«Η Γιωτουλα η Ντοματουλα» και ο κηπος των συναισθηματων
ΤΑ ΜΑΘΑΤΕ; Νέο μέλος ήρθε στον κήπο του κυρ Ορφέα του Περπερέα. Και τι μέλος; Νέο, ζουμερό, γλυκό, σε πρασινοπορτοκαλιά απόχρωση, που κατέφτασε για να… αφυπνίσει την παιδαγωγική μας ευαισθησία, να ενδυναμώσει τον ψυχικό μας πλούτο και να καλλιεργήσει υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις. Σε μια εποχή που η αγάπη και ο σεβασμός προς εαυτόν τίθεται στο επίκεντρο, έρχεται… μία ντοματούλα για να μας διδάξει πολλά. Ο λόγος για τη Γιωτούλα την Ντοματούλα, τη μικρή κόκκινη ηρωίδα που κινεί τα νήματα στο πρώτο βιβλίο της Λεμονιάς (Λιάνας) Χατζηγεωργίου, «Η Γιωτούλα η Ντοματούλα έχει αδερφούλα», που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης σε επιμέλεια της Τζένης Κατσαρή-Βαφειάδη. Ένα βιβλίο κατάλληλο για παιδιά 1-6 ετών –και όχι μόνο–, την πολύχρωμη εικονογράφηση του οποίου ανέλαβε η Μαρία Τουρουντζή.
Από τις σελίδες του βιβλίου ξεπηδούν η Γιωτούλα η Ντοματούλα, η μητέρα της, η Τέτη η Μελέτη, ο Σωτήρης ο Λάχανος και πολλά πολλά ακόμη φρούτα και λαχανικά που στολίζουν τον πιο όμορφο κήπο της θάλασσας και του βουνού, τον κήπο του κυρ Ορφέα του Περπερέα. Τι γίνεται όμως όταν η Γιωτούλα η Ντοματούλα υποδέχεται τη νέα της αδερφούλα; Ένα νέο μέλος προστίθεται στην οικογένεια του μαγικού κήπου και μπαίνει εμπόδιο στην αγκαλιά της Τέτης της Μελέτης… ή μήπως δεν είναι έτσι;
«Η φύση αποτελεί δυναμική παρουσία μέσα στα βιώματα του παιδιού»
Όπως έγινε ήδη κατανοητό, η συγγραφέας του βιβλίου επιλέγει να «ζωντανέψει» το φυσικό περιβάλλον και να αντλήσει ήρωες από τη χλωρίδα. Ήρωες αρκετά γνώριμους στα παιδιά της βρεφικής και παιδικής ηλικίας, με τους οποίους έχουν αποκτήσει μεγάλη οικειότητα χάρη στην καθημερινή τους «τριβή». Το φυσικό περιβάλλον να σημειωθεί πως χρησιμοποιείται τεχνηέντως τις τελευταίες δεκαετίες στην παιδική λογοτεχνία και όχι άδικα, όπως διαπιστώνει ο Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Βασίλης Αναγνωστόπουλος: «Η φύση αποτελεί δυναμική παρουσία μέσα στα βιώματα του παιδιού»,[1] με την οποία μπορεί να συνδιαλέγεται ευκολότερα.
Η κ. Χατζηγεωργίου χρησιμοποιεί κομμάτια της ζωής για να περιγράψει μια «αδυναμία» της ανθρώπινης φύσης, ένα φυσιολογικό όμως συναίσθημα, αυτό της ζήλειας, που πολύ εύκολα βλασταίνει στις ανθρώπινες σχέσεις, και δη όταν πρόκειται να έρθει ένα νέο μέλος στην οικογένεια, ενώ υπάρχει ήδη ένα. Μέσα από τη «Γιωτούλα την Ντοματούλα» αξιοποιεί εκτός από το συγγραφικό της ταλέντο και το παιδαγωγικό. Οι «πράσινοι» ήρωές της όχι μόνο προάγουν τη φιλαναγνωσία, αλλά υποβοηθούν και την ψυχοπνευματική ανάπτυξη των παιδιών και τη δόμηση υγιών τάσεων και συμπεριφορών. Τα συναισθήματα, είτε θετικά είτε αρνητικά, έχει σημασία να τα βιώνουμε και να τα εξωτερικεύουμε, να τα μοιραζόμαστε, σε ένα περιβάλλον υγιές, ασφαλές και υποστηρικτικό. Το παράδειγμα για όλα αυτά μας το δίνει η Γιωτούλα η Ντοματούλα, που μοιράζεται τη χαρά της, φωνάζοντας και χαμογελώντας, δυσκολεύεται όμως στη συνέχεια να μοιραστεί τη στεναχώρια της. Όταν το κάνει, τότε αντιλαμβάνεται πως μόνο έτσι αποκαθίσταται η εσωτερική της ισορροπία. Το βιβλίο χαρακτηρίζεται από αισιόδοξη στάση, πυροδοτεί την ενσυναίσθηση αλλά και τη συνεργασία, την αλληλοβοήθεια και την αποδοχή του διαφορετικού. Πρόκειται λοιπόν για ένα βιβλίο που αγγίζει όλη την οικογένεια, μικρούς και μεγάλους, και υπόσχεται μια μεγαλειώδη βουτιά στον κήπο των συναισθημάτων.
