Το «ναι» αφορμη για συναινεση

Εν μέσω πολιτικών τριγμών και με ανοιχτό το ενδεχόμενο μετάθεσης των δημοψηφισμάτων, με προϋπόθεση τη σύμφωνη γνώμη των δύο πλευρών στην Κύπρο καθώς και των κυβερνήσεων Ελλάδας και Τουρκίας, όσο και αν αυτές αρνούνται το «πολύπαθο» Σχέδιο Ανάν, η καθαρή άποψη μιας ειδικού σε θέματα σύγχρονης ιστορίας είναι πάντα πολύτιμη.

Με κομβικό σημείο την ανάγκη για εκατέρωθεν συνειδητοποίηση Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων ότι το δίκαιο στην ιστορία πρέπει συνεχώς να επαναπροσδιορίζεται, η Επίκουρος Καθηγήτρια Ιστορίας στο Τμήμα Τουρκικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, κα Σία Αναγνωστοπούλου, υπέρμαχος του «ναι», μιλά στον ΠτΘ – για δεύτερη φορά – για το πολυθρύλητο Σχέδιο Ανάν.

Ας την παρακολουθήσουμε…

ΠτΘ: Πόσο λειτουργικό είναι κατά την άποψή σας το σχέδιο Ανάν;

Σ.Α: Είναι λειτουργικό και άποψή μου είναι ότι στα πλαίσια της επανένωσης του νησιού και της δημιουργίας ομοσπονδίας είναι ένα σχέδιο το οποίο θα μπορούσε να λειτουργήσει.

ΠτΘ: Σε προηγούμενη συνέντευξή σας είχατε πει ότι θα πρέπει να βρεθεί μία λύση συμβιβαστική, γιατί ο καθένας μπορεί να διεκδικεί ένα απόλυτο δίκαιο το οποίο δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ και το συμφέρον είναι η επανένωση του νησιού…

Σ.Α.: Ακριβώς. Αυτό έχουν θέσει ως πολιτικό συμφέρον και δεν θα μπορούσε να υλοποιηθεί χωρίς τη συναίνεση των Τουρκοκυπρίων οι οποίοι, από τη μεριά τους βέβαια, διεκδικούν κάποια πράγματα ως δικό τους συμφέρον. Το σχέδιο Ανάν φαίνεται ότι συμβίβαζε αυτά τα δύο συμφέροντα. Απόλυτο δίκαιο δεν μπορεί να υπάρξει, και δεν μπορεί να υπάρξει βέβαια μέσα από ένα σχέδιο, μέσα από ένα έγγραφο. Το δίκαιο θα μπορούσαν να το διεκδικήσουν οι δύο κοινότητες από κοινού σε μία επανενωμένη Κύπρο. Αυτή ήταν η άποψή μου και παραμένει.

ΠτΘ : Πιστεύετε ότι είναι η τελευταία ευκαιρία για το Κυπριακό;

Σ.Α.: Δεν πιστεύω σε τελευταίες ευκαιρίες, ούτε σε χαμένες ευκαιρίες, πιστεύω όμως σε ευκαιρίες που δεν μπορούμε να τις υλοποιήσουμε, να τις αξιοποιήσουμε πολιτικά στην ιστορική συγκυρία που εμφανίζονται. Δηλαδή αυτή η λύση, βάσει του σχεδίου Ανάν, ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα που βιώνουμε αυτή τη στιγμή. Το ότι κατόρθωσε η Ελλάδα, κυρίως η ελληνική εξωτερική πολιτική, να φέρει την Τουρκία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, μια Τουρκία, η οποία δεν ήθελε να ακούσει για διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, αυτό ήταν μια πραγματικότητα η οποία ήταν μοναδική μέχρι στιγμής στην ιστορία μας. Κατορθώσαμε, δηλαδή, να φέρουμε την Τουρκία, να υποχρεωθεί και λόγω πίεσης για την ένταξή της στην ΕΕ, να την φέρουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να αποδεχτεί ότι το Κυπριακό δεν λύθηκε με την εισβολή του ΄74, έτσι όπως θεωρούσε μέχρι πρότινος. Αυτή ήταν μια μοναδική ιστορική συγκυρία η οποία δεν αξιοποιείται έτσι όπως φαίνεται. Μετά από κάποια χρόνια, μετά από κάποιους μήνες, δεν ξέρει κανείς, μπορεί να υπάρχει ένα άλλο σχέδιο, μια άλλη λύση, η οποία όμως θα ανταποκρίνεται σε διαφορετική συγκυρία. Μπορεί η Τουρκία να είναι πιο ισχυρή, να έχει πάρει ημερομηνία, μπορεί οι Τουρκοκύπριοι να έχουν άλλη πολιτική. Να είναι μία άλλη λύση, όχι όμως αυτή η λύση.

