Η πολη υποδεχτηκε πανδημα και εορταστικα τον αφιερωματικο τομο του Δημου για τα Εκατο χρονια Ελευθεριας της Κομοτηνης

Έχοντας απαιτήσει χρόνο μεγαλύτερο των δύο και πλέον ετών για τη συγγραφή του «παραδόθηκε» στο ευρύ κοινό ο αφιερωματικός τόμος για τα 100 χρόνια Ελευθερίας της Κομοτηνής με τίτλο « ‟Διαβάζοντας” την πόλη. Κουμουτζηνά – Γκιουμουλτζίνα – Κομοτηνή. Πρόσωπα και Κείμενα», που συνέγραψε η Τζένη Κατσαρή – Βαφειάδη με την αφορμή της συμπλήρωσης των 100 ετών από την ενσωμάτωση της Κομοτηνής στον εθνικό κορμό.

Σε μία «γεμάτη» βραδιά που διοργάνωσαν ο Δήμος Κομοτηνής και η Δημοτική Κοινωφελής επιχείρηση Πολιτισμού Παιδείας και Αθλητισμού Κομοτηνής, με την υποστήριξη της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης στο Μέγαρο Μουσικής Κομοτηνής, που άνοιξε εκ νέου τις πόρτες του για την παρουσίασή του.

Το καλωσόρισμα των Συλλόγων της παράδοσης, τα παιδιά του 11^ου Δημοτικού και το εξαιρετικό video του Γιώργου Παπαλεξάνδρου σε μουσική Μαρίνου Τόκα

Με τους παρευρισκομένους να καλωσορίζουν μέλη των Συλλόγων Εβριτών ν. Ροδόπης, Ποντίων Κομοτηνής και Περιφέρειας «Ο Εύξεινος Πόντος», Ανατολικορωμυλιωτών Κομοτηνής και των εν Θράκη διαβιούντων Σαρακατσαναίων, ενδεδυμένοι με παραδοσιακές στολές του τόπου.

Η εκδήλωση ξεκίνησε με τη νέα γενιά της Κομοτηνής, την οποία εκπροσώπησαν οι μαθητές και οι μαθήτριες της Ε΄ τάξης του 11ου Δημοτικού Σχολείου Κομοτηνής που ερμήνευσαν το τραγούδι « Ο δρόμος» του Μάνου Λοΐζου, συνοδεία της μουσικού Ξένιας Πεχλιβανίδου, κρατώντας την ομαδική εικαστική τους δημιουργία, με τίτλο «Η Κομοτηνή μέσα από τα μάτια των παιδιών της», για να ακολουθήσει το αφιερωμένο στα 100 χρόνια Ελευθερίας της Κομοτηνής που δημιούργησε ο Γιώργος Παπαλεξάνδρου σε μουσική του Μαρίνου Τόκα.

Ακολούθως στο σύντομο κομμάτι των χαιρετισμών τον λόγο έλαβαν ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής κ.κ. Παντελεήμων, ο Περιφερειάρχης ΑΜ-Θ κ. Χρήστος Μέτιος αλλά και ο «οικοδεσπότης» της βραδιάς, Δήμαρχος Κομοτηνής κ. Γιάννης Γκαράνης, υπό τον συντονισμό της Προέδρου της Επιτροπής κ. Σοφίας Μενεσελίδου, και ακολούθησαν με τις εισηγήσεις τους οι τρεις πρώτοι, εκ της πανεπιστημιακής κοινότητας, αναγνώστες του τόμου, ήτοι οι κ. Ζωή Γαβριηλίδου, Μανόλης Βαρβούνης και Θανάσης Κούγκουλος.

