Οι «Γκριζες μελισσες», κραυγη αγωνιας απο τον επιφανεστερο Ουκρανο συγγραφεα Αντρει Κουρκοφ
Όλα είναι γκρίζα στην γκρίζα ζώνη στο Ντονμπάς στην Ουκρανία. Γκρίζες ζωές, γκρίζοι άνθρωποι, γκρίζες σκέψεις, γκρίζες ζωές. Και γκρίζες μέλισσες. Όλα ήταν ήδη γκρίζα από το 2014, και ακόμη νωρίτερα όπως φαίνεται, αλλά εμείς στη Δύση δεν είχαμε δώσει τη σημασία που έπρεπε στο γεγονός.
Οι «Γκρίζες μέλισσες» αποτελούν την κραυγή αγωνίας του επιφανέστερου Ουκρανού συγγραφέα –ο οποίος γράφει όμως στη ρωσική γλώσσα–, του Αντρέι Κούρκοφ. Ο Κούρκοφ γεννήθηκε στο Λένινγκραντ, αλλά έζησε και μεγάλωσε στο Κίεβο, με αποτέλεσμα να θεωρεί τον εαυτό του Ουκρανό. Είναι επομένως ο πλέον κατάλληλος για να γράψει ένα μυθιστόρημα σχετικό με την ανώμαλη κατάσταση που δημιούργησε η ρωσική εισβολή στην ανατολική Ουκρανία το 2014. Για τους δύο αδελφούς λαούς που αυτήν τη στιγμή αλληλοσπαράζονται μετά τη ρωσική εισβολή στη χώρα.
Ο σαρανταεννιάχρονος μελισσοκόμος Σεργκέι, χωρισμένος και παλιός εργάτης των ορυχείων που πάσχει από πυριτίαση, ζει παρέα με τις αναμνήσεις του και είναι ο μοναδικός κάτοικος του χωριού Μάλαγια Σταρογκράντοφκα, στην αποκαλούμενη γκρίζα ζώνη της ανατολικής Ουκρανίας, μαζί με τον παλιό συμμαθητή του, τον Πάσκα. Οι παλιοί γνώριμοι δεν έχουν και πολλούς λόγους να συμπαθούν ο ένας τον άλλον, αφού ο ένας συντάσσεται με την πλευρά των ρωσόφωνων αυτονομιστών και ο άλλος με την Ουκρανία. Όμως οι δύσκολες συνθήκες που βιώνουν καθημερινά –ζουν χωρίς ηλεκτρικό και με το σφυροκόπημα των βομβών– θα τους φέρουν εγγύτερα.
Οι μέλισσες του Σεργκέι, τις οποίες κυριολεκτικά λατρεύει, είναι κλεισμένες στις κυψέλες τους εξαιτίας του παγερού και παρατεταμένου χειμώνα. Εν όψει όμως της άνοιξης, ο Σεργκέι θα επιχειρήσει ένα ταξίδι προς τον νότο, προκειμένου να τις αφήσει ελεύθερες για να συλλέξουν τη γύρη τους μακριά από τις βόμβες της γκρίζας ζώνης. Δεν φαντάζεται όμως τις δυσκολίες που θα συναντήσει, όλες αποτέλεσμα του αποτρόπαιου πολέμου και της βαθιάς διαίρεσης και της καχυποψίας που βασιλεύει μεταξύ των κατοίκων.
Στην υπό ρωσική κατοχή Κριμαία οι Ρώσοι καταδιώκουν τους μουσουλμάνους στο θρήσκευμα Τατάρους. Εκεί, ο Σεργκέι θα προσγειωθεί απότομα στην πραγματικότητα όταν οι κάτοικοι θα του απευθύνονται νομίζοντας ότι είναι Ρώσος, ενώ ο ίδιος δηλώνει Ουκρανός. Τον θεωρούν παντού πρόσφυγα και δεν είναι πουθενά καλοδεχούμενος. Η επιστροφή του στην «γκρίζα» πατρίδα θα σημάνει άραγε την κάθαρση ή θα αποτελέσει αφορμή για μία νέα «Οδύσσεια»;
Το μυθιστόρημα, αν το δει κανείς από τη σκοπιά αυτών που συμβαίνουν τώρα στην Ουκρανία, είναι προφητικό. Η μοίρα της χώρας είναι στην καλύτερη περίπτωση αβέβαιη. Η γλώσσα του Κούρκοφ εστιάζει στον ψυχισμό και τα συναισθήματα του πρωταγωνιστή και είναι έντονα περιγραφική. Το αποτέλεσμα είναι ένας λόγος που εστιάζει στο συναίσθημα του αναγνώστη, συγκλονίζει και συγκινεί. Παρά τις φαινομενικά στατικές και ήρεμες σκηνές του βιβλίου, η υπόθεση δεν βαλτώνει και ο αναγνώστης προσμένει με αγωνία τις εξελίξεις.
Η επιλογή του επαγγέλματος του Σεργκέι και των μελισσών δεν είναι διόλου τυχαία. Το επάγγελμα του μελισσοκόμου, ένα άκρως ειρηνικό επάγγελμα, είναι σε αγαστή αρμονία με τη φύση, με τη φύση της ουκρανικής γης, η οποία όμως βιάζεται και δοκιμάζεται καθημερινά από τις βόμβες του πολέμου. Οι μέλισσες είναι ολάκερη η ζωή του Σεργκέι. Χαίρονται, υποφέρουν, κάνουν υπομονή κι αυτές μαζί του μέχρι να τελειώσει το κακό. Η κραυγή αγωνίας του Σεργκέι προς αυτές στο δυνατό φινάλε του βιβλίου πραγματικά συγκλονίζει: «Γιατί κάνετε σαν τους ανθρώπους;», τους λέει. Διότι, εν τέλει, και οι μέλισσες είναι ακριβώς σαν τους ανθρώπους. Και όταν η πολιτική καταφέρνει και διαιρεί μια ολόκληρη χώρα τότε όλοι υποφέρουν, άνθρωποι και μέλισσες…
Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα από τα καλύτερα και, οπωσδήποτε, συγκλονιστικότερα μυθιστορήματα που εκδόθηκαν τη φετινή χρονιά, το οποίο καταγγέλλει, μέσω μιας άρτιας λογοτεχνικής γλώσσας και μιας καταιγιστικής ιστορίας, το δράμα των κατοίκων στην ανατολική Ουκρανία, τη διαίρεση των ανθρώπων, αλλά και την πολιτική της βίας που ασκεί η ολοκληρωτική Ρωσία. Αν το διαβάσουμε θα εκτιμήσουμε καλύτερα όλα όσα απολαμβάνουμε στην ευρωπαϊκή δύση, δηλαδή την ειρήνη και τη δημοκρατία. Και θα έχουμε απολαύσει πραγματικά μερικές από τις καλύτερες στιγμές της σύγχρονης ουκρανικής λογοτεχνίας.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
