Η λογοτεχνικη παραδοση της Ηλειας και ο «Ερασιτεχνης ανθρωπος» του Μπαμπη Τσικληροπουλου

Ο Μπάμπης Τσικληρόπουλος (1939 – 2011) είναι ένας πολυγράφος συγγραφέας (θεατρικών έργων, τηλεοπτικών σειρών και κινηματογραφικών σεναρίων, μυθιστορημάτων και παιδικών βιβλίων).  Διάβασα αυτές τις μέρες  για δεύτερη φορά το βιβλίο του, μυθιστόρημα «Ερασιτέχνης άνθρωπος», εκδ. Πατάκη, 1998, σελ. 209.

Πριν αναφερθώ στον εκ Πύργου Ηλείας Μπάμπη, θεώρησα απαραίτητο να αναφερθώ συνοπτικά στην πλούσια λογοτεχνική παράδοση της Ηλείας, με την οποία ασχολήθηκα παλιότερα.

Το 1978 είχα τη μεγάλη χαρά, στα πρώτα μου βήματα, να γράψω τον Πρόλογο στο βιβλίο του Ανδρέα Καρκαβίτσα «Λόγια της πλώρης», εκδόσεις ΑΣΕ – που διηύθυνε ο ξανθιώτης Θανάσης Καρακατσάνης.

Το 2011 εξάλλου εξέδωσα το βιβλίο μου  «Παιχνίδια της Ποίησης : Ο Γιώργης Παυλόπουλος και το έργο του (1924 – 2008)».

Πολλοί είναι οι Ήλειοι δημιουργοί του λόγου. Ο καθένας είναι σημαντικός στον τομέα του. Με το ποιητικό έργο του Τάκη Σινόπουλου και του Τάκη Δόξα ασχολήθηκα, ενώ στην εφηβεία μου διάβαζα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη με την υπόδειξη του Στέφανου Ιωαννίδη ιστορικά του έργα. Επίσης, πολλά δοκίμια του Θεόδωρου Ξύδη με βοήθησαν στην προσέγγιση του έργου Παλαμά, Σικελιανού κ.ά.

Σάκης Καράγιωργας (1930-1985), Νίκος Καχτίτσης (1926-1970) (επιστολές του προς την Κατίνα Βέικου Σεραμέτη περιέχονται στα Θρακικά Χρονικά), Ντίνος Ψυχογιός (1915 – 1982), Τάκης Σινόπουλος (1917 – 1981), Τάκης Δόξας (1913-1976), Παύλος Μάτεσις (1933 – 2013), Θεόδωρος Ξύδης (1910 – 1985), Διονύσιος Κόκκινος (1884-1967).

*

Θα συνεχίσουμε με τον Μπάμπη Τσικληρόπουλο και το μυθιστόρημά του «Ερασιτέχνης άνθρωπος»

Ο Μπάμπης Τσικληρόπουλος, θεατρικός συγγραφέας, γεννήθηκε στον Πύργο το 1939… αλλά δεν έμαθε ποτέ του γιατί –όπως σημειώνει στα βιβλία του. Τέλειωσε το Γυμνάσιο στη γενέτειρά του και κατόπιν εγκαταστάθηκε στην Αθήνα.

Η συγγραφέας Ζωή Σπυροπούλου  σε σχετικό αφιέρωμά της για τον συγγραφέα  στην εφημερίδα «Πατρίς» Πύργου της 6-5-2011 αναφέρει: «Γεννήθηκε το 1939, εποχή δύσκολη και ακατανόητη για ένα παιδί. Είδε το αδελφό του να πεθαίνει, τον άλλον, γραμματέα του ΕΑΜ στο νομό Ηλείας να σέρνεται στις εξορίες και τις φυλακές….»

Για την ιδιαίτερη πατρίδα του συνήθιζε να λέει με πικρία «Ο Πύργος σκοτώνει τα παιδιά του».

Ανήκει στη γενιά των συγγραφέων που ακολούθησαν τη διαδρομή από το θέατρο του παραλόγου, στην καταγραφή περιθωριακών φαινομένων του νεοελληνικού βίου.

Στα γράμματα εμφανίσθηκε για πρώτη φορά το 1966, με την ποιητική συλλογή «Επίσκεψη».

Άφησε τα χνάρια του στο νεοελληνικό θέατρο, δίνοντας σημαντικά έργα που παρουσιάστηκαν στο κρατικό και ελεύθερο θέατρο. Έγραψε σενάρια για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο αλλά και μυθιστορήματα, παιδικά βιβλία, στίχους.

