«Ιακωβου μνημη»
Παρουσιάστηκε στην Ορεστιάδα ο αφιερωματικός τόμος προς τιμήν του Μητροπολίτου Ιακώβου Σωφρονιάδου…
… με ομιλητές τους κ. Μανόλη Γ. Βαρβούνη, Θανάση Β. Κούγκουλο και με συντονίστρια την κ. Βέρα Μαυρίδου
Το Σάββατο 23 Οκτωβρίου, στη μνήμη του Αγίου Ιακώβου του αδελφοθέου, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνός ιερούργησε στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίων Θεοδώρων Ορεστιάδος και στη συνέχεια πρόεστη του Μνημοσύνου υπέρ αναπαύσεως του μακαριστού Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων κυρού Ιακώβου Σωφρονιάδου (1947-2018).
Μετά το πέρας του Μνημοσύνου, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Επισκοπείου Ορεστιάδος, πραγματοποιήθηκε, με τη συμπλήρωση τριών ετών από της προς Κύριον εκδημίας του μακαριστού Ιεράρχου (2018-2021), η παρουσίαση του τιμητικού τόμου με τίτλο «Ιακώβου μνήμη. Τόμος εις μνήμην του Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων κυρού Ιακώβου Σωφρονιάδου (1947-2018)», που κυκλοφόρησε το 2020 από τον εκδοτικό οίκο Κ. & Μ. Σταμούλη – Ιωάννη Χαρπαντίδη και την Ιερά Μητρόπολη Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου. Την επιμέλεια του τόμου αυτού ανέλαβαν ο Κοσμήτορας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και Καθηγητής κ. Μανόλης Γ. Βαρβούνης και ο δημοσιογράφος κ. Παναγιώτης Ριζόπουλος.
Κατά την εκδήλωση, μετά τον σύντομο χαιρετισμό του Σεβασμιωτάτου, για την προσωπικότητα και το πολυσχιδές έργο του μακαριστού Ιεράρχου μίλησε ο κ. Βαρβούνης και ο κ. Θανάσης Β. Κούγκουλος, μέλος ΕΔΙΠ του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ, που παρουσίασε τα περιεχόμενα του τιμητικού τόμου. Τον συντονισμό της όλης εκδήλωσης είχε η δημοσιογράφος κ. Βέρα Μαυρίδου.
Στη συνέχεια θα ακολουθήσει ολόκληρη η εισήγηση του κ. Κούγκουλου, ιδιαίτερα κατατοπιστική και διαφωτιστική για το περιεχόμενο του τόμου.
Θανάσης Β. Κούγκουλος, «Ο τόμος αναμφισβήτητα υπηρετεί και προωθεί την επιστήμη και ταυτοχρόνως με σεμνότητα τιμά τη μνήμη του κυρού Ιακώβου Σωφρονιάδη»
Ο αφιερωματικός τόμος «Ιακώβου Μνήμη. Τόμος εις μνήμην του Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων κυρού Ιακώβου Σωφρονιάδη (1947-2018)» είναι μία καλαίσθητη έκδοση που πραγματοποιήθηκε με την ευγενική δαπάνη της Ιεράς Μητροπόλεως Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου και βέβαια με την αμέριστη προσωπική υποστήριξη του Μητροπολίτου κυρίου Δαμασκηνού, από τον εκδοτικό οίκο των Κ. & Μ. Σταμούλη – Ιωάννη Χαρπαντίδη στη Θεσσαλονίκη το 2020. Την επιστημονική επιμέλεια του τόμου, που έχει έκταση 400 περίπου σελίδων, υπογράφουν ο Καθηγητής Λαογραφίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και Κοσμήτορας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών κ. Μανόλης Γ. Βαρβούνης και ο εκκλησιαστικός συντάκτης, συγγραφέας και πρώην σύμβουλος Τύπου της Ιεράς Μητροπόλεως Πριγκηποννήσων κ. Παναγιώτης Δ. Ριζόπουλος.