ΠτΘ: Πόσο εφικτή θα είναι μία άλλη λύση μετά την είσοδο της Κύπρου στην ΕΕ;

Σ.Α.: Θα μπορεί να υπάρξει μια άλλη λύση, αλλά όχι αυτού του τύπου. Μπορεί να δημιουργηθούν δύο ξεχωριστά κράτη, μπορεί να έχουμε πάλι μία επανενωμένη Κύπρο, αλλά με διαφορετικούς όρους. Δεν θα είναι ωστόσο μια λύση όπως πολλοί θέλουν να ελπίζουν, όπως ευελπιστούν να είναι απολύτως και μόνο υπέρ των ελληνοκυπρίων. Αυτό αποκλείεται. Αποκλείεται δηλαδή να ξαναενωθεί η Κύπρος με τους ελληνοκυπρίους να έχουν απολύτως το επάνω χέρι και τους τουρκοκυπρίους να ακολουθούν από πίσω. Αυτό δεν γίνεται.

ΠτΘ: Τι σημαίνει μη αποδοχή του σχεδίου και πόσο θα επηρεάσει τις εξελίξεις και ιδιαίτερα τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Σ.Α.: Εγώ πιστεύω ότι θα τις επηρεάσει αρκετά. Θα είναι άλλο να έμπαινε τώρα στην ΕΕ μια ενωμένη Κύπρος, με αυτήν την άνεση και με λυμένο το Κυπριακό πρόβλημα, και άλλο είναι να μπαίνει παρακαλώντας πάλι την ΕΕ να λυθεί το Κυπριακό πρόβλημα. Δηλαδή μπαίνοντας η ίδια μ΄ ένα πρόβλημα και πολιτικά, αλλά πιστεύω και ψυχολογικά, αυτό θα βαρύνει πάρα πολύ τη θέση της ίδιας της Κύπρου, αλλά και της Ελλάδας. Το δεύτερο κρίσιμο θέμα είναι ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες δεν ξέρω αν θα οξυνθούν, αλλά πάντως δεν θα είναι σ΄ αυτό το καλό κλίμα – ή έστω σχετικά καλό κλίμα – που ήταν μέχρι σήμερα. Η Τουρκία πια ξεπερνάει τον σκόπελο «Ελλάδα» και εμφανίζεται ότι αυτή το ήθελε το σχέδιο και ότι ναυάγησε εξαιτίας της ελληνικής πλευράς. Άρα στο διεθνές περιβάλλον η Ελλάδα παραμένει ακάλυπτη. Δηλαδή εκεί που ήταν στημένη μια εξωτερική πολιτική – η οποία ήθελε την Ελλάδα να είναι σε αρκετά καλή θέση και την Τουρκία να εξαρτάται από την Ελλάδα για την ένταξή της στην ΕΕ – μετά το σχέδιο Ανάν η Τουρκία ξεπερνάει το πρόβλημα «Ελλάδα». Συν βέβαια το γεγονός ότι εμείς επί 30 χρόνια ζητούσαμε συνέχεια την παρέμβαση του ΟΗΕ να λύσει το Κυπριακό και σ΄ αυτήν την κρίσιμη φάση βρισκόμαστε να είμαστε εμείς οι οποίοι δεν θέλουμε την λύση του Κυπριακού, έτσι όπως τουλάχιστον την προέβλεψε το σχέδιο Κόφι Ανάν.