Ζωή Γαβριηλίδου

«Πολυτροπικό και πολυφωνικό ανάγνωσμα που μας καλεί να “διαβάσουμε” την πόλη ο καθένας μας χωριστά»

Περισσότερο συγκεκριμένα, στο κύριο μέρος της εκδήλωσης ήτοι την παρουσίαση του αφιερωματικού τόμου, τον λόγο έλαβε πρώτη η Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας του ΔΠΘ, κ. Ζωή Γαβριηλίδου,  η οποία μετέφερε όπως επεσήμανε στην έναρξη της τοποθέτησής της συμπεράσματα της προσωπικής της ανάγνωσης του τόμου, κάνοντας λόγο για ένα «καλαίσθητο λεύκωμα που προέκυψε από συστηματική έρευνα και μελέτη πηγών και πλούσιου αρχειακού υλικού, είναι γραμμένο με επιστημονική μεθοδικότητα και αποτελεί παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές, αναδεικνύοντας την πόλη και το παρελθόν της και φωτίζοντας γνωστές και άγνωστες στιγμές της ιστορίας της».

Η κ. Γαβριηλίδου αναφέρθηκε τόσο στις τυπογραφικές λεπτομέρειες της έκδοσης αλλά και στο περιεχόμενό της επισημαίνοντας πως «το υλικό αυτό, όπως σοφά και με μεγάλη μαεστρία οργανώθηκε από την επιμελήτρια,  δεν διηγείται απλώς και δεν επιβάλλει οπτικές. Πολυτροπικό και πολυφωνικό όπως είναι μας καλεί να “διαβάσουμε” την πόλη ο καθένας μας χωριστά[…], μας καλεί να δώσουμε τη δική μας οπτική, να την “αισθητοποιήσουμε, να τη δημιουργήσουμε εντός μας, δομώντας τη βήμα βήμα προσωπικά” και έτσι να αναδειχτούν οι διαφορετικές οπτικές τής έτσι και αλλιώς πολυπολιτισμικής μας πόλης», υπογραμμίζοντας πως σε αυτό ακριβώς το γεγονός έγκειται και η βασικότερη καινοτομία του τόμου.

Απαριθμώντας τα κεφάλαια και το περιεχόμενό τους η Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του ΔΠΘ μίλησε για έναν τόμο που «αποτελεί και έναν σημαντικό πόρο για τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης που έρχεται να κάνει ορατές όλες τις πολιτισμικές ομάδες που έδρασαν στο “παλίμψηστο του χώρου της”, να τους δώσει φωνή και να συνθέσει μία συλλογική μνήμη που τη μοιράζονται από κοινού όλες αυτές οι ομάδες», για να κάνει ειδική μνεία τόσο στις πηγές όσο και στο πλούσιο φωτογραφικό υλικό που αυτός εμπεριέχει, και αιτιολογεί, σύμφωνα με την ίδια, πλήρως τον υπότιτλο του βιβλίου «πρόσωπα και κείμενα».

Σεμινάρια για τους εκπαιδευτικούς της Ροδόπης για την αξιοποίηση του υλικού του τόμου

Η κ. Γαβριηλίδου υπογράμμισε και την παιδαγωγική αξιοποίηση του τόμου σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, δεσμευόμενη μάλιστα από το βήμα της εκδήλωσης πως το Εργαστήριο Γλωσσολογίας ΣυνΜορΦωΣη του ΤΕΦ-ΔΠΘ θα εγκαινιάσει ένα πρότζεκ συγγραφής ελεύθερα προσβάσιμων διαθεματικών διδακτικών σεναρίων προς χρήση των εκπαιδευτικών της περιοχής που θα αξιοποιούν το πλούσιο υλικό του Λευκώματος.

«Ο τόμος δεν είναι απλά ένα ακόμα βιβλίο σε περίοπτη θέση στη βιβλιοθήκη μου! Είναι για μένα η χρονομηχανή, που μου χαρίζει νοητικά, προκλητικά διερευνητικά ταξίδια στο παρελθόν της πόλης όπου έμεινα από επιλογή», σημείωσε χαρακτηριστικά επιλέγοντας.

 «Διαβάζοντας ένα βιβλίο που “διάβασε” μια πόλη, την ιστορία, τα μνημεία και τους ανθρώπους της» ήταν ο τίτλος της εισήγησης του Κοσμήτορα της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ κ. Μανόλη Βαρβούνη που έλαβε ακολούθως τον λόγο.

