Αναδεικνυοντας τη βυζαντινη Γρατινη

Η ιστορία της Γρατινής και του Κάστρου της, που έπαιξε ρόλο και στους εμφύλιους της ύστερης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Η πολύ ενδιαφέρουσα, αλλά άγνωστη σε πολλούς βυζαντινή ιστορία της Γρατινής ζωντάνεψε το απόγευμα του Σαββάτου 13 Απριλίου στο Πολυλειτουργικό Κέντρο του Δήμου Κομοτηνής, μέσα από αφήγηση της βυζαντινολόγου κ. Σοφίας Ακριβοπούλου, Διεύθυνσης Εφορείας Αρχαιοτήτων Ν. Ροδόπης στην εκδήλωση «Γρατινή – στοιχεία ιστορίας και αρχαιολογίας» που διοργάνωσε ο  Πολιτιστικός Μορφωτικός Εξωραϊστικός Σύλλογος Γυναικών Γρατινής.
 
Η εκδήλωση αυτή διοργανώθηκε ακριβώς γιατί τα μέλη του Συλλόγου θεωρούν πως έχουν ηθική υποχρέωση να αναδείξουν στοιχεία της ιστορίας και της αρχαιολογίας του οικισμού, σημείωσε η πρόεδρος Αρχοντούλα Καραγεωργίου, που θεωρεί ότι μπορεί και να άργησαν κιόλας.
 
Ελπίζουν δε πως θα αποτελέσει την αφετηρία για περισσότερες συνεργασίες και εκδηλώσεις, αναδεικνύοντας και αξιοποιώντας αυτό το κομμάτι της Βυζαντινής Γρατιανούπολης. 

Από αυτοκρατορική πόλη σε βυζαντινό κάστρο 

Όσο αφορά το περιεχόμενο της εκδήλωσης, σύμφωνα με τα όσα κατέθεσε στο ακροατήριο η κ. Ακριβοπούλου η πόλη έχει κατά καιρούς ταυτιστεί με την Ρωμαϊκή Γρατιανούπολη, μια από τις πολλές αυτοκρατορικές πόλεις που απαντώνται στη Θράκη, όπως η Αναστασιούπολη, η Μαξιμιανούπολη, η Τραϊανούπολη, η Πλωτινούπολη, η Αδριανούπολη, η Αρκαδιούπολη και η Κωνσταντινούπολη, οι περισσότερες από τις οποίες ακολουθούν την πορεία της Εγνατίας ή αναπτύσσονται σε κάθετες ή διαγώνιες οδούς της.
 
Η Γρατιανούπολη δεν έχει ταυτιστεί ακόμη αρχαιολογικά, όμως επειδή αναφέρεται επίσκοπος Γρατιανουπόλεως στην 3η Οικουμενική Σύνοδο τον 5ομ.χ. αιώνα, βεβαιώνεται η ύπαρξή της, ίσως όμως θα πρέπει να αναζητηθεί νοτιότερα από το σημερινό οικισμό, ανκαι θεωρείται από τους περισσότερους ερευνητές πολύ πιθανή η ταύτισή της με τη σημερινή Γρατινή.
 
Η Γρατινή εμφανίζει τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα τον 12ο-13ο αιώνα, με ένα μικρό ταφικό παρεκκλήσι το οποίο ανασκάφηκε στο κέντρο του οικισμού το 1979, την ίδια χρονιά που ανασκάφηκε ένα παρόμοιο παρεκκλήσι στα Πάτερμα, το οποίο έχει δώσει καλύτερα αποτελέσματα, γιατί βρισκόταν εκτός οικισμού και διατηρήθηκε καλύτερα, και το οποίο βοηθά στην κατανόηση αυτού της Γρατινής.
 
Οι αρχές του 13ου αιώνα είναι μια ταραγμένη εποχή για την περιοχή, μιας και μετά την ένταση που δημιουργήσαν το προηγούμενο διάστημα οι Βούλγαροι και στη συνέχεια οι Λατίνοι, σημειώνεται η μεγάλη έξοδος των κατοίκων της Μαξιμιανούπολης, οι οποίοι αναζητούν ασφαλέστερα καταφύγια, και έτσι ενισχύουν το κάστρο της Κομοτηνής, και περισσότερο το κάστρο της Γρατινής. 

Πρωταγωνιστικός ο ρόλος του κάστρου κατά τους εμφυλίους του Βυζαντίου

Αυτό το κάστρο παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στους εμφύλιους πολέμους του Βυζαντίου, αρχικά τους πολέμους μεταξύ Ανδρονίκου Β΄ και του εγγονού του Ανδρονίκου Γ΄,  και κυρίως αυτούς που ακολουθούν ανάμεσα στους Παλαιολόγους και τους Καντακουζηνούς, με τη Γρατινή να γίνεται σε κάποια φάση έδρα του Ματθαίου Καντακουζηνού, γιού του Αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Καντακουζηνού.
 
Το κάστρο, το οποίο δεν έχει ερευνηθεί, γιατί βρίσκεται σε δύσβατη θέση, και δεν υπάρχει ακόμα πλήρη εικόνα για αυτό, θεωρείται πως είναι ένα ακανόνιστο κάστρο, το οποίο ακολουθεί το φρύδι του υψώματος, όπως το κάστρο του Διδυμοτείχου.
 
Αυτό επέβλεπε μια σειρά οικισμών πιο βαθιά στο βουνό, που ήταν ατείχιστοι, αλλά καλά προφυλαγμένοι, και αναφέρονται ως «άβατα χωρία». Ένα εξαυτών είναι ο οικισμός που εντοπίστηκε στο Πάτερμα.
 
Μετά την οθωμανική κατάκτηση, στην οποία συντέλεσαν οι εμφύλιοι πόλεμοι, που γίνεται το 1362 στην περιοχή, η Γρατινή διατηρείται ως οικισμός και κρατά τον χριστιανικό χαρακτήρα της καθ’ όλη την Οθωμανική περίοδο, ενώ διατηρούνται σε καλή κατάσταση και το Κάστρο, και οι μνήμες.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.