Όπως φαίνεται και από ένα γρήγορο ή πρόχειρο ξεφύλλισμα, η συμβολή του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, και ιδιαίτερα η προσωπική συμβολή του Καθηγητή κ. Βαρβούνη είναι εξαιρετικά σημαντικές, διότι ολόκληρο το τρίτο μέρος του τόμου καταλαμβάνει το υλικό από την τελετή αναγόρευσης του κεκοιμημένου Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας της ΣΚΑΣ του ΔΠΘ, την Παρασκευή 4 Νοεμβρίου 2016, επί της προεδρίας του Καθηγητή κ. Βαρβούνη, ο οποίος μάλιστα είχε εκφωνήσει και τον έπαινο του τιμωμένου. Αρχικά ο τόμος σχεδιάστηκε ως αφιέρωμα στα πενήντα χρόνια (1969-2019) της ιερωσύνης τού μακαριστού Μητροπολίτου Πριγκιποννήσων, αλλά ο αναπάντεχος θάνατός του το 2018 τον μετέτρεψε σε τόμο αφιερωμένο στη σεπτή του μνήμη.
Η διάρθρωση του τόμου
Στον συλλογικό τόμο προτάσσονται ο πρόλογος των επιμελητών με τις απαραίτητες πληροφορίες και ευχαριστίες σχετικά με το εκδοτικό εγχείρημα και τέσσερις χαιρετιστήριες εισαγωγικές επιστολές τής Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, της Αυτού Θειοτάτης Μακαριότητος του Πατριάρχου Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κ.κ. Θεοδώρου Β΄, της Αυτού Θειοτάτης Μακαριότητος του Πατριάρχου Ιεροσολύμων κ.κ. Θεοφίλου Γ΄ και της Αυτού Μακαριότητος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Ιερωνύμου Β΄. Ακολουθούν είκοσι επτά βιογραφικά κείμενα και μελέτες που οργανώνονται από τους επιμελητές σε δύο μέρη.
Στο πρώτο μέρος παρατίθενται τέσσερα βιογραφικά και βιωματικά κείμενα για τον μακαριστό Μητροπολίτη Ιάκωβο. Τα κείμενα συντάσσονται από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνό, ο οποίος αναφέρεται στην προσωπική του γνωριμία με τον εκλιπόντα, από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Γέροντα Πριγκηποννήσων κ. Δημήτριο, που με γλαφυρό τόνο σχολιάζει τις αρετές τού προκατόχου του, από τον Καθηγητή κ. Βαρβούνη, ο οποίος σκιαγραφεί σ’ ένα μικρό βιογραφικό σχεδίασμα τον ιερατικό βίο του κυρού Ιακώβου Σωφρονιάδη, και από τον δημοσιογράφο και συγγραφέα κ. Ριζόπουλο, σε μία εξομολογητική αφήγηση με βάση τη θητεία του δίπλα στον κεκοιμημένο τιμώμενο ως Συμβούλου Τύπου της Ιεράς Μητροπόλεως Πριγκιποννήσων από το έτος 2008 έως την εκδημία του.
Στο δεύτερο μέρος του τόμου εντάσσονται είκοσι τρεις μελέτες που συνδέονται με διάφορους και ποικίλους τομείς της επιστήμης: θεολογία, ιστορία, λαογραφία, ιστορία της τέχνης, ιστορία των ιδεών, μεταβυζαντινή αρχιτεκτονική, φιλολογία, βυζαντινή και μεταβυζαντινή υμνογραφία, γλωσσολογία. Οι μελετητές είναι μητροπολίτες, ιερωμένοι, καθηγητές πανεπιστημίου, διδάκτορες, ερευνητές και ιστοριοδίφες.
Στον ευρύτερο επιστημονικό χώρο της θεολογίας κατατάσσονται επτά μελέτες.
—Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αρκαλοχωρίου, Καστελλίου και Βιάννου Ανδρέας Νανάκης επικεντρώνεται στις σχέσεις Εκκλησίας και Πολιτείας στην Ελληνική Επικράτεια και θεωρεί πως οι εκκλησιαστικές δικαιοδοσίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδας διασώζουν την παράδοση του Βυζαντίου, η οποία κατά κάποιον τρόπο αποτελεί συνέχεια της αρχαιοελληνικής πόλης-κράτους.
—Ο Επίσκοπος Αβύδου και Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Κύριλλος Κατερέλος, μελετώντας τη συνάρτηση της θεολογίας της απελευθέρωσης και της κοινωνίας στη Λατινική Αμερική του 20ού αιώνα, εστιάζει στο παράδειγμα του δολοφονημένου αρχιεπισκόπου του San Salvador Oscar Romero.
—Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νέας Σμύρνης Συμεών Κούτσας αναλύει την άσκηση του μυστηρίου της εξομολογήσεως υπό το πρίσμα του εκατοστού δεύτερου κανόνα της πενθέκτης οικουμενικής συνόδου, δηλαδή του κανόνα που οριοθετεί τη φύση της μυστηριακής πράξεως της Εξομολογήσεως.
—Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μεσσηνίας και Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Χρυσόστομος Σαββάτος ερμηνεύει τον χαρακτήρα της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
—Ο Αρχιμανδρίτης και Επίκουρος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ Αρίσταρχος Γκρέκας σχολιάζει τη διάκριση κτιστού-άκτιστου κατά τον Καθηγητή Φιλοσοφίας και Δογματικής της Θεολογίας Νικόλαο Ματσούκα.
—Ο Επίκουρος Καθηγητής της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης Γρηγόρης Μ. Λιάντας εξετάζει τον διάλογο Ορθοδόξων και Αγγλικανών μέσα από τη δραστηριότητα του μακαριστού Μητροπολίτου Κίτρους κυρού Βαρνάβα Τζωρτζάτου.
—Ο Επίκουρος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ Ιωάννης Παναγιωτόπουλος κατηγοριοποιεί τις δομές της χριστιανικής ιεραποστολής στον σύγχρονο κόσμο.
Οκτώ μελέτες διερευνούν ενδιαφέρουσες πτυχές της παλαιότερης, της νεώτερης και της σύγχρονης εκκλησιαστικής ιστορίας και λογιοσύνης.
—Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων Νεκτάριος Ντόβας παρουσιάζει το σπουδαίο φιλολογικό, ιστορικό, εκδοτικό και διδακτικό έργο του πατέρα της Αθωνικής Πολιτείας Βαρθολομαίου του Ίμβριου από την Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου, που ζει από τα τέλη του 18ου έως τα μέσα του 19ου αιώνα, κυρίως κατά την περίοδο της παραμονής του στην Κέρκυρα ως δασκάλου στο Ιεροσπουδαστήριο της Ιονίου Ακαδημίας (1834-1836).
—Ο μακαριστός Μητροπολίτης Φθιώτιδος κυρός Νικόλαος Πρωτοπαπάς καταγράφει την περιπετειώδη φυγή από τη Σοβιετική Ρωσία του πρωθιερέως της Ελληνικής Εκκλησίας Πετρουπόλεως Αρχιμανδρίτου Σωφρονίου Δούκα το 1921.
—Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δράμας Παύλος Αποστολίδης βιογραφεί τον αμφιλεγόμενο Μητροπολίτη Ροδοπόλεως του Πόντου Κύριλλο που συνεργάστηκε με τον εκκλησιαστικό πραξικοπηματία παπά-Ευθύμ, τον επικεφαλής της λεγόμενης Τουρκορθόδοξης Εκκλησίας.
—Ο Αρχιμανδρίτης Συμεών Αυγουστάκης εξιστορεί την πλούσια ιερατική δράση του Μητροπολίτου Γερμανίας Ιακώβου Τσαναβάρη (1969-1971).