Μανόλης Βαρβούνης

«  [Ο τόμος αφορά σε] μια νέα ιστορική αφήγηση για την Κομοτηνή, την ιστορία, τους ανθρώπους, τους πολιτισμούς, τις θρησκείες, τα μνημεία και τις αφηγηματικές αναπαραστάσεις της»

Ο κ. Βαρβούνης περιέγραψε το βιβλίο ως «μια “ανάγνωση” της πόλης, της ιστορίας και της πορείας της στους άξονες της διαχρονίας πρωτίστως και της συγχρονίας δευτερευόντως, μέσα από κείμενα και πρόσωπα» για να τονίσει πως «όποιος θεωρήσει ότι πρόκειται απλώς για ένα επιμελημένο ανθολόγιο για την Κομοτηνή και τους ανθρώπους της, απλώς δεν μπόρεσε να συλλάβει και να κατανοήσει ούτε την ουσία του βιβλίου, ούτε τις προθέσεις και τον τρόπο εργασίας της συγγραφέως. Και τούτο επειδή στις σελίδες του πρόσωπα και κείμενα πορεύονται μαζί, όπως οι ιστορικές περίοδοι και οι τοπικές ιστορικές συγκυρίες συνεξετάζονται και συνδιαπλέκονται».

«Για την ακρίβεια, η κυρία Κατσαρή χτίζει τα πρόσωπα μέσα στο κείμενά τους ή στα κείμενα που μιλούν γι’ αυτά, και εγκιβωτίζει τα κείμενα στην ιστορική πορεία της πόλης, καταφέρνοντας έτσι να διαζωγραφίσει όχι μόνο την ιστορική εξέλιξη, αλλά και την ανθρωπογεωγραφική σύσταση και υπόσταση, τη λαογραφική ιδιοπροσωπία και την πολιτισμική μοναδικότητα της Κομοτηνής, κι όλα αυτά εγγεγραμμένα αυστηρά στους άξονες του τόπου και του χρόνου» ανέφερε, τονίζοντας πως «δεν θα ήταν λοιπόν υπερβολή αν λέγαμε ότι στο βιβλίο αυτό αποτυπώνεται η πόλη μας διαχρονικά και συγχρονικά, όσον αφορά τις προεκτάσεις των γραφομένων στο παρόν της πόλης και των κατοίκων της,  όπως είναι ορατή και κατανοήσιμη από την ματιά της Τζένης Κατσαρή».

Ο Κοσμήτορας της ΣΚΑΣ έκανε αναλυτικά αναφορά στα περιεχόμενα του τόμου, κεφάλαιο προς κεφάλαιο, δίνοντας όπως επεσήμανε και «τη γενικότερη εικόνα της αρχιτεκτονικής της εργασίας, τον “σκελετό” και την  “ραχοκοκαλιά” τού εξέχοντος και μοναδικού», όπως το χαρακτήρισε, για την περιοχή μας βιβλίου.

Ο ίδιος αναφέρθηκε και στην πολλαπλή αναφορά του ΔΠΘ στις σελίδες του τόμου, που όπως εξήγησε «αναδεικνύουν τη διαχρονική και στενή του συμπόρευση με την πόλη της Κομοτηνής», για να επισημάνει πως η συγγραφέας του τόμου Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη «ξεκίνησε ίσως για να συντάξει μια ιστορική και κατά θέματα ταξινομημένη ανθολογία ερευνών, κειμένων και προσώπων, που να σχετίζονται με τη διαχρονική πορεία και φυσιογνωμία της πόλης από τα βυζαντινά χρόνια ως και την ενσωμάτωση του 1920, κατέληξε όμως να δημιουργήσει και να μας παρουσιάσει κάτι αφαντάστως ευρύτερο, συνθετικότερο και σημαντικότερο». «Μας προσέφερε, τόσο στην πόλη και στους κατοίκους της όσο και στην επιστημονική και φιλίστορα κοινότητα, μια συναρμογή ζώντων μνημείων και σημαδιακών προσώπων, που ουσιαστικά αποτελούν το υφάδι και το στημόνι αντίστοιχα μιας συγκροτημένης, πολυπρισματικής, πολυθεματικής και απολύτως μεθοδικής, πρωτότυπης και βιβλιογραφικά ενημερωμένης ιστορικής σύνθεσης. Μας χάρισε μια νέα ιστορική αφήγηση για την Κομοτηνή, την ιστορία, τους ανθρώπους, τους πολιτισμούς, τις θρησκείες, τα μνημεία και τις αφηγηματικές αναπαραστάσεις της», ανέφερε επιλέγοντας.