Ο Μπαμπης Τσικληρόπουλος, που όλη του τη ζωή αναζητούσε την πεμπτουσία της ζωής σε ομορφιές που οι άλλοι γύρω του προσπερνούσαν, είχε υπογράψει τους στίχους σε δύο από τα πιο αγαπημένα τραγούδια, την «Ελένη»…. και το «Γράμμα» 

«…. κι εσύ με ρωτάς αν αντάμωσα την ευτυχία γραμμένη στον τοίχο την είδα σε μια συνοικία…» του συνθέτη Θάνου Μικρούτσικου με ερμηνεύτρια την Χαρούλα Αλέξιου.

Δύο στροφές από το τραγούδι  Ελένη που μας πάει και στο μυθιστόρημά του, όπως θα δούμε:

Ζούμε σ’ έναν κόσμο μαγικό
με φόντο την Ακρόπολη, το Λυκαβηττό
Γεμάτα τα μπαλκόνια, πολιτικά αηδόνια
Υποσχέσεις και αγάπες και πολύχρωμα μπαλόνια
για ευτυχισμένα χρόνια

Κι εσύ Ελένη και κάθε Ελένη
της επαρχίας, της Αθήνας κοιμωμένη
Η ζωή σου, να το ξέρεις, είναι επικηρυγμένη
Να πεθαίνεις για την Ελλάδα είναι άλλο
κι άλλο εκείνη να σε πεθαίνει […]

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ένωσης  Σεναριογράφων Ελλάδος.

Ο Μπάμπης Τσικληρόπουλος έφυγε σε ηλικία 72 ετών  στις 30 Μαρτίου 2011 και ετάφη στη γενέτειρά του.

[Πηγές : Γ. Γώτης, Δ. Κράγκαρης, Α. Φουσκαρίνης: Ανθολογία Ηλείων λογοτεχνών, Μορφωτική Ένωση Λεχαινών, 1981 – Ηλειακή πρωτοχρονιά-Ηλειακό πανόραμα 12 (Λεωνίδας Καρνάρος :Στο δρόμο προς την αιωνιότητα-Ηλείοι πνευματικοί δημιουργοί) Ιστοσελίδες: Biblionet, Mandata.gr]

*

Και έχουμε στη συνέχεια το μυθιστόρημα «Ερασιτέχνης άνθρωπος», εκδ. Πατάκη, 1998, σελ. 209.

Ο τίτλος είναι από ένα ποίημα της Κικής Δημουλά. Στην Κατακλείδα του κειμένου μου θα αναφερθώ.

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου διαβάζουμε:

«Η Ελένη πέρασε από τις πρώτες στην Ιατρική. Είχε μια μητέρα που λάτρευε και ένα μικρό αμπέλι. Δεν είχε ούτε πατέρα ούτε χρήματα. Θέλει όμως. Να γίνει γιατρός. Φεύγει για την Αθήνα, θα δουλέψει και θα σπουδάσει. Είναι πανέμορφη, όπου κι αν πιάνει δουλειά, όλοι θέλουν να την πηδήξουν. Φτάνει σε απόγνωση, δεν έχει ούτε να φάει. Και αφού όλοι οι καριόληδες θέλουν να την πηδήξουν, γίνεται συνειδητά πόρνη για να τελειώσει τη σχολή. Τον ίδιο καιρό, ερωτεύεται τον πρύτανη του Πανεπιστημίου, την ερωτεύεται κι εκείνος και φτιάχνεται ένας έρωτας για να κρατήσει αιώνια. Μεταμφιεσμένη, κάνει πιάτσα στη Σόλωνος. Γνωρίζει την υψηλή και χαμηλή κοινωνία της νύχτας, υπουργούς, λεσβίες, ανώμαλους, γνωρίζει και τον Σωτήρη τον νταβατζή, που γίνεται η σκιά της και θα την καταστρέψει, αν δε δουλέψει για πάρτη του. Την καρφώνει στους μπάτσους και τη στέλνει φυλακή. Όμως η Ελένη θέλει να γίνει γιατρός».

Πολλά είναι τα σχόλια που διαβάζουμε για το βιβλίο. Επιλέγουμε:

«Η αληθινή ιστορία της Ελένης, φοιτήτρια της ιατρικής που καταλήγει να γίνει πόρνη. Η πανέμορφη κοπέλα γεμάτη όνειρα φεύγει από το χωριό της με σκοπό να σπουδάσει ιατρική. Στην πορεία όμως «σπουδάζει το πεζοδρόμιο». Εκεί γνωρίζει
την υψηλή και χαμηλή κοινωνία της νύχτας. Εκεί συναντά και το μαστροπό Σωτήρη, ο οποίος, θέλοντας την αποκλειστικά δική του, την περιορίζει και την οδηγεί στην καταστροφή. Στο τέλος, η εκδικητική διάθεση του Σωτήρη θα την οδηγήσει στη
φυλακή. Τον ίδιο καιρό ερωτεύεται τον πρύτανη του πανεπιστημίου. Την ερωτεύεται κι εκείνος, και έτσι φτιάχνεται ένας έρωτας για να κρατήσει αιώνια. Ο έρωτας αυτός και η αγάπη της για την ιατρική θα την κρατήσουν όρθια στη ζωή».

