«Εθνικη ολοκληρωση και διχονοια», η μια ιστορικη περιδιαβαση στην πορεια της εθνικη μας ολοκληρωσης μεσω των εμφυλιων διαμαχων

Το παρόν πόνημα του έγκριτου ιστορικού Γεωργίου Μαυρογορδάτου, με πολυετή εμπειρία διδασκαλίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε διάφορα ξένα πανεπιστήμια, αποτελεί τη δική του συμβολή στη φετινή επέτειο για τον εορτασμό των διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Σε αντίθεση, όμως, με άλλα βιβλία που γράφτηκαν γι’ αυτόν τον σκοπό, το βιβλίο αυτό εστιάζει στη διαδικασία της εθνικής μας ολοκλήρωσης σε σχέση με τις εμφύλιες διαμάχες τις οποίες ζήσαμε ως έθνος και όχι στα γεγονότα της Επανάστασης αυτής καθεαυτής. Πρόκειται, σύμφωνα με τον συγγραφέα, για δύο έννοιες οι οποίες συνυπάρχουν αναγκαστικά, αλλά βρίσκονται, συγχρόνως, τόσο σε αντίφαση όσο και σε διαλεκτική σχέση μεταξύ τους.

Ο κ. Μαυρογορδάτος ασχολείται, κατ’ αρχάς, με την έννοια «εθνικό κράτος» και τα κριτήρια τα οποία λαμβάνονται συνήθως υπόψιν για τη σύστασή του. Κατόπιν, εστιάζει στα παλαιότερα εθνικά κράτη της Ευρώπης, όπως η Πορτογαλία και η Δανία και εξηγεί με ποιον τρόπο παράγοντες, όπως π.χ. η θρησκεία, έπαιξαν τον δικό τους ρόλο στη συγκρότηση των εθνικών αυτών κρατών.

Η περιήγηση που ακολουθεί στα εθνικά κράτη της Ευρώπης, προκειμένου να καταδειχθούν ομοιότητες και διαφορές με την ελληνική περίπτωση που ακολουθεί, είναι εξόχως διαφωτιστική και ενδιαφέρουσα. Έτσι, τα πρώτα τέσσερα από τα δεκαπέντε κεφάλαια του βιβλίου αφορούν την Ευρώπη και τη διαδικασία γένεσης των εθνικών κρατών σε αυτήν.

Εν συνεχεία, ερχόμενος στην ελληνική περίπτωση, ο συγγραφέας εξετάζει τη θρησκεία ως ενοποιητικό παράγοντα στη χώρα μας, αλλά και τη γλώσσα ως παράγοντα διχασμού. Ακολούθως, από το 1821 και μετά, ασχολείται με τους παράγοντες διχασμού, οι οποίοι γέννησαν εμφύλιους πολέμους στην ελληνική κοινωνία, μέχρι και τη μακρά διαδικασία της εδαφικής μας ολοκλήρωσης, όχι μόνο ως το 1922, όταν κατέρρευσε επισήμως η Μεγάλη Ιδέα, αλλά ως το 1974, όταν χάθηκε για μας οριστικά η Κύπρος.

Αρχικά, θέμα εμφύλιας διαμάχης στη χώρα μας τέθηκε πριν καν να συσταθεί το 1830 το νεοελληνικό κράτος, κατά τη διάρκεια δηλαδή της Ελληνικής Επανάστασης, και αυτό εξαιτίας των σύγκρουσης για την εξουσία των πολιτικών φορέων με τους στρατιωτικούς, αλλά και των κατά τόπους Ελλήνων, δηλαδή των Πελοποννήσιων με τους Στερεοελλαδίτες και τους νησιώτες. Τη διαμάχη αυτή διαδέχτηκε ο χωρισμός αυτοχθόνων-ετεροχθόνων στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, αλλά και η αντιπαλότητα μεταξύ παραδοσιακών και ευρωπαϊστών πολιτικών αρχηγών, όπως ήταν ο Ιωάννης Κωλέττης για την πρώτη ομάδα και ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος για τη δεύτερη. 

Ο εμφύλιος αυτός χωρισμός κορυφώθηκε την περίοδο του Εθνικού Διχασμού μεταξύ του βασιλέα Κωνσταντίνου και του Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου. Οι διαιρέσεις, όμως, δεν σταμάτησαν ούτε μετά την κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας, αντιθέτως συνεχίστηκαν μέσω της διαμάχης των Παλαιών και των Νέων Χωρών της Ελλάδας καθώς και μεταξύ γηγενών και προσφύγων.

Τέλος, ο συγγραφέας ασχολείται με τρία μεγάλα εθνικά προβλήματα, τα  οποία προκάλεσαν εμφύλιους διχασμούς στη χώρα μας και άφησαν, κατά κάποιον τρόπο, ημιτελή την εθνική μας ολοκλήρωση. Αυτά ήταν το Μακεδονικό, το Βορειοηπειρωτικό και το Κυπριακό ζήτημα. Στη σύντομη αυτή επισκόπηση των τριών μεγάλων αυτών ζητημάτων ο συγγραφέας λύνει πολλές απορίες και φωτίζει αρκετές άγνωστες πτυχές τους.

Αναντίρρητα, πρόκειται για μία ξεχωριστή συγγραφική συμβολή για τον φετινό εορτασμό της Παλιγγενεσίας μας, η οποία προσφέρει μία διαφορετική οπτική στην εθνική μας ολοκλήρωση, μία διαδικασία που ξεκίνησε το 1821 και έληξε το 1974.

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο η ιστορική μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία», Εκδόσεις Ενάλιος, Αθήνα 2020.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.