«Οι  “Μαρμαροπηγες”,  εργο θεατρικο, οπου ο συγγραφεας του ειναι συγχρονως σκηνογραφος και σκηνοθετης, μουσικος αλλα και… φιλοσοφος»

Θωμάς Βουγιουκλής, «στις Μαρμαροπηγές ‒ Θεατρικό επιτραπέζιο σε 7 λογικές», εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2022

Ελένη Ανδρέου, συγγραφέας

Eνα εξαιρετικά σημαντικό κριτικό κείμενο για το προσφάτως εκδοθέν «θεατρικό επιτραπέζιο σε 7 λογικές» του Θωμά Βουγιουκλή με τίτλο « στις Μαρμαροπηγές» ανήρτησε στον λογαριασμό της στο fb η συγγραφέας  Ελένη Ανδρέου,  τα έργα της  οποίας  «Το ξένο βλέμμα» και «Των Αγίων Παρασκευής και Παντελεήμονος» είχαμε την καλή τύχη να  γνωρίσουμε και στην Κομοτηνή, αφού φιλοξενήθηκαν  στον κύκλο παρουσίασης του έργου ξανθιωτισσών συγγραφέων υπό τον γενικό τίτλο «Νεώτερες Θράσσες συγγραφείς», που διοργανώθηκε από την ομότιμη σήμερα καθηγήτρια, κοσμητόρισσα τότε της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ,  κ.Πηνελόπη Καμπάκη-Βουγιουκλή σε συνεργασία με την Πολιτιστική Κίνηση Κομοτηνής και τη φιλόλογο πρόεδρό της κ. Δώρα Κάσσα-Παπαδοπούλου.

 Εκτός από εξαιρετική συγγραφέας,  η κ. Ανδρέου, που σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου του Πανεπιστημίου του Dillingen, αποδεικνύεται,  μέσω και του βιβλιοκριτικού της κειμένου και εξαιρετική φιλόλογος, με βιωμένη αρχαιομάθεια που εκπλήσσει, συνομιλώντας επί ίσοις όροις με τον μαθηματικό συγγραφέα που επίσης τρέφεται από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία, επιτρέποντας  και στους μη επαϊοντες να απολαύσουν  αποσαφηνισμένες πλέον τις διακειμενικές σ’ αυτήν αναφορές που βρίθουν στο θεατρικό έργο , με τόσο επιτυχή μάλιστα τρόπο,  αλλά και  λεπτό χιούμορ, που οποιοσδήποτε θα μπορούσε να συμπεράνει ότι η κ. Ανδρέου  επάξια θα μπορούσε να «συνταυτιστεί»  εν ευρεία εννοία  για τον σωκρατικού είδους διάλογο  που αναπτύσσει με  τον κεντρικό ήρωα του έργου, τον δάσκαλο –φιλόσοφο μαθηματικό, με την ευφυή ηρωϊδα Θεανώ.

Ας απολαύσουμε όμως την οξυδερκή ανάλυσή της, θυμίζοντας ότι το πλέον πρόσφατο συγγραφικό της  πόνημα  είναι   «Τα αντικείμενα ‒ Λόγος υπέρ του ασημάντου»,  που εκδόθηκαν τον Νοέμβρη του 2021 από τον ιδιαίτερα  καλαίσθητο  εκδοτικό οίκο   Σήμα Εκδοτική.

Η συγγραφέας Ελένη Ανδρέου με τη φίλη της και συγγραφέα Ελένη Εφραιμίδου

Συνάντησα τον κύριο Θωμά Βουγιουκλή, διαπρεπή μαθηματικό, ομότιμο καθηγητή του ΔΠΘ τώρα πια, μετά από πολυετή ακαδημαϊκή πορεία, στο Facebook. Σταδιακά είχα την ευκαιρία να γνωρίσω μια πολυσχιδή προσωπικότητα με πλήθος ιδιοτήτων: μαθηματικός, εκπαιδευτικός, ερευνητής, ποιητής, αρθρογράφος, αμπελουργός… και πολλές άλλες που προφανώς αυτή τη στιγμή μού διαφεύγουν. Ο κύριος Βουγιουκλής αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση, που η παρουσία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και στον εκδοτικό χώρο αποτελεί ένα διαρκές ξάφνιασμα.

Μέχρι τώρα, κυρίως παρακολουθώντας την λεπταίσθητη και ολιγόλογη ποιητική του τέχνη, δήλωνα θαυμάστρια του καθαρού λόγου του, της ακρίβειας της διατύπωσης, του σύντομου και περιεκτικού στίχου, της πύκνωσης και της ανατροπής των νοημάτων, του χιούμορ και της λεπτής ειρωνείας του. Ταυτόχρονα, ως φιλόλογος και αναγνώστρια που δεν περιορίζεται στην ανάγνωση του λογοτεχνικού κειμένου αλλά ενδιαφέρεται εξίσου για τα περικείμενα στοιχεία του, ζήλευα τους τίτλους των βιβλίων του για την ευρηματικότητα και τη γλωσσοπλαστική του δεινότητα. Μπορώ να πω ότι ο τίτλος του τελευταίου έργου του «στις Μαρμαροπηγές, θεατρικό επιτραπέζιο σε 7 λογικές» με έκανε να… σκάσω από τη ζήλια. Ας είναι!