Σε μια σελίδα του βιβλίου  συναντήσαμε στο «Μικρό Καφέ» τον θεατρικό συγγραφέα Μήτσο Ευθυμιάδη (1945-2003) που έζησε μερικά χρόνια στην Ξάνθη, όπου υπηρετούσε ως εκπαιδευτικός ο πατέρας του (σελ. 205).

Θα παραθέσω ένα απόσπασμα που αναφέρεται στον τίτλο Ερασιτέχνη άνθρωπο.

«Και μέσα στην τρέλα της στιγμής, καθώς δεν ήξερα πώς να υπερασπιστώ τον εαυτό μου, λίγο πριν μας ανεβάσουν στην κλούβα για να μας πάνε στο αυτόφωρο, ήρθε στο νου μου ο στίχος της  Κικής  Δημουλά “ερασιτέχνης άνθρωπος είμαι”. Αυτός ο στίχος  έμεινε για αρκετή ώρα στο μυαλό μου, ώσπου κάποια στιγμή είπα μέσα μου “Το βρήκα, όταν με καλέσει ο πρόεδρος και μου πει, καλά, εσείς μια φοιτήτρια της ιατρικής, πως φτάσατε σ’ αυτό το σημείο; Εγώ θα του πω ερασιτέχνης άνθρωπος είμαι, δεν ήξερα τι έκανα”» (σελ. 148-9).

*

To 2010 η Κική Δημουλά μιλάει στον Κ.Β. Κατσουλάρη για την Ελλάδα, την ποίηση, τη σχέση της με τους άλλους ποιητές, παλιότερους και νεότερους. 

Στην ερώτηση του Κ.Κ.: «Μια μερίδα της κριτικής σας αντιμετωπίζει, ακόμη, με κάποια επιφύλαξη. Θα συνδέατε αυτή την επιφυλακτικότητα με το γεγονός ότι είστε γυναίκα ή άλλες εξωλογοτεχνικές σας ιδιότητες (π.χ. εμφανίζεστε στην κουζίνα σας, ως γιαγιά, κάπως “συμβατική” στην εμφάνιση για ποιήτρια μεγάλου μεγέθους);»

Η Κική Δημουλά απαντά:

 «Θα προτάξω εδώ δύο στίχους που έγραψα κάποτε και που θα μπορούσαν να αποτελέσουν πληρέστατη απάντηση σε όλες τις ερωτήσεις σας: «Ερασιτέχνης άνθρωπος είμαι / πόσο καλύτερα παράπονα να φτιάξω;» Επομένως, αφού αποδέχομαι τον διάχυτο ερασιτεχνισμό μου, καθόλου δεν μου χρειάζεται να δώσω εξωραϊστικές ή παρήγορες ερμηνείες, ούτε στην επιφυλακτικότητα των αρμοδίων ούτε καν στην απόρριψη. Εγώ η ίδια αυτο-τίθεμαι υπό τον έλεγχο μιας ανελέητης αυστηρότητας για ό,τι παράγω. Γιατί όχι οι επαΐοντες. Στη μαλθακότητα της σιγουριάς δεν έχω περιπέσει. Μέσα στα πολλά που αμφισβητώ, φρόντισα πρώτη και καλύτερη να περιέχομαι. Θωρακίζομαι έτσι. Άλλο θέμα αν η αχίλλειος πτέρνα μου ανησυχεί έως και θλίβεται. Δεν με μειώνει που δεν ήμουν ποιήτρια-ψώνιο. Ήμουν χρόνια υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδος και δεν ήταν τίποτε τόσο διαφορετικό από το ότι παραμένω κατώτερη υπάλληλος του εαυτού μου, του χαρακτήρα μου και των προθεσμιών. Έγινα μάνα και γιαγιά με τη θέλησή μου αλλά και ως υπάλληλος της φύσης και του σώματός μου. Κι έχω έτσι, σε ποιους φυσικούς δικαιούχους να κληροδοτήσω, το πέρασμα από τη ζωή, της ξέχειλης αγάπης μου για τη ζωή τους και τη ζωή».

*

Ο Μπάμπης Τσικληρόπουλος με το θαυμάσιο βιβλίο του μας έδωσε την αφορμή να προσεγγίσουμε τόσα ωραία θέματα και πρόσωπα…

Ξάνθη, Αύγουστος 2023

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.