Θανάσης Κούγκουλος

«Η κ. Κατσαρή στοιχειοθετεί το αληθινό παραμύθι της Κομοτηνής χρησιμοποιώντας ως ψηφίδες κείμενα ιστορικών προσώπων που έχουν ήδη μετατρέψει τα πραγματικά γεγονότα σε αντικείμενο αφήγησης»

Τη δική του ανάγνωση του τόμου, υπό την πλευρά της ανάλυσης του αφηγηματικού λόγου που χρησιμοποιεί μετέφερε στο κοινό ο κ. Θανάσης Κούγκουλος, Μέλος ΕΔΙΠ του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ, εκκινώντας από τον τίτλο που όπως υπογράμμισε το απαιτεί ως «μια ανάγνωση, μέσα από αφηγηματικά κείμενα εξεχόντων εντόπιων και μη προσώπων της ιστορικής διαδρομής της πολυπολιτισμικής Κομοτηνής».

Ο ίδιος εξήγησε πως η συγγραφέας του βιβλίου στηρίζει την εκδοτική της απόπειρα στο θεωρητικό σχήμα του Ιβάν Ζαμπλόνκα, Πολωνοεβραίου καθηγητή της σύγχρονης ιστορίας στο Παρίσι, τονίζοντας πως τεκμηριώνει την αφηγηματική διάσταση της γραφής των ιστορικών και συνεπώς τη συνομιλία της ιστοριογραφίας με τις τεχνικές της λογοτεχνίας.

Με άλλα λόγια, συνέχισε ο ίδιος «η Κατσαρή στοιχειοθετεί το αληθινό παραμύθι ή αφήγημα της Κομοτηνής χρησιμοποιώντας ως ψηφίδες κείμενα ιστορικών, αρχαιολόγων, λαογράφων, κοινωνικών ανθρωπολόγων, αρχιτεκτόνων, κοινωνιολόγων και ιστοριοδιφών, που στην ουσία έχουν ήδη μετατρέψει τα πραγματικά γεγονότα σε αντικείμενο αφήγησης» για να αναφερθεί εκτενέστερα στο 12ο κεφάλαιο του τόμου που αφορά στις λογοτεχνικές – μυθοπλαστικές αφηγήσεις που έχουν «χαρίσει» συγγραφείς για την πόλη.

Ο κ. Κούγκουλος αναφέρθηκε στην «συνύπαρξη» της ιστοριογραφίας και της μυθοπλασίας, με κοινό παρονομαστή την αφηγηματική πράξη που η συγγραφέας επιλέγει, για να δώσει το παράδειγμα της «συνύπαρξης» εντός του τόμου ιστορικών κειμένων του Κωνσταντίνου Τρεμόπουλου και του Στίλπωνα Κυριακίδη που ανθολογούνται μαζί με το μυθοπλαστικό κείμενο του Μισέλ Φάις, που όπως επεσήμανε «διηγούνται, παραπέμποντας σε παρόμοιες πηγές, το ένα, μοναδικό και απαράλλακτο πρώιμο παρελθόν της Κομοτηνής».

