Η αγνωστη εποχη της Φραγκοκρατιας, πιο «προσιτη» απο ποτε

Nicolas Cheetham, «Μεσαιωνική Ελλάδα – Η άγνωστη εποχή της Φραγκοκρατίας», Νίκος Σκοπλάκης μτφρ., εκδ. Διόπτρα, Αθήνα 2022, σ. 536

Ως γνωστόν, το έργο του William Miller «Ιστορία της Φραγκοκρατίας εν Ελλάδι» (εκδ. Ηρόδοτος, Αθήνα 2017) θεωρείται το κορυφαίο έργο από τους ιστορικούς, σχετικά με την ιστορία της φραγκικής ηγεμονίας στη χώρα μας, κατά την ύστερη μεσαιωνική περίοδο και την αυγή των νεότερων χρόνων. Ωστόσο, το έργο αυτό, αν κι αξιόλογο, παραμένει δύσκολο στην ανάγνωσή του από το ευρύ κοινό, τόσο λόγω του όγκου του όσο και εξαιτίας της καθαρά επιστημονικής γλώσσας που το χαρακτηρίζει.

Στα χνάρια επομένως του παραπάνω έργου, αλλά γραμμένο σε γλώσσα πιο βατή και με περισσότερη έμφαση στην ουσία παρά στην εξοντωτική λεπτομέρεια που αποθαρρύνει τον μη ειδικευμένο αναγνώστη, κινείται το έργο του Βρετανού ιστορικού Nicolas Cheetham, με τίτλο «Μεσαιωνική Ελλάδα – Η άγνωστη εποχή της Φραγκοκρατίας».

Το παρόν πόνημα έρχεται να συμπληρώσει ένα μεγάλο κενό στον χώρο της ελληνικής μεσαιωνικής ιστοριογραφίας και να καταστήσει προσιτή τη γνώση σχετικά με την παραμελημένη και άγνωστη αυτή ιστορική περίοδο στο ευρύ κοινό των μη ειδικευμένων ιστορικών.

Η άφιξη των πρώτων Φράγκων κατακτητών στη χώρα μας τοποθετείται μετά το 1204 και την ατυχή για την Κωνσταντινούπολη Τέταρτη Σταυροφορία. Τότε, εκτός από την ίδρυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης, δημιουργούνται παράλληλα και πολλά γενουατικά και, ιδίως, βενετικά κρατίδια στη Ρωμανία, δηλαδή στα εδάφη της πρώην Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο Cheetham, όμως, πιάνει το νήμα της αφήγησής του ήδη από την αυγή του Μεσαίωνα και την εισβολή των σλαβικών φυλών στα εδάφη του Βυζαντίου.

Δημιουργία του Ιταλού Μάρκο Μποσκίνι (1602-1681), με το φτερωτό λιοντάρι του Αγίου Μάρκου, σύμβολο της Δημοκρατίας της Βενετίας, να θέτει υπό την προστασία του το νησί της Κρήτης. Η μακροχρόνια ενετική κατάληψη του νησιού δημιούργησε το κατάλληλος έδαφος για ζυμώσεις μεταξύ του δυτικού και του ελληνορθόδοξου στοιχείου, που οδήγησαν την περιοχή σε πολιτιστική ακμή (Προέλευση φωτογραφίας: commons.wikimedia.org)

Ανδεγαυοί, Καταλανοί, Βενετοί, Γενουάτες, Φλωρεντινοί Αντζαγιόλι και διάφοροι οίκοι Λατίνων της Δυτικής Ευρώπης, όπως οι Τόκο, οι Γκίζι, οι Ορσίνι κ.ά.· όλοι αυτοί μαζί με τις ηγεμονίες των Παλαιολόγων, των Δουκών και των Κομνηνών στον Μυστρά, την Κωνσταντινούπολη, την Ήπειρο και την Τραπεζούντα εξετάζονται αναλυτικά, μαζί με τη δράση τους, στο εν λόγω βιβλίο.

Ο Cheetham, προκειμένου να εξηγήσει την παρουσία των πολυάριθμων διαφορετικών δυνάμεων στον χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, προσφέρει μία καλή ματιά στη βυζαντινή ιστορία, χωρίς ωστόσο να ξεφεύγει από το θέμα του. Η παρουσία των Τούρκων, πρώτα των Σελτζούκων και κατόπιν των Οθωμανών, είναι συνεχής τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στις σελίδες του βιβλίου.

Εκτενής αναφορά γίνεται ακόμη και στις ζυμώσεις μεταξύ του δυτικού και του ελληνορθόδοξου στοιχείου, ζυμώσεις που περιορίστηκαν εν πολλοίς κυρίως στον τομέα της γλώσσας, της φυλετικής επιμειξίας και της αρχιτεκτονικής, αν εξαιρέσουμε το παράδειγμα του μεικτού κρητοβενετικού πολιτισμού. Το τελευταίο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στη βενετική παρουσία στη νήσο Κρήτη, ενώ απαριθμούνται και εξετάζονται και οι επτά βενετοτουρκικοί πόλεμοι, οι οποίοι υπήρξαν καθοριστικοί για την ισορροπία των ισλαμικών και των χριστιανικών δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Μέσα από μία αφήγηση στρωτή, χωρίς πληθώρα ονομάτων και χρονολογιών που επιβαρύνουν τον νου του αναγνώστη, ο Cheetham προσφέρει την ιδανική πρόταση για όποιον αναγνώστη θέλει να εμβαθύνει τις γνώσεις του σχετικά με την άγνωστη αυτή περίοδο της παρουσίας των Λατίνων στην Ανατολική Μεσόγειο.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.