ΠτΘ: Υπάρχουν όμως φωνές και από την πλευρά των τουρκοκυπρίων αλλά και από την πλευρά της Τουρκίας που αντιτίθενται στο σχέδιο…

Σ.Α.: Από τους τουρκοκύπριους αυτό που λέγεται κυβέρνηση δεν είναι εναντίον, δηλαδή ο Μεχμέτ Αλή Ταλάτ, ο οποίος είναι ο λεγόμενος “πρωθυπουργός” της τουρκοκυπριακής κοινότητας είναι υπέρ του σχεδίου και από τις δημοσκοπήσεις φαίνεται ότι οι Τουρκοκύπριοι είναι υπέρ του σχεδίου, όχι βέβαια με πάρα πολύ μεγάλη πλειοψηφία. Αυτός που είναι φανατικά εναντίον είναι ο Ντεκτάς, όπως είναι φανατικά εναντίον του σχεδίου οι εθνικιστές στην Τουρκία, τα εθνικιστικά κόμματα, καθώς και ένα μεγάλο μέρος του τουρκικού στρατού. Δηλαδή στην τουρκοκυπριακή και τουρκική πλευρά τα πράγματα είναι μοιρασμένα. Στην ελληνοκυπριακή πλευρά, σαφέστατα, από ό,τι δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις, η πλειοψηφία είναι κατά του σχεδίου Ανάν. Εγώ το θεωρώ αυτό κρίμα, πραγματικά κρίμα, γιατί πιστεύω ότι δεν ενημερώθηκε ο κόσμος την περίοδο που έπρεπε και το σχέδιο Ανάν δεν είναι του τελευταίου μήνα. Το σχέδιο Ανάν κατατέθηκε για πρώτη φορά στα τέλη Νοεμβρίου με αρχές Δεκεμβρίου του 2002, οπότε υπήρχε χρόνος να ενημερωθεί ο κόσμος. Δεν υπήρξαν όμως κόμματα στην ελληνοκυπριακή πλευρά που να αναλάβουν το βάρος και την ιστορική ευθύνη να ενημερώσουν τον κόσμο και να τον προετοιμάσουν να δεχτεί μια λύση έτσι όπως τη προέβλεπε ο ΟΗΕ. Αυτό είναι το πρόβλημα.

ΠτΘ: Ο Κόφι Ανάν άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο της μετάθεσης του δημοψηφίσματος μετά από πρόταση που κατέθεσε το ΑΚΕΛ. Η μετάθεση αυτή μήπως σημαίνει καλύτερη ενημέρωση του κόσμου;

Σ.Α.: Εγώ πιστεύω ότι αυτό ήταν ένας τρόπος του ΑΚΕΛ να ξεφύγει από το δικό του πρόβλημα και πίστευε ότι ο ΟΗΕ θα του λύσει το δικό του πρόβλημα. Και όταν λέω πρόβλημα, εννοώ ότι έχει στηρίξει έναν πρόεδρο εντελώς απορριπτικό έτσι όπως βγήκε στο διάγγελμά του, ενώ το ίδιο το ΑΚΕΛ δεν είναι απορριπτικό για τη λύση και πίστευε ότι θα κερδίσει χρόνο μ΄ αυτόν τον τρόπο. Από την πρώτη στιγμή που άκουσα την απόφαση του ΑΚΕΛ πίστευα ότι σε καμία περίπτωση βέβαια ο ΟΗΕ δεν θα δεχόταν να αναβληθεί το δημοψήφισμα, γιατί αυτά ήταν πράγματα που είχαν συμφωνηθεί και στη Νέα Υόρκη και στη Λουκέρνη. Θα μπορούσαν τότε να το είχαν θέσει το θέμα, και δεν μπορούν να έρχονται 10 μέρες πριν από το δημοψήφισμα και να ζητούν αναβολή του, να ζητούν από τον διεθνή οργανισμό να μπει σ΄ αυτό το παιχνίδι, πολύ περισσότερο όταν δεν συναινούν οι τουρκοκύπριοι, ούτε ο Ταλάτ ούτε η κυβέρνηση της Τουρκίας. Την αναβολή τη ζητάει ο Ντεκτάς. Εμείς θέλουμε να είμαστε με τον Ντεκτάς;

