Αλωση της Πολης, η αρχη του νεου ελληνισμου

Του Πέτρου Α. Γεωργαντζή, Δ.Θ. Ιστορικού, τρις βραβευμένου από την Ακαδημία Αθηνών

Υπάρχουν πληγές στο ανθρώπινο σώμα που όσο κι΄ αν περνά ο χρόνος δεν κλείνουν, ούτε επουλώνονται αλλά και αν επουλώνονται δεν παύουν να πονούν και να βασανίζουν τον άνθρωπο σ΄όλη του τη ζωή. Υπάρχουν όμως και άλλες πληγές, κύρια ψυχικά τραύματα, που όχι μόνον δεν επουλώνονται αλλά ματώνουν συνέχεια και οδυνηρά και μεταγγίζονται από γενιά σε γενιά, σαν ένα κληρονομικό έκζεμα, εθνικό, που το μαρτύριο του πόνου και του άλγους τελειωμό δεν έχουν. Τέτοια χαίνουσα και αιμάσσουσα διαχρονική και πανελλήνια πληγή είναι και η 29η Μαϊου 1453. Οσο κι΄ αν περνά ο χρόνος δεν σβήνει την αψάδα και την αλγηδόνα μέσα στις καρδιές των πανελλήνων.

Μπορεί να πέρασαν 561 ολόκληρα χρόνια ή 20 περίπου γενιές από την αποφράδα εκείνη ημέρα της άλωσης της Πόλης αλλά για τον ελληνισμό είναν ωσάν να ήταν χθές. Εύηχος είναι ακόμη στα αυτιά όλων μας η οιμωγή «Εάλω η πόλις» και η κραυγή «πήραν τήν Πόλη, πήραντην», ακούεται σαν γόος. Μπορεί να έπεσε ο τελευταίος υπερασπιστής της αλλά για τον ελληνικό λαό δεν πέθανε, δε χάθηκε, είναι ο μαρμαρωμένος βασιλιάς που κοιμάται και αναπαύεται μαζί με τους ευάριθμους συναθλητές του, «άχρις καιρού» που λέγει και η προφητεία. Είναι εκείνος που εξέφρασε την ελληνική ψυχή με το «κοινή γνώμη αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών». Είναι εκείνοι που επέλεξαν τον ανάντι δρόμο της αρετής και της θυσίας αντί της λεωφόρου της καταισχύνης και της ντροπιασμένης φυγής ή της ατιμασμένης χωρίς μάχες και αίματα υποδούλωσης. Γι αυτούς «θεία δάφνη, μια φορά κανείς πεθαίνει».

Αλλ΄όσο κι΄αν μας θλίβει και μας πονά το γεγονός της άλωσης και ο θρήνος μας είναι γοερός, ώστε μετατρέποντας το του ψαλμωδού να επαναλαμβάνουμε «Εάν επιλάθωμαί σου, Πόλη των Πόλεων, επιλησθείη η δεξιά μου, κολληθείη η γλώσσα μου τω λάρυγγί μου εάν μη σου μνησθώ», θά πρέπει να σταθούμε για να δούμε έστω δι΄ ολίγων όχι μόνον το τι χάσαμε αλλά και το τι μας πρέπει, γιατί η 29η Μαϊου όσο κι αν είναι ημέρα αποφράδα για ολόκληρο τον ελληνισμό αλλά και τον χριστιανισμό και τον πολιτισμό όπως ομολογούν και αναγνωρίζουν ακόμη και ξένοι μεγάλοι μελετητές όπως π.