Για μια φορά ακόμα ο κύριος Βουγιουκλής μάς ξαφνιάζει, χαρίζοντάς μας σε βιβλίο, ένα έργο θεατρικό, όπου ο συγγραφέας του είναι συγχρόνως σκηνογράφος και σκηνοθέτης, με πλήθος σκηνογραφικών και σκηνοθετικών οδηγιών που περιλαμβάνει στο κείμενό του. Επιπλέον την «παράσταση» του έργου «ντύνει» μουσικά με δική του μουσική σύνθεση! (μπορεί να την ακούσει κανείς στον προσωπικό λογαριασμό του συγγραφέα στο Youtube και στο Facebook).

Σκηνικός χώρος είναι οι «Μαρμαροπηγές» της Θάσου, που εμπεριέχουν το χρόνο σε διάρκεια, από τη λαμπρή αρχαιότητα με την άντληση του λευκού θασίτικου μαρμάρου για σπουδαία έργα αρχιτεκτονικής και μαρμαρογλυπτικής, μέχρι τις μέρες μας, με τα ράθυμα καλοκαιρινά απομεσήμερα με τσιπουράκι και μεζέδες δίπλα στο κύμα. Το σκηνικό συμπληρώνει η σύγχρονη τεχνολογία με δύο μεγάλες οθόνες.

Τα δύο κύρια πρόσωπα επί σκηνής, ο Δάσκαλος (μαθηματικός) και η μαθήτριά του Θεανώ.(Το όνομά της παραπέμπει στη Θεανώ, μαθηματικό και φιλόσοφο, του 6ου π.Χ. αιώνα, σύζυγο του Πυθαγόρα. Αλλά εξίσου στη θέση της θα μπορούσε να είναι η Διοτίμα του πλατωνικού Συμποσίου ή και η Suzette-Διοτίμα του Hölderlin).

Η συζήτησή τους, που θυμίζει πλατωνικό διάλογο, υπακούει σε 7 λογικές, όπως ο υπότιτλος του βιβλίου προσδιορίζει: έρωτας, καρδιά, μαθηματικά, πάθος, παιδεία, φιλοσοφία, φύση. Ανακαλύπτουμε λοιπόν εδώ τον Θωμά Βουγιουκλή-φιλόσοφο: με ενθουσιασμό αναγνωρίζω στον συγγραφέα-Δάσκαλο τη φιλοσοφική σκέψη των φυσικών φιλοσόφων, το ενδιαφέρον τους για τη φύση και την αναζήτηση των αιτίων πίσω από τα φαινόμενα (Αναξαγόρας), το φιλοσοφείν δια της γεωμετρίας του Πυθαγόρα, τον ορθολογισμό, την αμφισβήτηση και το ενδιαφέρον για τη γλώσσα των Σοφιστών (δεν είναι τυχαίο, νομίζω, που ο κύριος Βουγιουκλής συναντήθηκε, έσμιξε και συμπορεύτηκε με μία διακεκριμένη γλωσσολόγο, την αγαπητή μας Πένη Καμπάκη-Βουγιουκλή), τη σωκρατική μαιευτική μέθοδο με εργαλείο τις ερωτήσεις («δάσκαλος και ερευνητής έμαθα να ρωτάω» σελ. 63), τον σωκρατικό «οίστρο» ή αλλιώς «τρέλα της έρευνας» του Κ. Καραθεοδωρή, (σελ.64), τη σωκρατική ειρωνεία («η ειρωνεία είναι ότι οι επιστήμες αναζητούν την Αλήθεια χρησιμοποιώντας συνεχώς ψέματα» σελ. 49, αν και, όπως κάποιος παλιότερος στίχος του διατείνεται, «μερικές φορές οι αλήθειες λένε την αλήθεια»), την αυτογνωσία, συγγενική με του Σωκράτη και του Δημοκρίτου («Εν οίδα ότι ουδέν οίδα», «Ετεή δε ουδέν ίδμεν. Εν βυθώ γαρ η αλήθεια»), τη διαρκή χαμογελαστή διάθεση, όπως του «γελασίνου» Δημοκρίτου (είναι χαρά θεού να τον παρακολουθούμε «ειρωνευόμενο και παίζοντα», όπως ο Σωκράτης, βλ. το «παιχνίδι» φαντασιώσεων που παίζουν μετά από πρόταση της Θεανώς, στην 6η σκηνή του έργου), το σωκρατικό δαιμόνιο, σε διαφορετική βέβαια λειτουργία («Ερεύνα, μου  έλεγε επιτακτικά <το μέσα μου> πάντα», σελ. 63).

 Γι’ αυτό ο Θωμάς Βουγιουκλής «γηράσκει αεί διδασκόμενος» και ερευνών όπως ο Κ. Καραθεοδωρή, που αρνείται να αποδεχτεί τη συνταξιοδότηση του πνεύματος και ανοίγει διαρκώς καινούρια πεδία σκέψης και έρευνας, με γενναιότητα και πάθος αντιμαχόμενος τους περιορισμούς που θέτει ο χρόνος.

Υ.γ.: Ευχαριστώ πολύ, κύριε Βουγιουκλή για την ευγενική προσφορά του βιβλίου που κρατώ στα χέρια μου, εύχομαι ολόψυχα καλή συνέχεια και περιμένω με χαρά τη συμμετοχή μου στην παρουσίαση του βιβλίου σας, «Αρθροπαιδεία» (εκδόσεις Σπανίδη) στο ΙΘΤΠ, στις 4 Νοεμβρίου 2022.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.