«Η “αληθινή” αφήγηση της Ιστορίας αναπαριστά την υπαρκτή δράση των ανθρώπων στο χθες, όπως φανερώνεται από τις πηγές. Η μυθοπλαστική αφήγηση, αν και τυπικά αγνοεί αυτό το αποδεικτικό φορτίο, επικεντρώνεται στο υποκειμενικά ουσιώδες της ιστορικής πραγματικότητας, σ’ αυτό που δεν είναι άμεσα ορατό, αλλά καθορίζει την ανθρώπινη δράση και ιδίως προσδιορίζει τον ακατάγραφο πόνο των ανθρώπων που κινούνται μέσα στην Ιστορία», ανέφερε, για να τονίσει πως «το “πού” της μυθοπλασίας είναι εξίσου καταλυτικό με το “πώς”». «Και αυτό ακριβώς κατάφερε», όπως επεσήμανε, «να αναδείξει στον τόμο αυτόν η συγγραφέας», ήτοι «να αναδομήσει, μέσα από αποσπάσματα ιστορικών και λιγότερο μυθοπλαστικών κειμένων, μια ρέουσα και ενιαία αφήγηση, σχεδόν λογοτεχνική, όπου ο πρωταγωνιστής είναι η Κομοτηνή με τα πολλά της πρόσωπα».

«Ταυτόχρονα», κατέληξε ο ίδιος,  «μας θύμισε και την αισθητική σημασία λησμονημένων μαρτυριών με την οργανική ένταξή τους σε ένα παλίμψηστο παρηγορητικών / παραμυθιακών αφηγήσεων».

Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη

«Ευχαριστίες στον κ. Γιάννη Γκαράνη, για τη συγκεκριμένη πολυφωνική “πολιτική μνήμης” που υιοθέτησε ο Δήμος Κομοτηνής στο δημόσιο χώρο, αποδεχόμενος τον τόμο και  πολλαπλασιάζοντας  τις υποχρεώσεις του»

Ακολούθως τον λόγο έλαβε η συγγραφέας του τόμου κ. Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη, η οποία ευχαρίστησε τους παρευρισκόμενους και τους ομιλητές ως ακολούθως:

«Ευχαριστώ θερμά, εσάς τους συμπολίτες μου Κομοτηναίους για την παρουσία σας εδώ, για να τιμήσουμε τους «προπάτορες»  που εργάστηκαν για τη σύνθεση της ιστορίας της πόλης μας, και της Ροδόπης,  αλλά και τους προλαλήσαντες πανεπιστημιακούς, και φίλους, εκπροσώπους του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, και δη της σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών, χάρη στην ύπαρξη του οποίου/της οποίας η κοινωνία της Κομοτηνής κατόρθωσε, μερικώς έστω, να αποδεχθεί την πολιτισμική ιδιαιτερότητά της και να ενδυναμώσει τις δημοκρατικές συντεταγμένες προόδου που στηρίζονται στον σεβασμό του ατόμου, του προσώπου.  Και επίσης κατόρθωσε –και αναφέρομαι και πάλι στη ΣΚΑΣ─ με τις ερευνητικές και βιβλιογραφικές καταθέσεις των μελών ΔΕΠ των τριών τμημάτων που την συναποτελούν, να ανατρέψει την παραδεδομένη επίσημη ιεραρχία, πνευματική και κοινωνική, εστιάζοντας στη μικροϊστορία, στην κοινωνική λαογραφία, στις παραμελημένες και με τραυματικές εμπειρίες κοινότητες μνήμης των αφανών».

Ακολούθησε αναλυτική αναφορά στην αφετηρία της έρευνας που ξεκίνησε από τη συγκέντρωση ιστορικών στοιχείων για τον εορτασμό των Ελευθερίων ως θεσμού,  η οποία οδήγησε στη διαπίστωση ότι  «δεν μπορεί κανείς  να μιλήσει για το εορταζόμενο γεγονός εάν δεν έχει κατανοήσει πρώτα το ίδιο το γεγονός, για το οποίο η επίσημη ιστορία μέσω της επίσημης εκπαιδεύσεως μας αφήνει σχετικά μετέωρους, καταλείποντάς μας απλώς  φράσεις όπως “η ενσωμάτωση της Δυτικής Θράκης στον εθνικό κορμό” ή “η περιοχή της Θράκης συμπεριλήφθηκε  μεταξύ των Νέων Χωρών στην ελληνική επικράτεια”». Αμέσως μετά αναφέρθηκε στα εργαλεία και τις πηγές που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη σύνταξη του τόμου, τις ελλείψεις και τα κενά που διαφάνηκαν και ανοίγουν τον δρόμο σε νέες έρευνες,  απαραίτητες για μια περισσότερο ολοκληρωμένη ιστορία της μείζονος Θράκης, στην ιστορική γεωγραφία της οποίας ανήκουμε.

