Ουκρανικη κριση: Τα βασικα διακυβευματα των «πρωταγωνιστων» και η «εμπλοκη» της Ευρωπης

Στο κομμάτι της διπλωματίας, δημόσιας ή μυστικής,  μεταφέρεται πλέον το Ουκρανικό ζήτημα, με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης και την εξεύρεση της «χρυσής» διεξόδου από την σημερινή δύσκολη κατάσταση, που μυρίζει «μπαρούτι».

Σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, καμία από τις «εμπλεκόμενες» πλευρές δεν φαίνεται να επιθυμεί την ευθεία αντιπαράθεση, πολύ δε περισσότερο μια στρατιωτική εμπλοκή που θα έχει οδυνηρά αποτελέσματα τόσο για τη Μόσχα και την Ουάσιγκτον όσο και για τους «παράπλευρους» παίκτες, όπως η Ευρώπη.

Την ώρα που οι επίσημες δηλώσεις συγκλίνουν στο ότι καταβάλλεται μία προσπάθεια οι διπλωματικοί δίαυλοι μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας να μείνουν ανοικτοί και η διαπραγμάτευση να συνεχιστεί, δεν λείπουν προειδοποιητικές δηλώσεις όπως αυτή του Βλαντιμίρ Πούτιν ο οποίος στην κοινή συνέντευξή τύπου με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν προειδοποίησε ότι στην περίπτωση που η Ουκρανία ενταχθεί στο NATO οι Ευρωπαίοι θα συρθούν σε μία στρατιωτική σύγκρουση με τη Ρωσία, από την οποία δεν υπάρξουν νικητές. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Αμερικανός Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν ο οποίος μετά την συνάντηση του με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς στον Λευκό Οίκο, έστειλε σαφές μήνυμα τονίζοντας πως «εάν η Ρωσία επιχειρήσει εισβολή στην Ουκρανία, τότε ΗΠΑ, Γερμανία και ΝΑΤΟ είναι έτοιμοι να δράσουν».

Για τις εξελίξεις στο Ουκρανικό ζήτημα μίλησε το πρωί της Τρίτης 8 Φεβρουαρίου. στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» ο Διδάσκων Διεθνών Σχέσεων στη Νομική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστήμιου Θράκης κ.Γιώργος Τζογόπουλος, εξηγώντας τις επιδιώξεις των δύο πλευρών, το βασικό διακύβευμα στην Ουκρανία αλλά και τα αποτελέσματα της «εμπλοκής» της Ευρώπης.

Ο λόγος στον ίδιο…

ΠτΘ: κ. Τζογόπουλε, παρακολουθούμε τα όσα διαμείβονται τις τελευταίες εβδομάδες σε σχέση με το Ουκρανικό ζήτημα και το ενδεχόμενο ρωσικής στρατιωτικής επέμβασης στη χώρα. Από πού εκκινεί αυτό το ζήτημα και πώς έφτασε στη σημερινή υφιστάμενη κατάσταση;

Γ.Τ.: Από το 2014 και μετά, όταν ξεκίνησε η ουκρανική κρίση, βρίσκεται σε εξέλιξη μια συνεννόηση μεταξύ της δύσης από τη μια πλευρά, και κυρίως των ΗΠΑ και της Ρωσίας από την άλλη, για το πώς μπορεί να διαμορφωθούν οι σχέσεις ασφάλειας μεταξύ των δύο.  Από την οπτική των ΗΠΑ η διεύρυνση του ΝΑΤΟ, ενδεχομένως με την ένταξη καινούργιων μελών στο μέλλον, όπως για παράδειγμα η Ουκρανία ή η Γεωργία, είναι αναφαίρετο δικαίωμα χωρών όπως οι συγκεκριμένες, αλλά εντάσσεται στη γενικότερη στρατηγική της βορειοατλαντικής συμμαχίας. Από την άλλη πλευρά, από την οπτική της Ρωσίας, μια τέτοιου είδους εξέλιξη έχει άμεσο  αντίκτυπο σε αυτό το οποίο η Ρωσία ερμηνεύει ως  εθνική της ασφάλεια. Αυτού  του είδους το δίλλημα εξακολουθεί να μην έχει επιλυθεί και να ερμηνεύεται διαφορετικά από τις δυο πλευρές και συνεπώς γι’ αυτό και γίνεται η προσπάθεια συνεννόησης μεταξύ των δύο, ώστε να μπορεί να επιλυθεί ειρηνικά το πρόβλημα. Σήμερα βρισκόμαστε ακριβώς σε αυτό το σημείο, ωστόσο επειδή υπάρχουν ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις στα σύνορα με την Ουκρανία, εκφράζονται φόβοι κυρίως στις ΗΠΑ και στην Αγγλία, για το τι μπορεί να σημαίνει αυτό για το μέλλον.

«Καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές δεν θέλουν πόλεμο, λόγω των καταστροφικών επιπτώσεών του»

ΠτΘ: Η Ρωσία ήδη από τον Νοέμβριο ξεκίνησε να συγκεντρώνει πολύ μεγάλη στρατιωτική δύναμη, περισσότερα από 100 χιλ. στρατεύματα στα ρωσοουκρανικά σύνορα, οξύνοντας την κατάσταση. Υπό την λογική αυτή μπορούμε να μιλούμε όντως για την επιδίωξη επίλυσης του ζητήματος με τρόπο ειρηνικό ή υπάρχουν άλλες επιδιώξεις;

Γ.Τ.: Όλες οι πλευρές, η Ρωσία, η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και προφανώς η Ουκρανία, δεν θέλουν πόλεμο. Αυτό είναι απολύτως ξεκάθαρο, γιατί ένας πόλεμος θα έχει καταστροφικές επιπτώσεις και κόστος ανθρωπίνων ζωών. Για την Ευρώπη ο κίνδυνος θα είναι τεράστιος και σε ό,τι αφορά τις τιμές της ενέργειας και τη δημιουργία μιας νέας προσφυγικής κρίσης. Για τη Ρωσία θα  έχει επιπτώσεις πολύ αρνητικές σε ό,τι αφορά την οικονομία της και τη σχέση με την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ. Για τις ΗΠΑ ένας καινούργιος πόλεμος, μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν, και βλέποντας προς τις ενδιάμεσες εκλογές Νοεμβρίου του 2022, δεν είναι κάτι το οποίο βρίσκεται στην ατζέντα του προέδρου Τζο Μπάιντεν. Συνεπώς αυτό το οποίο συμβαίνει είναι ότι συνεχίζονται διαπραγματεύσεις, πάντοτε περιστρεφόμενος γύρω από το δίλημμα του πώς οι δυο πλευρές, η δύση και η Ρωσία, ερμηνεύουν ακριβώς τις ίδιες εξελίξεις, την ενδεχόμενη συνεργασία της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Πολύ συχνά το ότι υπάρχει και διαχέεται από τα ΜΜΕ ένα πολύ κακό κλίμα, κυρίως των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Αγγλίας, δεν σημαίνει ότι τα πράγματα θα φτάσουν στα άκρα. Γι’ αυτό άλλωστε γίνονται και τόσες πολλές συναντήσεις, και μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας, αλλά και μεταξύ Ε.Ε.-Ρωσίας. Ο Μακρόν βρέθηκε στη Μόσχα, το ίδιο θα κάνει και ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς. Βρισκόμαστε δηλαδή σε μια περίοδο διπλωματικών ζυμώσεων.

«Πρώτος στόχος είναι η αποκλιμάκωση»

ΠτΘ: Είδαμε πριν από λίγα 24ωρα τον Τζο Μπάιντεν και τον Γερμανό καγκελάριο να ζητούν την επιβολή κυρώσεων στη Μόσχα σε περίπτωση ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο αυτό ή κατά τη γνώμη σας βρισκόμαστε σε μια περίοδο αποκλιμάκωσης της έντασης;

Γ.Τ.: Αυτή τη στιγμή υπάρχουν δυο στόχοι σε ό,τι αφορά τη βορειοατλαντική συμμαχία, το ΝΑΤΟ, δηλαδή τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. Σε πρώτο επίπεδο ο στόχος είναι η αποκλιμάκωση, δηλαδή να μην φτάσουν τα πράγματα στα άκρα, και να μην γίνει πόλεμος ή μια στρατιωτική επίθεση με τις επιπτώσεις που αναλύσαμε προηγουμένως. Εφόσον αυτό επιτευχθεί, που είναι ένα πιθανό σενάριο με δεδομένες τις διπλωματικές ζυμώσεις τις οποίες πραγματοποιούνται, θα μπούμε σε μια διαδικασία πολύ δύσκολων συζητήσεων για τη δημιουργία μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφάλειας στην Ευρώπη. Η πολυπλοκότητα της συζήτησης αυτής είναι πάρα πολύ μεγάλη διότι η Ρωσία ζητάει εγγυήσεις ασφαλείας, ότι δεν πρόκειται οι ΗΠΑ, είτε μέσω της Ουκρανίας, είτε μέσω  άλλων χωρών, να απειλήσουν την εθνική της ασφάλεια. Οι ΗΠΑ από την άλλη πλευρά δεν δέχονται κάτι τέτοιο και αυτό είναι το σκηνικό σήμερα.  Νομίζω ότι χρειάζεται να βλέπουμε τα πράγματα βήμα βήμα, καθώς το πρώτο το οποίο πρέπει να επιτευχθεί και με τη μεσολάβηση του Εμανουέλ Μακρόν, είναι η αποκλιμάκωση. Αν η αποκλιμάκωση επιτευχθεί, νομίζω ότι υπάρχει περισσότερος χρόνος και μεγαλύτερη ηρεμία, ώστε να φτάσουν οι εμπλεκόμενες πλευρές σε μια ειρηνική διευθέτηση του ζητήματος.

«Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών σε βασικά ζητήματα αλλά υπάρχει η διάθεση να τα λύσουν»

ΠτΘ: Το ΝΑΤΟ έχει καταθέσει μια πρόταση η οποία εμπεριέχει τον λεγόμενο «μηχανισμό διαφάνειας». Σε τι συνεπάγεται;

Γ.Τ.: Θα ξεκινήσουμε από αυτό που ζητάει η Ρωσία, για να φτάσουμε στην απάντηση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Αυτό που ζητάει η Ρωσία είναι εγγυήσεις από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, ότι το ΝΑΤΟ δεν θα προχωρήσει σε διεύρυνση και ότι οι ΗΠΑ θα περιορίσουν την στρατιωτική τους δραστηριότητα σε κράτη-μέλη της συμμαχίας, όπου η Ρωσία εκτιμά ότι μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την εθνική της ασφάλεια. Η απάντηση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ ουσιαστικά δεν αποδέχεται αυτά τα οποία επιθυμεί η Ρωσία, αλλά αποδέχεται να ξεκινήσουν ορισμένες συζητήσεις με στόχο να πέσουν οι εντάσεις και ενδεχομένως στο μέλλον να βρεθούν ορισμένες λύσεις σε ό,τι αφορά τον περιορισμό των οπλικών συστημάτων, την πραγματοποίηση στρατιωτικών ασκήσεων με τέτοιο τρόπο που να μην απειλεί η μια πλευρά την άλλη και τη λήψη μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, μεταξύ αυτών και ο μηχανισμός τον οποίο αναφέρατε. Βρισκόμαστε δηλαδή αυτή τη στιγμή σε μια κατάσταση όπου δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών σε βασικά ζητήματα, αλλά υπάρχει διάθεση να τα λύσουν, έτσι ώστε ενδεχομένως να πέσουν οι τόνοι.

«Χρειάζεται μια συμβίωση μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας σε ό,τι αφορά την Ουκρανική κρίση, που θα δημιουργήσει και μια ηρεμία στην ενεργειακή αγορά»

ΠτΘ: Σε πρόσφατο δημοσίευμά τους οι TIMES ανέφεραν μεταξύ άλλων ότι σε όλη αυτή την κατάσταση η Ευρώπη είναι αυτή που έχει να χάσει και τα περισσότερα. Τι διακυβεύεται για την Ευρώπη;

Γ.Τ.: Πράγματι η Ευρώπη είναι αυτή που θα πληρώσει πρώτη το κόστος μιας επιδείνωσης της κατάστασης στην Ουκρανία. Λόγω γεωγραφικής θέσης εξαρχής η Ευρώπη είναι αυτή η οποία απειλείται από τη συνέχιση της κρίσης αυτής, προφανώς και για λόγους ενεργειακούς, με δεδομένο ότι η Ρωσία εξακολουθεί να αποτελεί βασικό προμηθευτή φυσικού αερίου για τις ευρωπαϊκές χώρες.  Η Ρωσία δεν μπορεί να εξαφανιστεί από τον χάρτη και ξαφνικά να θεωρείται ότι δεν θα παράσχει στο μέλλον φυσικό αέριο. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί. Υπάρχουν άλλες πηγές προφανώς που μπορεί να δώσουν φυσικό αέριο και πετρέλαιο στις χώρες της Ε.Ε., υπάρχει η πράσινη ενέργεια, αλλά η Ρωσία δεν μπορεί να εξαφανιστεί από τον χάρτη. Γι’ αυτό χρειάζεται και μια συμβίωση μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας σε ό,τι αφορά την Ουκρανική κρίση, που θα δημιουργήσει και μια ηρεμία στην ενεργειακή αγορά.

Οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης, ο πυρήνας της, δηλαδή Γερμανία, Γαλλία, και Ιταλία, είναι υπέρ μιας συνεννόησης με τη Ρωσία, πάντοτε σε προάσπιση των ευρωπαϊκών αξιών και της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας. Υπάρχουν ωστόσο και κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, όπως τα κράτη της Βαλτικής, η Πολωνία, που ευθυγραμμίζονται περισσότερο με την πιο σκληρή αμερικανική γραμμή, λόγω και του παρελθόντος του οποίου έχουν. Στην Ευρώπη επομένως αυτή τη στιγμή υπάρχουν διαφορετικές φωνές, αλλά προφανώς ο πυρήνας της Ευρώπης, Γερμανία-Γαλλία-Ιταλία, έχουν αυτή τη στιγμή τον πρώτο λόγο σε μια δυνατότητα συνεννόησης με τη Μόσχα.

Η Ελλάδα από τη δική της πλευρά παρακολουθεί τις εξελίξεις πολύ προσεκτικά. Ανήκει στις χώρες εκείνες που επιθυμούν την ειρηνική διευθέτηση και επιθυμούν μια συνεννόηση με τη Ρωσία, όσο αυτό είναι εφικτό. Αν ωστόσο τα πράγματα φτάσουν στα άκρα, η χώρα μας είναι κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ και θα στηρίξει τον σύμμαχό της, τις ΗΠΑ και μέσω της Αλεξανδρούπολης όπου γίνονται οι στρατιωτικές επενδύσεις των ΗΠΑ. Είναι κάτι που δεν το θέλει η Ελλάδα, αλλά αν τα πράγματα φτάσουν στα άκρα δεν νομίζω ότι τίθεται θέμα για το αν η Ελλάδα θα τηρήσει τις υποχρεώσεις της ως κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.