χ. ο Αγγλος Ράνσιμαν, όσο κι΄ αν θρήνοι ασταμάτητοι βγαίνουν από τα βάθη της καρδιάς μας και δάκρυα αστείρευτα αναβλύζουν από τα μάτια μας, ασφαλώς είναι και μέρα κατά την οποία μέσα από τις στάχτες, τους καπνούς, τα αίματα, τις οιμωγές, τους βιασμούς, τις λεηλασίες, αιχμαλωσίες, διαρπαγές και τους θανάτους γεννήθηκε και ξεπετάχθηκε το πνεύμα της ελευθερίας των νεοελλήνων και της αντίστασης κατά του δυνάστη και τυράννου. Είναι ημέρα οδύνης αλλά και ωδίνης, θανάτου και τοκετού. Τελικά η 29η Μαϊου είναι η έκφραση της απέθαντης αιώνιας αναγεννώμενης ελληνικής ψυχής, που και την ύστατη στιγμή της ύπαρξής της μέσα στην οχλοβοή και το χαλασμό της μάχης παρουσιάζεται, να μη χάνεται στον Άδη αλλά όπως λέγει το ποντιακό ανακάλημα στον Ιωάννη το Χρυσόστομο, που τον έβλεπε να θρηνεί και τον διαβεβαιώνει «Μη κλαις άη Γιάννη μου και μη δερνοκοπιέσαι, η Ρωμανία κι αν πέρασε ανθεί και φέρει κι΄άλλο» Είν΄ η απέθαντη ψυχή της Σαλαμίνας που στην Επτάλοφη έδωσε τη μάχη στα μαρμαρένια αλώνια αλλά δεν χάθηκε στα Τάρτατα μονάχα ξαποσταίνει στη ζωή ξαναφαίνεται και νεκρούς ανασταίνει» του νεώτερου ποιητή.

Η αποφράδα εκείνη μέρα μεταβλήθηκε σε ακατάβλητη πίστη στον ανίκητο τελευταίο βασιλιά του, τον οποίο η ελληνική ψυχή με τίποτε δεν μπορεί να δεχθεί ως ηττημένο και σκοτωμένο. Κυριολεκτικά είναι ημέρα χαρμολύπης. Ημέρα ενόρασης και προφητείας. Δέστε π.χ. τις θρακιώτικες παραδόσεις μας για την ακοίμητη κανδήλα, την κλειστή πόρτα της αγιά Σοφιάς, την άγια τράπεζά μας, τα μισοτηγανισμένα ψάρια, και το μαρμαρωμένο βασιλιά, όπως τα απέδωσε ο Θρακιώτης ποιητής Γιώργης Βιζυηνός και θα δείτε την πίστη και την προσδοκία των πανελλήνων.

Η μέρα εκείνη έκτοτε γίνεται όραμα και ιδέα, πίστη και όνειρο, τραγούδι και νανούρισμα στο λίκνο (παιδική κούνια), που σιγοτραγουδά και σιγομουρμουρίζει κάθε ακατάβλητη μάνα και γιαγιά αλλά και κάθε ραγιάς οπουδήποτε κι αν βρίσκεται (βουνά, κάμπους, θάλασσες, πόλεις ή χωρία), για εκατοντάδες χρόνια μέσα στις αχυροκαλύβες και μάλιστα στις ταπεινές και χιλιοκουρσεμένες εκκλησιές του καθώς σιγοψάλλει « Σώσον Κύριε τον λαόν σου» ή «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια», τον εθνικό ύμνο των ραγιάδων, όπου ο κάθε ύμνος παίρνει άλλο νόημα και γίνεται ελπίδα, αποκαραδοκία, και προσμονή για αιώνες ολόκληρους. Γίνεται ημέρα γέννας. Συμβολικώτερα κάπως αναφέρεται στην ανάσταση του γένους κάθε Κυριακή καθώς ψάλλει τα αναστάσιμα «Σου η τροπαιούχος δεξιά υπεναντίους έθραυσε» ή «ο του κόσμου άρχων αγαθέ, τω σταυρώ σου κέκριται» ή το πάντα παρήγορο και ελπιδοφόρο «καθείλε δυνάστας από θρόνων και ύψωσε ταπεινούς» και άλλα παρεμφερή. Ιδιαίτερα όμως το πνεύμα της αντίστασης των υπουδούλων ραγιάδων και της βεβαιότητας στην τελική νίκη κατ’ εξοχήν εκφράζει και εκδηλώνει η γιορτή του Πάσχα. Είναι η Λαμπρή των ραγιάδων με διπλό νόημα. Έτσι όταν ψάλλουν όλοι μαζί το «Χριστός ανέστη» και δάκρυα περιβρέχουν τα μάγουλά του, υπονοούν βάσιμα ότι δεν θα αργήσει να έλθει και η δική τους εθνική ανάσταση. Καθώς δε αλληλοφιλούνται