Με αφορμη τη σημερινη παρουσιαση του μυθιστορηματος «Μαρικες»

Ηλίας Φραγκάκης, σκηνοθέτης – συγγραφέας

«Το βιβλίο διηγείται την ιστορία ανθρώπων που δεν “χωράνε” πουθενά, αλλά και μια χρυσή ευκαιρία να κατανοήσουμε το διαφορετικό και να συνδιαλλαγούμε μαζί του»

«Η απάντηση στις κατευθυνόμενες ροές, στις πολιτικές επιδιώξεις και στους σχεδιασμούς που είναι από πίσω κρυμμένοι δεν είναι το μίσος, η βία και ο ρατσισμός»

Στην Κομοτηνή, μια πόλη που όπως εξήγησε αγαπά και η οποία του έχει ανταποδώσει την αγάπη που της έδωσε μέσα από την δουλειά του στο ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής, επιστρέφει σήμερα, ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Ηλίας Φραγκάκης.

Αφορμή της επιστροφής αυτής, η παρουσίαση του μυθιστορήματός του με τίτλο «Μαρίκες» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις του βιβλιοπωλείου της Εστίας, που διοργανώνουν η Δημοτική Βιβλιοθήκη Κομοτηνής, ο «Παρατηρητής της Θράκης» και το Βιβλιοπωλείο «Δημοκρίτειο».

Μια παρουσίαση αφορμή της εκ νέου συνάντησης του συγγραφέα και με τον επίσης συγγραφέα Χρήστο Χαρτοματσίδη, σε κείμενο του οποίου το 2003 ανέβασε στην σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής την παράσταση «Σκούρο μαύρο, σχεδόν λευκό» που σημείωσε τεράστια επιτυχία.

Αφορμή όμως συνάντησης και με πολλούς γνωστούς και φίλους, όπως ο αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του ΔΠΘ Περικλής Πολυζωίδης, η φιλόλογος και επιμελήτρια εκδόσεων κ. Τζένη Κατσαρή – Βαφειάδη, ο φιλόλογος και μεταπτυχιακός φοιτητής Νεκτάριος Μουρδικούδης και ο Γιώργος Κουκαλιώτης που θα συνομιλήσουν μαζί του για το «Μαρίκες».

Αφορμή όμως συνάντησης και με όσους επιθυμούν με την αφορμή των σελίδων του βιβλίου του Ηλία Φραγκάκη να αντιμετωπίσουν διαφορετικά και με μεγαλύτερη κατανόηση, όπως δήλωσε ο ίδιος μιλώντας στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm», το διαφορετικό όπως αυτό εκφράζεται σήμερα στους πρόσφυγες και τους μετανάστες, που πρωταγωνιστούν στις σελίδες του βιβλίου του, ως «ήρωες» μιας σύγχρονης Οδύσσειας όπως αυτή που βιώνουν.

Ηλίας Φραγκάκης όμως…

«Η Κομοτηνή μια πόλη που μου ανταπέδωσε την αγάπη που έδωσα μέσα από τη δουλειά μου»

ΠτΘ: κ. Φραγκάκη, επιστρέφετε στην Κομοτηνή, αρκετά χρόνια μετά από το «Σκούρο Μαύρο, σχεδόν Λευκό», δύο μονόπρακτα που είχα ανεβεί στο ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής το 2003 με τη σκηνοθετική σας υπογραφή. Πώς νοιώθετε για την επιστροφή σας;

Η.Φ.: Δεν ήταν η πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με τα θεατρικά πράγματα της Κομοτηνής, με την πόλη και τους ανθρώπους της. Προηγήθηκε ένα συνέδριο για το βαλκανικό θέατρο που είχαμε διοργανώσει με το ΔΗΠΕΘΕ, τον Δήμο και την Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, στο οποίο συμμετείχα ως μέλος του προεδρείου της Εταιρείας. Ακολούθησε η αδελφοποίηση του ΔΗΠΕΘΕ με το Θέατρο της Σιλίστρας της Βουλγαρίας και αμέσως μετά είχαμε την ευτυχή συγκυρία να ανεβάσουμε το έργο του Χρήστου Χαρτοματσίδη. Ένα εξαιρετικό κείμενο, που νομίζω ότι κατέληξε και σε μια πολύ ευτυχή παράσταση για την οποία βεβαίως ευθύνονταν το σύνολο των συντελεστών της, από το κείμενο έως και τον τελευταίο άνθρωπο στο ΔΗΠΕΘΕ που συνέβαλε σε αυτό. Οι αναμνήσεις μου λοιπόν από την Κομοτηνή είναι πάρα πολύ γλυκές και όμορφες. Είναι μια πόλη μου αγαπημένη που με έχει δεχτεί πάρα πολύ φιλόξενα και ζεστά στην αγκαλιά της, και εμένα και τη δουλειά μου, και τις ιδέες που κόμιζα και ανταπέδωσε την αγάπη που έδωσα μέσα από τη δουλειά μου. Θυμίζω ότι αυτή η παράσταση την οποία αναφέρατε ήταν εισπρακτική επιτυχία του ΔΗΠΕΘΕ, είχε τεράστια αποδοχή και επιτυχία. Ενδιάμεσα χαθήκαμε λίγο, γιατί ανέλαβα καλλιτεχνικός διευθυντής στο ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου, ακολούθως στο Δημοτικό Θέατρο Κερατσινίου, μετά μπλέξανε οι ζωές μας με κρίσεις, κλπ, οπότε είναι μια χρυσή ευκαιρία τώρα να ξανανταμώσουμε.