ΠτΘ: Πόσο εύκολο είναι για ένα λαό που ζει σε ένα ανεξάρτητο κράτος να δεχτεί να μοιραστεί εξουσίες, να δεχτεί να καταστραφεί ένα κομμάτι της οικονομίας του για να μπορέσουν και οι τουρκοκύπριοι μετά από χρόνια να συμβαδίσουν μαζί του;

Σ.Α.: Τίποτα δεν είναι εύκολο, και ειδικά όταν ζητάει κανείς λύση ενός τέτοιου προβλήματος τίποτα δεν είναι εύκολο. Και τα πολιτικά κόμματα, αλλά και η κοινωνία, πρέπει να είναι έτοιμη ότι θα ζήσει περίοδο ανακατατάξεων και μετάβασης. Δεν λύνεται ποτέ ένα πρόβλημα στην ιστορία, και πουθενά άλλωστε και στη ζωή των ανθρώπων, χωρίς να δημιουργηθούν αναταράξεις μέχρι να ομαλοποιηθεί η κατάσταση. Όταν ζητούσαν λύση τα κυπριακά κόμματα έπρεπε να το έχουν πάρει απόφαση και έπρεπε να το έχουν εξηγήσει στον κόσμο. Για δε τους τουρκοκυπρίους μπορεί το ακαθάριστο εισόδημα να φαίνεται ότι είναι πολύ χαμηλότερο των ελληνοκυπρίων, δεν είναι όμως σ΄ αυτήν την άθλια κατάσταση που μας παρουσιάζεται. Τους είδαμε τους τουρκοκυπρίους, ανοίξανε τα οδοφράγματα εδώ και ένα χρόνο, είδαμε την κατάστασή τους, δεν είναι πεινασμένοι.

ΠτΘ: Όταν ανέλαβε την προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας ο Τάσσος Παπαδόπουλος είχατε πει ότι ένας λόγος στήριξής του από ένα αριστερό κόμμα όπως το ΑΚΕΛ ήταν ότι δεν θα δεχόταν να προχωρήσει σε υπογραφή πριν να είναι σίγουρος ότι εξασφαλίζει τα συμφέροντα των Κυπρίων. Ο κ. Παπαδόπουλος στο διάγγελμά του τόνισε ότι «παρέλαβα κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο. Δεν θα παραδώσω κοινότητα… Και όλα αυτά έναντι κενών παραπλανητικών δήθεν προσδοκιών». Ποια είναι η άποψή σας;

Σ.Α.: Προσπάθησε να φοβίσει τον κόσμο ότι θα πέσουν σε δυστυχία, φτώχια, γιατί τα μόνα που ανέλυσε ήταν οικονομικά στοιχεία και αυτά όχι με τον καλύτερο τρόπο. Μίλησε με αυτό το ύφος γιατί ήξερε ότι θα έχει ανταπόκριση στους ανθρώπους το συγκινησιακό «παρέλαβα κράτος και δεν θα παραδώσω κοινότητα». Τότε τι ομοσπονδία θέλει; Να μας εξηγήσει τι είδους ομοσπονδία θέλει. Ψέματα έλεγε τόσο καιρό και στον κόσμο και στον ΟΗΕ; Εδώ είναι το μείζον πρόβλημα. Και δεν το είπα εγώ, ήταν και η παρατήρηση που έκανε ο κ. Βασιλείου, ο πρώην πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, και πολλοί άλλοι αμέσως μετά. Βρίσκει βιώσιμο και λειτουργικό το σχέδιο; Μαζί δεν ήταν σ΄ όλες τις διαπραγματεύσεις; Γιατί ο κ. Παπαδόπουλος δεν διαπραγματεύτηκε, λοιπόν, αυτά τα σημεία που ήταν δύσκολα στο σχέδιο; Ξέρουμε ποια σημεία ζήτησε προς διαπραγμάτευση, του δόθηκαν ό,τι ζήτησε.