σιγοψιθυρίζουν ο ένας στο αυτί του άλλου. Και του χρόνου και στην ανάσταση της πατρίδας. Ετσι η Εκκλησία αναδείχθηκε η σώτειρα του γένους και η στοργική κλώσσα που μάζεψε κάτω από τα φτερά της κάθε κατατρεγμένο και υπόδουλο ραγιά. Η μήτρα που κυοφόρησε και γέννησε το νέο ελληνισμό και η μάνα που γαλούχησε και άνδρωσε τους νεοέλληνες και τους γαλβάνησε για να αναδειχθούν νεομάρτυρες στις αγορές η κλέφτες στα βουνά. Τι κι΄αν τον εγκατέλειψαν οι άρχοντες και αλλαξοπίστησαν οι έχοντες! Ο υπόδουλος Ελληνας εφ΄όσον έχει την Εκκλησία δεν αισθάνεται το κενό τους. Δεν είναι ορφανός. Έχει τη μάνα Εκκλησία, στην αγκαλιά της οποίας βρίσκει θαλπωρή, παρηγοριά, ενίσχυση και δύναμη για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις ποικίλες καταπιέσεις και εξευτελισμούς. Από αυτή αντλεί δύναμη και συνειδητοποίησε ότι το γένος υπάρχει μόνον εφ΄ όσον υπάρχει η Εκκλησία του, η Ορθοδοξία του, ανεξάρτητα από τόπο και χρόνο. Η μεγάλη του ιδέα είναι συνυφασμένη με την Εκκλησία του και τους κατά τόπους κληρικούς, τους οποίους νιώθει ως σάρκα από τη σάρκα του και τους βλέπει, στην συντριπτική τους πλειονότητα, να είναι συναγωνιστές, συναθλητές και συμμάρτυρές του σε κάθε βήμα και κάθε του μέρα. Συνειδητοποιεί ότι ως μέλος της Εκκλησίας είναι μέλος του γένους. Είναι Ελληνας ή Ρωμηός μόνον εφ΄ όσον κρατά την πίστη του. Ας αλλάζει γλώσσα, ρούχα ή συνήθειες. Αν κρατά την πίστη του δεν χάνει την ταυτότητα και τη συνείδησή του, είναι Γραικός, Ρωμηός, Ελληνας. Αν αλλάξει όμως την πίστη του τότε τουρκεύει ή φραγγεύει. Τότε χάνεται και ο δεσμός του αίματος και η ταυτότητά του, η ελληνικότητά του. Δεν νοείται έλληνας μουσουλμάνος ή φράγγος-παπιστής. Είναι δυό ιδιότητες εκ διαμέτρου αντίθετες. Αυτά τον γαλουχούν για αιώνες και με αυτά ξεσηκώνεται αργότερα «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδας της ελευθερία» παρά τους κωασμούς μερικών νεώτερων γραικύλων, τάχα Ελλήνων μάλλον μισελλήνων, μυθιστοριογράφων παρά ιστορικών, οι οποίοι όντας φανατικοί πολέμιοι της Εκκλησίας κατά το «ου με πείσεις κάν με πείσεις» διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και επιχειρούν σήμερα μια εκ των έσω άλωση, αλλοίωση και διαφθορά του ελληνισμού. Μπροστά από 561 χρόνια ο πορθητής εάλω την Πόλη, τα τείχη, τις κατοικίες, τις εκκλησιές αλλ΄όχι τις ψυχές των Ελλήνων. Ετσι το γένος επέζησε παρά τις θανατώσεις και εξισλαμισμούς, τα παιδομαζώματα και τους πολυποίκιλους κεφαλικούς φόρους χάρις και μόνο στην Εκκλησία. Σήμερα όμως μερικοί τάχα Ελληνες κατ’ όνομα, στην πραγματικότητα επαναλαμβάνω γραικύλοι, δηλ. με έλλειψη εθνικής συνείδησης και αξιοπρέπειας, επιχειρούν να αλώσουν, δυστυχώς, τις ελληνικές ψυχές με το να ισχυρίζονται π.