Ένα σύγχρονο παιδικό βιβλίο, που θέτει στο επίκεντρό του προβλήματα της σημερινής καθημερινότητας
Η συγγραφέας, δίχως στείρους διδακτισμούς, έχοντας σμιλευθεί για πολλά χρόνια ως Κοινωνικός Ανθρωπολόγος, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, γνωρίζοντας τη σκοτεινή και τη φωτεινή πλευρά των ανθρώπων, δημιουργεί ένα σύγχρονο παιδικό βιβλίο, που θέτει στο επίκεντρό του προβλήματα της σημερινής καθημερινότητας. Στοιχείο πολύ σημαντικό για να κάνουμε τα παιδιά να αγαπήσουν το βιβλίο, όπως διαπιστώνει έπειτα από έρευνά της η μελετήτρια παιδικής λογοτεχνίας Βιτώ Αγγελοπούλου. Η ίδια χαρακτηριστικά αναφέρει: «Για να κάνουμε τα παιδιά ν’ αγαπήσουν το διάβασμα και να βρίσκουν ενδιαφέρον σ’ αυτό, πρέπει τα βιβλία που προορίζονται γι’ αυτά να είναι γραμμένα με σύγχρονο πνεύμα και όχι με τη νοοτροπία της “καλής παλιάς εποχής”. Γιατί το παιδί ζει μαζί μας, στη δική μας εποχή, και τα άπειρα καθημερινά προβλήματα που παρακολουθεί γύρω του το απασχολούν και το προβληματίζουν».[2]
Τα κείμενά της, απλά αλλά όχι απλοϊκά, ακολουθούν το πνεύμα του έντεχνου λόγου, με τη ρίμα να κάνει συχνά την εμφάνισή της, επιτρέποντας την ενίσχυση του γλωσσικού πλούτου του παιδιού. Το κείμενο έρχεται να διανθίσει η λεπτομερής και ιδιαίτερα παραστατική εικονογράφηση της κ. Τουρουντζή. Η εικονογράφηση, η οποία άλλοτε εμπλουτίζει το κείμενο και άλλοτε προσφέρει ευκαιρία για νέες ερμηνείες και νέες αναγνώσεις, επιτρέπει ήδη από τη βρεφική ηλικία την ανάπτυξη της οπτικής φαντασίας και αργότερα της λεκτικής, αλλά και την αισθητική καλλιέργεια. Εξάλλου, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ένα παιδί βρεφικής ηλικίας πολύ πιο εύκολα αποκωδικοποιεί οπτικά σύμβολα. Η κ. Τουρουντζή, η οποία και ζωγράφισε τα εικαστικά στο χέρι με τη χρήση ξυλομπογιάς και μαρκαδόρων, επιλέγει να κρατήσει «καθαρά» τα κάδρα της, δίχως περιττή εικαστική φασαρία, ενώ στη χρωματική της παλέτα κυριαρχούν τα βασικά χρώματα.
«Η φαντασία, λέει ο P. Cooper στο βιβλίο του “On catching a child’s Fancy”, είναι για το παιδί ό,τι ο σπόρος για ένα δέντρο. Σε ένα ξερό χώμα δεν θα βλαστήσει ποτέ. Τα παραμύθια, προσφέρουν στο παιδί το γόνιμο έδαφος και τη φροντίδα που χρειάζεται το μυαλό και η ψυχή του, ώστε μέσα στον χρόνο να αναπτύξει την ικανότητα να φαντάζεται, να ονειρεύεται. Οι εμπειρίες και οι γνώσεις είναι η μισή ζωή. Όλα αυτά για να ζήσουν πρέπει να τα αγγίξει το μαγικό ραβδί της φαντασίας. Στον ίσιο δρόμο μπορεί κανείς να δει μέχρι το τέλος του. Η φαντασία όμως βλέπει πίσω από τις στροφές».[3]
Καλοτάξιδο να είναι, να σπείρει σπόρους ενσυναίσθησης
και ψυχικής ωριμότητας!