«Το βιβλίο έχει αποσπάσματα από την Οδύσσεια του Ομήρου, γιατί αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι μια σύγχρονη Οδύσσεια»

ΠτΘ: Αφορμή της δια ζώσης συνάντησής μας ξανά, είναι το νέο σας μυθιστόρημα, το πρώτο αυτού του είδους γραφής που υπογράφεται. Πώς αποφασίσατε να περάσετε στην «μεγάλη φόρμα» και πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τους πρόσφυγες στους οποίους αφορά;

Η.Φ.: Με τη μεγάλη φόρμα καταγίνομαι καιρό, δεν είναι  η πρώτη φορά. Είναι ωστόσο το πρώτο μυθιστόρημά μου που εκδίδεται.  Ως σεναριογράφος έχω γράψει σενάρια μεγάλου μήκους, σήριαλ, κλπ, και δεν θα μπορούσα χωρίς αυτή την παιδεία να «βουτήξω» στα νερά του μυθιστορήματος, γιατί είναι μια υψίστης δυσκολίας δουλειά.

Ως προς το περιεχόμενο δεν ξέρω κατά πόσο η υπόλοιπη Ελλάδα βιώνει αυτό που βιώνει η Αθήνα, γιατί το «Μαρίκες» αφορά σε μια ιστορία που διαδραματίζεται στην Αθήνα, είναι μια «Οδύσσεια» που διαρκεί 24 ώρες. Σε αυτές τις 24 ώρες βλέπουμε και όλη την ιστορία των ηρώων μας, την προϊστορία τους δηλαδή, και βλέπουμε αυτή την οδύσσεια των ζωών τους. Ανθρώπους που είναι από δω και είναι ξένοι στον τόπο τους και άνθρωποι που έρχονται εδώ και παραμένουν ξένοι, άνθρωποι που κρύβουν την ταυτότητά τους γιατί κινδυνεύουν. Μια απίστευτη βία, ψυχολογική, σωματική και όλων των ειδών που υφίστανται. Είναι πολιτικοί πρόσφυγες από τη Βουλγαρία, ανήλικοι ασυνόδευτοι πρόσφυγες από τη Συρία, και όλο αυτό το κράμα των ανθρώπων δημιουργεί μια άλλη Αθήνα. Είναι  ένα φαινόμενο πανελλαδικό, ωστόσο στην Αθήνα είναι όλα συσσωρευμένα και μεγεθυμένα. Όπως ακραία είναι και η βία, που περιγράφεται στο βιβλίο, αλλά και η αλληλεγγύη και η ανθρωπιά που επίσης περιγράφεται ακραία.  Αυτό  γιατί δεν μπορείς να αντισταθμίσεις κάτι τόσο ακραίο σαν τον ναζισμό αυτής της παρέας που γυρνάει και σκοτώνει την παραμονή της Πρωτοχρονιάς για να διασκεδάσει, αν δεν έχεις ένα μέτωπο πολύ ισχυρό από την άλλη μεριά της ανθρωπιάς και της αλληλεγγύης.

Το βιβλίο είναι μια χρυσή ευκαιρία για όλους να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το διαφορετικό, να συνδιαλλαγούμε μαζί του και όχι να το φοβόμαστε και να το μισούμε επειδή δεν το καταλαβαίνουμε. Να προσπαθήσουμε να το προσεγγίσουμε, μη ξεχνώντας ότι η Ελλάδα είναι η χώρα-στην αρχαιότητα τουλάχιστον- η οποία έδινε απόλυτη προστασία στον ικέτη. Πέρα από τα γνωστά με τον Ξένιο Δία και τη φιλοξενία, όταν κάποιος προσέπεφτε ικέτης σε έναν ναό, είχε καθεστώς απόλυτης ασυλίας. Ακόμα και αν αυτό θα έφερνε σε ρήξη την περιοχή αυτή με συμμάχους της, οι οποίοι τον κυνηγούσαν. Αυτά πρέπει να τα ξαναβρούμε λίγο, την ανεκτικότητα, την κατανόηση, τον διάλογο

Πρόκειται για την ιστορία ανθρώπων που δεν χωράνε πουθενά, που συνασπίζονται για να προστατεύσουν αυτά τα παιδιά που έρχονται μέσα από έναν Γολγοθά, μια τεράστια «Οδύσσεια» που περιγράφεται. Το βιβλίο άλλωστε έχει αποσπάσματα από την Οδύσσεια του Ομήρου, γιατί αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή είναι μια σύγχρονη Οδύσσεια.

