Λευκη Σαραντινου,* «Το βιβλιο δεν απευθυνεται μοναχα σε παιδια, αλλα και σε εφηβους και ενηλικους»

Να πω για όσους δεν τυχαίνει να το γνωρίζουν ότι σαν σήμερα, 2 Απριλίου του 1805, γεννήθηκε στο Όντενσε της Δανίας ο μεγαλύτερος παραμυθάς του κόσμου, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Γι’ αυτό και καθιερώθηκε η σημερινή μέρα ως Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου.

Να ευχαριστήσω, κατ’ αρχάς, όλους εσάς που με τιμήσατε με την παρουσία σας, τη Λέσχη Κομοτηναίων για τη φιλοξενία, τη συγγραφέα Ανδριάνα Δελέγκου και τη Χαρά Καραποστόλου από το ΚΔΑΠ «Χαρά και δημιουργία» για τη συμμετοχή τους στη σημερινή εκδήλωση, τον Στάθη Γκεβρέκη, ο οποίος υπήρξε ο εμπνευστής του «Μια εικόνα, μια ιστορία» και φυσικά την Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδου και τους ανθρώπους του Παρατηρητή της Θράκης για την υλοποίηση αυτής της ιδέας, καθώς δεν είναι εύκολο να εκδοθεί βιβλίο σε αυτές τις δύσκολες εποχές που διανύουμε, και ειδικά παιδικό.

Η ιδέα για τη δημιουργία του παρόντος πονήματος ανήκει αποκλειστικά στον Στάθη, τον ζωγράφο της πόλης μας. Συγκεκριμένα, το βιβλίο αυτό δεν θα είχε δημιουργηθεί ποτέ αν ο Στάθης δεν είχε δεχτεί να εικονογραφήσει τους «Φρουτοφίλους» μου. Δέχτηκε να το κάνει με «αντάλλαγμα» να γράψω εγώ μία ιστορία για κάθε μία από τις είκοσι εικόνες που είχε φιλοτεχνήσει και ήθελε να τις αξιοποιήσει. Να σημειώσω εδώ παρενθετικά, ότι οι άλλες δέκα ιστορίες δεν έχουν εκδοθεί ακόμη. Πρόκειται για άλλες εννέα που είναι επίσης βασισμένες σε εικόνες του Στάθη, συν μία επιπλέον για ένα χριστουγεννιάτικο διήγημα, την οποία είχα γράψει εγώ πρώτα και κατόπιν εικονογράφησε ο Στάθης σε παρόμοιο στυλ με τις υπόλοιπες.

«Το παρόν έργο αποτέλεσε μία μεγάλη συγγραφική πρόκληση για εμένα»

Το βιβλίο αυτό λοιπόν πρωτοτυπεί, αφού ακολουθεί την αντίστροφη διαδικασία από εκείνη που τηρείται συνήθως κατά τη συγγραφή ενός παιδικού βιβλίου: πρώτα η συγγραφή της ιστορίας και μετά η εικονογράφηση. Εδώ έγινε ακριβώς το ανάποδο, πρώτα η εικονογράφηση και μετά η συγγραφή, κάτι που εγώ τουλάχιστον δεν είχα ούτε έχω συναντήσει μέχρι τώρα σε βιβλίο.

Οφείλω να πω ότι δεν μου ήταν καθόλου εύκολο, κυρίως επειδή οι περισσότερες από τις εικόνες περιείχαν μέσα πολλά ετερόκλητα στοιχεία, και ήταν εξαιρετικά δύσκολο να σκεφτώ είκοσι εντελώς διαφορετικές ιστορίες που να μη μοιάζουν μεταξύ τους, να μην επαναλαμβάνονται και να μην κουράζουν τον αναγνώστη. Είναι εύκολο μεν να τις περιγράψει κανείς με λόγια, δεν είναι όμως εύκολο να σκεφτεί μία ιστορία με συνοχή, δηλαδή με αρχή, μέση και τέλος και, φυσικά, ήρωες. Υπό την έννοια αυτή, το παρόν έργο αποτέλεσε μία μεγάλη συγγραφική πρόκληση για εμένα.