Λεμονιά (Λιάνα) Χατζηγεωργίου, η μαμά της Μαριάμ
Γεννημένη και αναθρεμμένη στον ήλιο της Ελλάδας, με τα χάδια των γιαγιάδων και των παππούδων. Οι γονείς της «επέμεναν» να ανοίξει τα φτερά της για τόπους αλλοτινούς κι άλλο που δεν ήθελε. Ένα «θειικό» χέρι μακρύ σαν του Γκιούλιβερ την τράβηξε στο Λονδίνο… κι εκεί μέσα στην υδρόγειο σφαίρα αυτής πόλης ανακάλυψε το «ταξίδι της προσωπικής της Ιθάκης».
Κι από τότε ταξιδεύει. Κι έτσι ανακάλυψε:
— τη ζεστή σοκολάτα του Μεξικού,
— τις μαγιάτικες βόλτες στα πάρκα του Λονδίνου και τις αναμνήσεις που γενναία προσμένει κόσμος στο Αφγανιστάν…
Κι έτσι άρχισαν όλα, αλλά τίποτα δεν τελείωσε, μέχρι να πάψουμε να ονειρευόμαστε.
Η Λιάνα Χατζηγεωργίου γεννήθηκε στον Πειραιά και μεγάλωσε στη γειτονική Ξάνθη. Με σπουδές στη Λατινική Αμερική και την Αγγλία, εργάστηκε και συνεχίζει συνειδητά να εργάζεται στον ανθρωπιστικό τομέα, σε δομές ένταξης κ.α.
Μαρία Τουρουντζή, η φανατική θαυμάστρια μικρών καλλιτεχνών
Η ίδια υπογράφει ως εξής τη βιοεργογραφία της: «Αιώνια μαθητευόμενη των παιδικών ζωγράφων, κι ας ήμουν η παιδαγωγός. Φανατική θαυμάστρια των μικρών μου καλλιτεχνών που ποτέ δεν ζωγραφίζουν ίσιες τις γραμμές, γιατί άλλωστε τι νόημα έχει η μονοτονία;
Ισορροπημένη πάντα ανάμεσα σ’ έναν φαντασιακό-φανταστικό κόσμο με κέντρο την παιδικότητα. Αρχικά, φοιτήτρια Δομικών Έργων, όπου μάλλον κι εγώ δεν τραβούσα ίσιες τις γραμμές. Αργότερα, παιδαγωγός, όπου μάλλον έπαιρνα αρκετό χρόνο, για να ενηλικιωθώ, και τώρα; Τώρα, κάνω ποδήλατο πάνω στις θεωρίες της Κοινωνιολογίας, για να μάθω τον κόσμο.
Όμως, θα σας πω ένα μυστικό. Εγώ τον κόσμο τον ανακάλυψα ήδη μέσα από τη “Sailor Moon” και τα “Χελωνονιτζάκια”, τους συνεργατικο-αλτρουιστές μου ήρωες, σκαρφαλώνοντας στο “Δέντρο που έδινε”. Γιατί εγώ θα είμαι πάντα η Μαμίγκα Τουρουντζή».
―Το παιδικό βιβλίο της Λιάνας Χατζηγεωργίου, «Η Γιωτούλα η Ντοματούλα έχει αδερφούλα» σε εικονογράφηση της Μαρίας Τουρουντζή (εκδ. Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2024), κυκλοφορεί. Αναζητήστε το τηλεφωνικά στο 25310 72486, στην ιστοσελίδα των εκδόσεων και στα βιβλιοπωλεία.
[1] Β. Δ. Αναγνωστόπουλος, «Γλωσσικό υλικό για το Νηπιαγωγείο», Καστανιώτης, Αθήνα 1994.
[2] Συλλογικό, «Η Βιτώ Αγγελοπούλου, τα παιδιά, η Παιδεία και το παιδικό βιβλίο: Το πολύπλευρο έργο μιας παιδαγωγού», Κυριάκος Ντελόπουλος επιμ., ιδ. Έκδοση, Αθήνα 2013.
[3] Σοφία Μαντουβάλου, «Η αχαλίνωτη φαντασία της πραγματικότητας μέσα σε ένα βιβλίο για παιδιά:
Η εικόνα του λόγου – Ο λόγος της εικόνας», «Γράμματα και Τέχνες – Αφιέρωμα στην παιδική λογοτεχνία», τχ. 77 (1996), σ. 26.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
