάθε χρόνο. Τους αργούς ρυθμούς της μοναχικής ζωής της έρχονται να διαταράξουν «Εκείνοι», οι μετανάστες που εργάζονται στις καλλιέργειες των αδελφών της σε συνθήκες δουλείας.
Ο φόβος για τον ξένο, τον αλλογενή, την κρατάει σε απόσταση ασφαλείας. Μέχρι που ένας από «Εκείνους» διαβαίνει το νοητό σύνορο. Είναι ο Νιζάμ Ροχίνγκια. Ισορροπεί στους ώμους του ένα ραβδί, απ’ όπου κρέμονται φωλιές για τα πουλιά του δέντρου. Ο χειμώνας πλησιάζει δριμύς, και ο Νιζάμ νοιάζεται για τα πουλιά όσο και η Μαρία. Μέσα από την αγάπη και τη γνώση τους για τα πετούμενα του ουρανού, θα καταφέρουν να επικοινωνήσουν βαθιά, γκρεμίζοντας όλα τα σύνορα που τους χωρίζουν.
Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης, «Η εξωτερική σταθερότητα και το ενδότερο γκρέμισμα είναι η βασική αντίθεση που διατρέχει όλο το μυθιστόρημα»
Ο συγγραφέας Παναγιώτης Χατζημωυσιάδης που το 2021 μας «σύστησε» «Το χιόνι των Αγράφων» (εκδ. Κίχλη, 2021), σε κείμενό του στο «Περί ου», σχολιάζει για την πρόσφατη λογοτεχνική απόπειρα της Ελένης Πριοβόλου: «Η ύπαιθρος της Πριοβόλου έχει Πακιστανούς εργάτες γης, βιομηχανοποιημένη παραγωγή φράουλας, επιστάτες με όπλα, χρυσαυγήτικα τάγματα εφόδου και τσακισμένους δεσμούς συγγένειας. Δεν υπάρχει τίποτα που να κινεί, να ενώνει, να εμπνέει τους ανθρώπους πέραν του ιδιωτικού οράματος ζωής, απ’ όπου η βασική διχοτομία του μυθιστορήματος: αφενός το χρήμα, αφετέρου ο άνθρωπος· αφενός ο κυνισμός, αφετέρου η αγάπη· αφενός ο εργαλειακός ορθολογισμός, αφετέρου η έγερση της φαντασίας. Ποιοι δρόμοι χαράσσονται ανάμεσά τους, έστω και στο όνομα των πιο στενών συγγενικών σχέσεων; Στο τέλος του μυθιστορήματος ένα συρματόπλεγμα υψώνεται ανάμεσα στους δύο κόσμους, όμοιο μ’ αυτό που χωρίζει τις ΗΠΑ απ’ το Μεξικό, όμοιο μ’ αυτό που ετοιμάζει η Πολωνία στα σύνορα με τη Λευκορωσία, όμοιο μ’ αυτό που έχει στηθεί στον Έβρο, όμοιο μ’ αυτό που θέλαν να ρίξουν στα νερά του Αιγαίου. Ευτυχώς, η Πριοβόλου δεν ήταν ποτέ των γλυκερών χάπι εντ.
Η ύπαιθρος της Πριοβόλου έχει Πακιστανούς εργάτες γης, βιομηχανοποιημένη παραγωγή φράουλας, επιστάτες με όπλα, χρυσαυγήτικα τάγματα εφόδου και τσακισμένους δεσμούς συγγένειας. Δεν υπάρχει τίποτα που να κινεί, να ενώνει, να εμπνέει τους ανθρώπους πέραν του ιδιωτικού οράματος ζωής, απ’ όπου η βασική διχοτομία του μυθιστορήματος: αφενός το χρήμα, αφετέρου ο άνθρωπος. αφενός ο κυνισμός, αφετέρου η αγάπη. αφενός ο εργαλειακός ορθολογισμός, αφετέρου η έγερση της φαντασίας
Το διαισθάνεται κανείς στους μικρούς-μεγάλους πολέμους που κηρύσσονται επισήμως και στους πολυαίμακτους εμφύλιους που εξελίσσονται ατύπως στο σώμα της αφήγησης, στην εντατική εκμετάλλευση της φύσης, στις εγκιβωτισμένες ιστορίες των προσφύγων και, κυρίως, στη βασική αντίθεση που διατρέχει όλο το μυθιστόρημα ανάμεσα στην εξωτερική σταθερότητα και στο ενδότερο γκρέμισμα, στην αλλαγή και στη ρευστότητα των πάντων: γηγενείς και ξένοι, παρελθόν και παρόν, συγγενικοί δεσμοί και συμφέρον, λογική και φαντασία, υποδούλωση και ελευθερία, λόγος και σιωπή, αφήγηση και επιβολή, τιτιβίσματα και προστακτικές δημιουργούν μια εμφύλια και διαρκώς εν εξελίξει πραγματικότητα, που απέχει πόρρω απ’ την εξιδανικευμένη εικόνα της σταθερότητας και της ασφάλειας που μας υπόσχεται η νεοηθογραφία με τα ξεκάθαρα σχήματα του καλού και του κακού και τις συμπαγείς ταυτότητες του πατέρα, της μητέρας, του άντρα, της γυναίκας, της υπακοής, της πίστης κτλ. κτλ. Εδώ ακριβώς κατάγει η Πριοβόλου μια ακόμη νίκη, προσπερνώντας το βολικό σχήμα του άσπρου-μαύρου, σκιάζοντας την αποκαθαρμένη εικόνα του πατέρα με ποικίλες σκιάσεις και αποκαθαίροντας τη σκιασμένη μορφή της μητέρας με ποικίλες καθάρσεις […]».
Ελένη Πριοβόλου, η «νεράιδα» των λέξεων
Η Ελένη Πριοβόλου γεννήθηκε στο Αγγελόκαστρο Μεσολογγίου, όπου και έζησε μέχρι τα 18 της χρόνια. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έχει καταθέσει πληθώρα βιβλίων για παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Συμμετείχε επίσης στον συλλογικό τόμο «Θερινοί Έρωτες» (Καστανιώτης 2021). Το μυθιστόρημά της για ενήλικες «Όπως ήθελα να ζήσω» (Καστανιώτης, 2009) τιμήθηκε το 2010 με το «Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ». Επίσης, έχει αποσπάσει το Βραβείο για Μεγάλα Παιδιά του περιοδικού «Διαβάζω», για το βιβλίο της «Το σύνθημα» (2009) και το Κρατικό βραβείο μυθιστορήματος για εφήβους, για το βιβλίο της «Φως σε μαύρο ουρανό» (2021). Το ίδιο βιβλίο διακρίθηκε ανάμεσα στα 200 καλύτερα βιβλία για εφήβους από τη Διεθνή βιβλιοθήκη του Μονάχου και αναρτήθηκε στον τιμητικό πίνακα της IBBY για το 2022.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