Είναι παράλληλα όμως μια χρυσή ευκαιρία για όλους να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το διαφορετικό, να συνδιαλλαγούμε μαζί του και όχι να το φοβόμαστε και να το μισούμε επειδή δεν το καταλαβαίνουμε. Να προσπαθήσουμε να το προσεγγίσουμε, μη ξεχνώντας ότι η Ελλάδα είναι η χώρα-στην αρχαιότητα τουλάχιστον- η οποία έδινε απόλυτη προστασία στον ικέτη. Πέρα από τα γνωστά με τον Ξένιο Δία και τη φιλοξενία, όταν κάποιος προσέπεφτε ικέτης σε έναν ναό, είχε καθεστώς απόλυτης ασυλίας. Ακόμα και αν αυτό θα έφερνε σε ρήξη την περιοχή αυτή με συμμάχους της, οι οποίοι τον κυνηγούσαν. Αυτά πρέπει να τα ξαναβρούμε λίγο, την ανεκτικότητα, την κατανόηση, τον διάλογο.

Το βιβλίο αφορά σε ένα σκληρό θέμα και δείχνει αυτή τη σκληρότητα, το δείχνει όμως και με τρυφερότητα, ανθρωπιά, χιούμορ, σαρκασμό, αυτοσαρκασμό και στοχασμό. Είναι ένα βιβλίο που προσπαθεί να ισορροπήσει, γιατί αν κρατήσεις μόνο τη σκληρότητα των πραγμάτων, είναι κατά την άποψή μου πολύ δύσκολο έπειτα να τα «καταπιείς» και να τα χωνέψεις.

«Ο ρόλος της λογοτεχνίας και της τέχνης γενικότερα, βασική λειτουργία της κοινωνικής συνεκτικότητας»

ΠτΘ: Θεωρείτε ότι η συγγραφή, η γραφή ευρύτερα, μπορεί να πετύχει το ζητούμενο της κατανόησης του άλλου;

Η.Φ.: Αυτό που κάνει η λογοτεχνία είναι ότι καταθέτει ιδέες αφού παρουσιάσει μια πραγματικότητα, όχι όπως φαίνεται, αλλά κάτω από τα φαινόμενα. Μπορεί δηλαδή να διεισδύσει κάτω από τον μανδύα του φαίνεσθαι και να δείξει τη βαθύτερη πολυπλοκότητα των φαινομένων, ότι δεν είναι άσπρο και μαύρο, ότι δεν υπάρχουν καλοί και κακοί, ότι όλοι έχουμε όλες τις ποιότητες, και επομένως να αναδείξει αυτή τη βαθιά αντιφατικότητα. Οι ήρωες σπαράζονται από αυτή την αντιφατικότητά τους. Η λογοτεχνία λοιπόν σε βάζει σε σκέψεις, γιατί σου καταθέτει και έναν τρόπο να βλέπεις τα πράγματα. Να μην μένεις σε αυτό που σου παρουσιάζεται, σε αυτό που κοιτάς, αλλά να βλέπεις βαθύτερα τις αιτίες, τις εσωτερικές σχέσεις και αντιφάσεις. Αυτό μπορεί να το κάνει η λογοτεχνία και να μας βάλει να προβληματιστούμε ότι «λες να είναι κι έτσι;», «λες να μπορεί να γίνει κάπως αλλιώς;». Αυτό κάνει η λογοτεχνία από την εποχή του δράματος, της τραγωδίας και της κωμωδίας, μέχρι τις μέρες μας και είναι πολύ βασική λειτουργία της κοινωνικής συνεκτικότητας ο ρόλος που παίζει η λογοτεχνία και η τέχνη γενικότερα.

«Ευχή μου να δημιουργήσουμε μια ανθρώπινη ασπίδα απέναντι στη μισαλλοδοξία»

ΠτΘ: Με ποιον τρόπο θα θέλατε ενδεχομένως οι αναγνώστες να προσεγγίσουν το μυθιστόρημά σας;

Η.Φ.: Ευχή μου είναι αυτό το μυθιστόρημα να μπορούσε να μας κάνει να αναρωτηθούμε ποιοι είμαστε, πού πάμε, γιατί συμβαίνουν όλα αυτά που συμβαίνουν και να δημιουργήσουμε μια ανθρώπινη ασπίδα απέναντι στη μισαλλοδοξία. Η απάντηση στις κατευθυνόμενες ροές, στις πολιτικές επιδιώξεις που έχει όλο αυτό το παιχνίδι, στους σχεδιασμούς που είναι από πίσω κρυμμένοι, κλπ, δεν είναι το μίσος, η βία και ο ρατσισμός. Πρέπει να προβληματιστούμε πολύ πάνω σε αυτό και νομίζω ότι το μυθιστόρημα συμβάλλει, γιατί περιέχει με έναν έξυπνο τρόπο ρήσεις και σκέψεις μεγάλων στοχαστών και λογοτεχνών, που έρχονται στο μυαλό του αφηγητή ή των ηρώων του μυθιστορήματος, και νομίζω ότι και αυτές βοηθάνε να δούμε τα πράγματα κάτω από ένα άλλο πρίσμα.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.