Ολοκληρώνοντας, επικέντρωσε  «στον τελετουργικό χαρακτήρα, την επιτελεστικότητα», της συγκεκριμένης εκδήλωσης, που όπως είπε, σύμφωνα με  την ιστορικό των επετείων, μέλος ΔΕΠ παλιότερα του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου, Χριστίνα Κουλούρη,  «δείχνει ως γεγονός ότι η πόλη δεν ξεχνά το χρέος της προς την ιστορία με τον παραδοσιακό επίσημο και πλουραλιστικό εορταστικό τρόπο που οι φορείς στέκονται συνήθως απέναντί της», για να ευχαριστήσει στη συνέχεια, τη Σοφία Μενεσελίδου, για την αφορμή της έκδοσης, και  για την αποδοχή της τα μέλη της Συντονιστικής και Συμβουλευτικής Επιτροπής του Δήμου Κομοτηνής, και, ιδιαιτέρως τον Δήμαρχο Κομοτηνής, κ. Γιάννη Γκαράνη, «για τη συγκεκριμένη πολυφωνική πολιτική μνήμης που υιοθέτησε ο Δήμος Κομοτηνής στο δημόσιο χώρο, πολλαπλασιάζοντας τις υποχρεώσεις του», ευχόμενη  «να υπάρχουν πάντοτε εκπρόσωποί μας στην πολιτική ζωή του τόπου που να κατανοούν, να υπερασπίζονται και να θεμελιώνουν την ευημερία της πόλης στο συγκριτικό πλεονέκτημα της πολυπολιτισμικότητας, της πολυφωνικότητας και του διαπολιτισμού, κλειδί για το παρόν και το μέλλον της κοινωνίας μας».

 Θρακιώτικη και Κομοτηνέικη μουσική πανδαισία 

Το δεύτερο μέρος της εκδήλωσης ήταν αφιερωμένο στη μουσική «παράδοση» της περιοχής, με επτά τραγούδια τα οποία έπαιξαν ζωντανά μουσικοί και δημιουργοί του τόπου.

Ο Χρήστος Χατζόπουλος με τους Σοφία Χατζοπούλου και Άκη Παπαεμμανουήλ έκαναν την αρχή, για να ακολουθήσει επίσης με τη συμβολή τους η χορωδία του Συλλόγου Εβριτών με το «Θρακών Άσμα», τη μελοποιημένη – χορωδιακή διασκευή του γνωστού έργου του Γεωργίου Βιζυηνού από την Βερόνικα Σεμερτζίδου.

Ο επίσης γνωστός Κομοτηναίος συνθέτης Σάκης Βαργεμτζίδης στο πιάνο έδωσε ακολούθως τον ρυθμό στα μέλη της χορωδίας «Εύμολπος» για το «Εκατό στην πνοή», ενώ στο πιο «σύγχρονο» πρόγραμμα ακούστηκαν το «Μια φορά κι έναν καιρό» αλλά και το «Ματιές στις πόλεις» του «δικού μας» Θανάση Γκαϊφύλλια, από τις φωνές των Απόστολου Μαρτσά και της Εύας Ευθυμίου. Κρατώντας για το τέλος το τραγούδι της καραντίνας της Κομοτηνής όπως το εισήγαγε, η και στιχουργός του, κ. Μενεσελίδου και το «Και παίρνει ο αέρας τα τραγούδια» που τραγούδησαν οι Στέλλα Φαρμάκη, Εύα Ευθυμίου και Απόστολος Μαρτσάς, υπό την μουσική «σύμπραξη» των Γιώργου Ευφραιμίδη, Τάσου Καπζάλα, Μεχμέτ Μουσταφά, Δημήτρη Κυριακάκη, Ελένης Αποστολίδου, Κυριάκου Τσακιράκη, Μάκη Πατρωνίδη, Γιάννη Κερζεβάνη, Μπάμπη Συκάκη, Βεϊσέλ Αχμέτ και Μιχάλη Πατάπη.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.