—Ο Επίκουρος Καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Πασχάλης Βαλσαμίδης ανακοινώνει έναν ανέκδοτο χειρόγραφο κανονισμό του 1912 της ελληνορθόδοξης κοινότητας Σηλυβρίας της Ανατολικής Θράκης, που αφορά στον αφιερωμένο στο Γενέθλιο της Θεοτόκου μητροπολιτικό ναό και στον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Σηλυβρίας.
—Ο Επίκουρος Καθηγητής της Ανωτάτης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης Παναγιώτης Τζουμέρκας δημοσιεύει από τα προσωπικά έγγραφα του νυν Μητροπολίτου Τριπόλεως Θεοφυλάκτου, του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, διαθήκη του Μητροπολίτου Λιβύης Νικηφόρου, που πέθανε το 1855.
—Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Γεώργιος Τσιγάρας εξαίρει τη σημαντική συμβολή του νέου κτήτορα της Μονής Ξενοφώντος Παΐσιου Καυσοκαλυβίτη στην ανασύσταση των Αθωνικών Κοινοβίων κατά τον 18ο αιώνα.
—Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Λαοδικίας κ. Θεοδώρητος Πολυζωγόπουλος προσθέτει με την εργασία του πολύτιμα στοιχεία στην εκκλησιαστική ιστορία του 18ου της επισκοπής Ναζιανζού της Καππαδοκίας.
Με τη βυζαντινή και τη μεταβυζαντινή εκκλησιαστική γραμματεία ασχολούνται δύο μελέτες.
—Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας Παντελεήμων Καλπακίδης εκδίδει ανέκδοτο βυζαντινό κανόνα του υμνογράφου Γεωργίου προς τιμήν του Αγίου Ιακώβου του Αδελφόθεου, που παραδίδεται σε δύο σιναϊτικούς κώδικες του 11ου αιώνα και του έτους 1299.
—Ο Επίκουρος Καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Δημοσθένης Στρατηγόπουλος δημοσιεύει ανέκδοτο κανόνα εις κοιμηθέντας αρχιερείς του πρωτοπαπά του Ναυπλίου Νικολάου Μαλαξού του 16ου αιώνα, που παραδίδεται σε αυτόγραφο.
Στον τομέα της θρησκευτικής λαογραφίας περιλαμβάνεται η μελέτη του πρώτου επιμελητή του τόμου, του Καθηγητή Μ. Γ. Βαρβούνη με τίτλο: «Εισαγωγή, αναπαραγωγή και διάδοση πολιτισμικών προτύπων στη σύγχρονη ελληνική λαϊκή θρησκευτικότητα». Ο κ. Βαρβούνης ερευνά τους ρυθμούς ανανέωσης και μεταβολής των παραδοσιακών μορφών ζωής κάτω από την επίδραση των νέων συνθηκών της καθημερινότητας. Παραθέτει παραδείγματα αλλαγών στην ελληνική λαϊκή θρησκευτικότητα από τον αστικό χώρο που υποδεικνύουν τη σταδιακή μετακίνηση από την πνευματικότητα στη θεαματικότητα και στη φολκλοροποίηση της λατρείας. Συμπεραίνει ότι ξένα πολιτισμικά πρότυπα διαδίδονται στη λαϊκή θρησκευτική συμπεριφορά που δημιουργούν νέες εθιμικές μορφές.
Στο πεδίο της κίνησης των ιδεών κατατάσσεται η μελέτη του τέως Αναπληρωτή Καθηγητή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Ευστάθιου Κεκρίδη με τίτλο: «Τα ελληνικά πνευματικά κέντρα της Ανατολής». Ο κ. Κεκρίδης σκιαγραφεί το ελληνικό υπόβαθρο στην ισλαμική σκέψη και την εξέλιξη των ελληνικών κέντρων της Ανατολής από τις πρώτες χριστιανικές κοινότητες της Νότιας Αραβίας έως τον 9ο μ.Χ. αιώνα.