Το αποτέλεσμα νομίζω ότι ήταν η δημιουργία ενός πολυποίκιλου και πολυθεματικού βιβλίου και, φυσικά, η απογείωση της φαντασίας, τόσο της δικής μου όσο και του αναγνώστη. Χωρίς επίσης να το έχω αρχικά ως σκοπό, τελικά το βιβλίο αυτό έγινε ένα έξοχο εργαλείο για τη διδασκαλία της Δημιουργικής Γραφής, αφού ο κάθε αναγνώστης μπορεί να αφήσει ελεύθερη τη φαντασία του προκειμένου να φανταστεί τη δική του ιστορία που να συνδυάζεται με τη συγκεκριμένη εικόνα του Στάθη. Ο γιος μου όταν διάβαζε το βιβλίο, προσπαθούσε να μαντέψει κάθε φορά τι είδους ιστορία μπορεί να είχα σκεφτεί. Και έπεφτε συνήθως έξω βέβαια, αφού οι ιδέες είναι κυριολεκτικά ανεξάντλητες! Θεωρώ δε ότι η ιδέα της συγγραφής μιας ιστορίας με αφορμή μια εικόνα είναι μία πολύ καλή άσκηση Δημιουργικής Γραφής, όχι μόνο για παιδιά, αλλά και για ενηλίκους και για εφήβους, γι’ αυτό και τη συμπεριέλαβα στα τρία βιβλία Δημιουργικής Γραφής που έγραψα. Υπό αυτήν την έννοια λοιπόν, το «Μια εικόνα μια ιστορία» δεν απευθύνεται μονάχα σε παιδιά, αλλά και σε εφήβους και ενηλίκους.

«Οι θεματικές του βιβλίου είναι, πολλές φορές, διδακτικές για τα παιδιά, αλλά και για όλους μας»

Από τη στιγμή πάντως που μου ερχόταν μια καλή ιδέα στο μυαλό, η υλοποίηση ήταν σχετικά εύκολη, αφού, πέρα από κάποια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο για κάποιες από τις ιστορίες και φυσικά τις πολλές αναθεωρήσεις και τους ελέγχους που απαιτεί η συγγραφή ενός διηγήματος, δεν χρειαζόταν κάτι περισσότερο.

Οι θεματικές του βιβλίου είναι, πολλές φορές, διδακτικές για τα παιδιά, αλλά και για όλους μας,αν και η επιλογή τους από πλευράς μου ήταν μάλλον τυχαία παρά εσκεμμένη. Πρόκειται για θέματα όπως την αποφυγή της υπερβολικής χρήσης των ηλεκτρονικών συσκευών, την ξενοφοβία, την αποδοχή της διαφορετικότητας του άλλου, και άλλα πολλά. Κάποιες φορές όμως η ιστορία που προέκυπτε ήταν επιπλέον και ευτράπελη ως έναν βαθμό εκτός από διδακτική. Μερικές αφορούν και εξετάζουν ένα συγκεκριμένο θέμα, όπως το Διάστημα ή τα Μαθηματικά. Πρώτιστο μέλημά μου όμως ήταν να είναι κυρίως ευχάριστες και ευανάγνωστες οι ιστορίες.

Σε ό,τι αφορά το θέμα της γλώσσας, επίτηδες δεν απέφυγα την ένταξη στο κείμενό μου λέξεων κάπως πιο πρωτότυπων και δυσνόητων για τα παιδιά, διότι, ως παιδαγωγός και δασκάλα, θεωρώ ότι δεν είναι σωστή η τακτική της αποφυγής  τέτοιων λέξεων, διαφορετικά τα παιδιά δεν θα μάθουν ποτέ να τις χρησιμοποιούν και τα ίδια. Πιστεύω ακράδαντα πως αν τα παιδιά δεν έρθουν σε επαφή με πιο «λόγιες», ας πούμε, λέξεις και ένα κάπως πιο λογοτεχνικό στυλ γραφής, δεν θα μάθουν ποτέ να τα χρησιμοποιούν από μόνα τους.

Κλείνοντας, θεωρώ ότι η πολύχρωμη έκδοση του βιβλίου με τις πολυποίκιλες εικόνες του Στάθη δικαιώνει την πρωτοτυπία του και πυροδοτεί περαιτέρω τη φαντασία των παιδιών. Ένα τέτοιο βιβλίο δεν θα μπορούσε επομένως να μην είναι έγχρωμο! Σας ευχαριστώ όλους θερμά που με ακούσατε!

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι εκπαιδευτικός, ιστορικός και συγγραφέας του. Το κείμενο είναι η ομιλία της στην εκδήλωση βιβλιοπαρουσίασης του βιβλίου της, «Μία εικόνα, μία ιστορία – Δέκα και μία φανταστικές ιστορίες» (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2021), που διοργανώθηκε από τις εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης και το ΚΔΑΠ «Χαρά και Δημιουργία», το Σάββατο 2 Απριλίου 2022, στη Λέσχη Κομοτηναίων. Μπορείτε να βρείτε το ρεπορτάζ της παρουσίασης εδώ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.