χ. ότι ο Κ. Παλαιολόγος, όπως και ο Μ. Αλέξανδρος, δεν ήταν Ελληνες και ότι ούτε λίγο ούτε πολύ, ακούσατε παρακαλώ, οφείλουμε χάρη στους Τούρκους που μας στέρησαν την ελευθερία μας και μας υπέβαλαν σε μύριες ταπεινώσεις και εξευτελισμούς και θανατώσεις και ότι δεν πρέπει να θρηνούμε για την άλωση αλλά να πανηγυρίζουμε ! Αλήθεια αν έχουμε τέτοιους Ελληνες τι τα βάζουμε με τους Τούρκους, οι οποίοι τουλάχιστον δεν τόλμησαν να ισχυρισθούν ότι ο Κωνστ. Παλαιολόγος δεν ήταν Ελληνας και ότι δεν αλώθηκε αλλά παραδόθηκε η Πόλη! Αν είναι δυνατόν να λέγονται Ελληνες αυτοί οι οποίοι απεμπολούν την πραγματικότητα και εξοργιστικά διαστρεβλώνουν την ελληνική ιστορία, την οποία ούτε οι φανατικώτεροι εχθροί μας δεν διανοήθηκαν να πράξουν. Καθισμένοι στις αναπαυτικές πολυθρόνες τους και τριγυρισμένοι με τις σύγχρονες ανέσεις τους αδυνατούν να ζήσουν ή έστω να διανοηθούν τη ζωή του ραγιά κάτω από τη στυγνή τυραννία του δυνάστη Τούρκου, όπως είναι αδύνατον από τη θέση της ηδονής να αντιληφθούμε τη θέση της οδύνης, μια και αυτά βρίσκονται σε μια εκ διαμέτρου αντίθετη φορά με άνοιγμα γωνίας 180 μοιρών. Σήμερα διεθνώς- παρ όλες τις προσπάθειες ίσως και τον πόθο όλων μας για κατάργηση των συνόρων και τη δημιουργία μιας πανανθρώπινης κοινωνίας- έντονη υπάρχει η έννοια της πατρίδας. Πόλεμοι γίνονται και ακοές πολέμων ακούονται σε πολλά μέρη της υφηλίου για απελευθέρωση ή επανάκτηση πατρίδων. Γιατί «ουδέν γλυκύτερον της πατρίδος» όπως έλεγε και ο Ιωάννης Χρυσόστομος. Αλλ΄ εάν η έννοια της πατρίδας συνέχει όλους τους λαούς και μάλιστα εκείνους που έχουν απέραντες εκτάσεις και αμφίβολο ή αμφίλεκτο ιστορικό παρελθόν, εμείς οι Ελληνες οφείλουμε να κρατήσουμε και να ισχυροποιήσουμε την πίστη προς την έννοια της πατρίδας και της πίστης μας ως ένα νόμισμα με δύο όψεις. Χωρίς να θέλω να γίνω Κασσάνδρα εάν χάσουμε την πίστη μας θα χάσουμε και την πατρίδα μας. Η πίστη μας είναι εκείνη που κατά κύριο λόγο μας κρατάει Ελληνες, μακριά από κάθε είδος φραγκισμούς ή εκτουρκισμούς ή ο,τι δήποτε άλλο. Και σ΄εκείνους μεν που θέλουν τη γη μας (καί μάλιστα τη Θράκη μας) οφείλουμε να απαντήσουμε και εμείς το του Παλαιολόγου «Το την γην μας δούναι ούτ εμόν ούτ άλλου των κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γαρ γνώμη αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών». Σ΄ εκείνους δε που ζητούν να απεμπολήσουμε τα ιδανικά μας και την πίστη μας να απαντούμε το «εγώ Γραικός, ήτοι ορθόδοξος χριστιανός, γεννήθηκα και τέτοιος θα πεθάνω» Γιατί μένοντας ορθόδοξος ο Ελληνας και χωρίς δική του γεωγραφική