Τρεις μελέτες σχετίζονται με μεταβυζαντινά και νεώτερα μνημεία.
—Η αποδημήσασα φιλόλογος Αναστασία Καλάη-Μουζάκη εξετάζει τις σωζόμενες τοιχογραφίες του καθολικού του 17ου αιώνα του μοναστηριού του Προφήτη Ηλία στο Κριεκούκι-Ερυθρές της Αττικής, που αποδίδονται σε έναν ζωγράφο με «ελάχιστη παιδεία», αλλά «με δύναμη στον χρωστήρα του» κατά τη συγγραφέα.
—Ο ιστορικός-ερευνητής πολιτισμών Στέλιος Μουζάκης παρουσιάζει την αρχιτεκτονική του ίδιου μοναστηριού και προχωρά σε τυπολογικές και μορφολογικές ταξινομήσεις του μνημείου, ενώ εκπονεί και σχέδια της κάτοψης και τομών του καθολικού και το γενικό τοπογραφικό του μοναστηριού.
—Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Φιλαδελφείας Μελίτων Καράς αναφέρεται στην ιστορία τού υπό κατάρρευση δυστυχώς σήμερα κτιρίου του Εθνικού Ορφανοτροφείου στο νησί της Πριγκήπου, που αγοράστηκε το 1902 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο με την οικονομική συνδρομή της Ελένης Ζαρίφη.
Στον επιστημονικό τομέα της γλωσσολογίας ανήκει η μελέτη του Επίκουρου Καθηγητή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Ασημάκη Φλιάτουρα, που διερευνά, με πλήθος γλωσσικών παραδειγμάτων, την επίδραση της ελληνιστικής κοινής στη διαμόρφωση της εκκλησιαστικής ορολογίας.
Ο αφιερωμένος στη μνήμη του Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων κυρού Ιακώβου Σωφρονιάδη τόμος κλείνει με ένα τρίτο μέρος, που όπως ήδη είπα, συγκεντρώνει τα κατά την αναγόρευσή του σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης το 2016. Ευτυχώς, ήταν μια τιμή που πρόλαβε να δει εν ζωή ο σεβάσμιος ιεράρχης και την οποία είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω. Σ’ αυτό το τρίτο μέρος παρατίθενται οι συναφείς με την αναγόρευση επιστολές της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, το πρόγραμμα της τελετής αναγόρευσης, ο έπαινος (laudatio) που εκφώνησε ο Καθηγητής και τότε Πρόεδρος του Τμήματος Μ. Γ. Βαρβούνης σχετικά με το εκκλησιαστικό και πνευματικό του έργο, το Ψήφισμα του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας, η Αναγόρευση, ο Επίτιμος Διδακτορικός Τίτλος, το πρόγραμμα της επιστημονικής ημερίδας «Το Οικουμενικό Πατριαρχείο: Όψεις της διαχρονικής πορείας, της διακονίας και της προσφοράς του», που διοργανώθηκε ως έκφραση τιμής στο πρόσωπό του, η αφίσα της επιστημονικής ημερίδας και φωτογραφικό υλικό από την ιερατική πορεία του μακαριστού Μητροπολίτου Πριγκηποννήσων κυρού Ιακώβου Σωφρονιάδη.
Ο παρουσιαζόμενος τόμος αναμφισβήτητα υπηρετεί και προωθεί την επιστήμη στους τομείς που καλύπτουν οι επιμέρους μελέτες οι οποίες τον απαρτίζουν και ταυτοχρόνως με σεμνότητα τιμά τη μνήμη του κυρού Ιακώβου Σωφρονιάδη, όντας αντάξιός του. Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουμε στους δύο ακάματους επιστημονικούς επιμελητές του τόμου, στους Μ. Γ. Βαρβούνη και Π. Δ. Ριζόπουλο, και στην ευγενική φροντίδα και στήριξη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνού.
Πηγή: www.imdos.gr/2021/10/23/tomos/
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