γη παραμένει Ελληνας. Παράδειγμα οι Ελληνες της Αυστραλίας και της Αμερικής ή της Γερμανίας. Στοχάζεσαι και ζεις ελληνικά, σημαίνει στοχάζεσαι και ζεις ορθόδοξα. Και αντίστροφα: Στοχάζεσαι ορθόδοξα, σημαίνει στοχάζεσαι και ζεις ελληνικά. Το λοιπόν αδελφοί μου η σημερινή θλιβερή επέτειος της άλωσης της πόλης ναι μεν μας φέρνει στο νου και στη σκέψη όλους εκείνους που σαν σήμερα εδώ και 561 επαναλαμβάνω χρόνια πέθαναν στις επάλξεις του χρέους, της πίστης και της τιμής για τις ιδέες της πατρίδας και της Ορθοδοξίας, προς τους οποίους θα πρέπει να είναι αϊδιος η τιμή και το δάκρυ ευγνωμοσύνης γιατί δεν καταίσχυναν τα ιερά ούτε εγκατέλειψαν τον παραστάτη τους, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να είναι και ημέρα που θα πρέπει όπως λέγει ο απ.Παύλος αναζωσάμενοι τον θυρεόν της πίστεως μας να προχωρήσουμε και να κτίσουμε μια κοινωνία για την αυριανή ελληνική νεότητα που να στηρίζεται στα δύο αρραγή και ασάλευτα θεμέλια της αγάπης προς την πατρίδα για την οποία ο Σωκράτης είπε ότι «μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον έστιν πατρίς και σεμνότερον και αγιώτερον και εν μείζονι μοίρα και παρά θεοίς και ανθρώποις τοις νουν έχουσι, και σέβεσθαι δει και μάλλον υπείκειν και θωπεύειν πατρίδα χαλεπαίνουσαν ή πατέρα… και πάσχειν εάν τι προστάττη παθείν ησυχίαν άγοντα, εάν τε τύπτεσθαι εάντε δείσθαι, εάντε εις πόλεμον αγη τρωθησόμενον ή αποθανούμενον» αλλά και προς την πίστη μας από την οποία όπως λέγει ο απ. Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του «τις ημάς χωρίσει από της αγάπης του Χριστού; Θλίψις ή στενοχωρία ή λιμός ή γυμνότης ή κίνδυνος ή μάχαιρα ;». Οσο κρατούμε αυτά τότε κανένας Μωάμεθ ή Εφιάλτης δεν πρόκειται να αλώσει τον ελληνισμό μας οσεσδήποτε κερκόπορτες κι αν προσπαθούν να παραβιάσουν. Οταν δε προχωρούμε μ’ αυτά τα δύο ακαταίσχυντα όπλα τότε και τους νεκρούς μας θα τιμούμε αλλά και την παρακαταθήκη που πήραμε από αυτούς θα την μεταλαμπαδεύσουμε ακέραιη και ανόθευτη στους επιγόνους μας.

Αιωνία λοιπόν η μνήμη σ΄ όλους εκείνους που σαν σήμερα με τις θυσίες του όχι μόνον μας δίδαξαν ακόμη μια φορά εκείνο που έγραψε ο Θουκυδίδης ότι «Εύδαιμον το ελεύθερον, ελεύθερον δε το εύψυχον» αλλά και από τα αίματα και τις θυσίες τους ξεφύτρωσε ο νέος ελληνισμός μέσα στη μήτρα της Εκκλησίας μας. Τιμή και δόξα γι΄αυτούς που έπεσαν υπέρ βωμών και εστιών εκεί στη βασιλεύουσα με πρώτον τον τελευταίο αυτοκράτορα του Βυζαντίου, τον μακαριστό ήρωα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, του οποίου η μνήμη ας είναι αοίδιος και ας μας συνοδεύει πάντα.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.