ΠτΘ: Είστε υπέρ του «ναι» στο σχέδιο Ανάν. Τι θα σήμαινε λοιπόν το «ναι» στο συγκεκριμένο σχέδιο;

Σ.Α.: Ένα «ναι» θα σήμαινε μια μεγάλη ιστορική στιγμή για όλη την περιοχή. Θα σήμαινε ότι οι ελληνοκύπριοι και οι τουρκοκύπριοι, αλλά και οι Τούρκοι και οι Έλληνες, θα ήταν υποχρεωμένοι από εδώ και πέρα να τα βρουν μεταξύ τους, να αφήσουν ως τρόπο επαφής μεταξύ τους την εχθρότητα και να προχωρήσουν σε μία άλλη ιστορική φάση, δηλαδή αυτήν της συναίνεσης. Γιατί δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει το Κυπριακό κράτος με λύση χωρίς να υπάρχει συναίνεση ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Αυτό θα ήταν μια μεγάλη νίκη των δημοκρατικών δυνάμεων απ΄ όλες τις πλευρές. Για μας μείζον πρόβλημα είναι να μην έχουμε μονίμως τον κίνδυνο και την απειλή της Τουρκίας από δίπλα. Ένας τρόπος υπάρχει να διασφαλιστούμε, να ενισχυθούν οι δημοκρατικές δυνάμεις μέσα στην Τουρκία, να περιθωριοποιείται όσο το δυνατόν περισσότερο ο στρατός. Σ΄ αυτήν την τελευταία φάση τους τελευταίους μήνες αυτό φαινόταν να το έχουμε πετύχει. Δηλαδή αυτό που είχε προβάλει η Ελλάδα ως κύριο θέμα της εξωτερικής της πολιτικής ήταν να μπει η Τουρκία στην Ευρώπη, αλλά να μπει με τους όρους της Ευρώπης, ως μια δημοκρατική χώρα. Με τη λύση του κυπριακού ενισχυόντουσαν οι δημοκρατικές δυνάμεις και δεν είναι τυχαίο ότι την λύση του κυπριακού δεν την θέλει ένα μεγάλο μέρος του στρατού και δεν την θέλουν καθόλου οι εθνικιστικές δυνάμεις της Τουρκίας. Δεν είναι τυχαίο και απορώ γιατί στην Ελλάδα αυτό δεν περνάει καθόλου.

ΠτΘ: Πώς κρίνετε τη θέση της ελληνικής κυβέρνησης;

Σ.Α.: Δεν θέλω να την κρίνω, αλλά δεν είχε το πολιτικό θάρρος να βγει να πει τι ακριβώς συμβαίνει, ποια είναι η δική της θέση, με το πρόσχημα να αφήσουμε τους Κυπρίους να αποφασίσουν. Αλλά η Ελλάδα ήταν μέσα στις διαπραγματεύσεις, η Ελλάδα έδωσε γη και ύδωρ για να μπει η Κύπρος στην ΕΕ. Δεν μπορούσε να μην έχει θέση η κυβέρνηση. Αυτή η στάση σιγής και Πόντιου Πιλάτου που έχει παίξει η ελληνική κυβέρνηση μέχρι τώρα εμένα δεν μου λέει απολύτως τίποτα.

ΠτΘ: Θα περιμένατε μία πιο ανοιχτή στάση;

Σ.Α.: Βεβαίως, περίμενα μια στάση πολύ πιο ανοιχτή, να ενημερωθεί και ο κόσμος εδώ και στην Κύπρο. Περίμενα να ακούσω τη θέση της ελληνικής κυβέρνησης. Ήταν μια μεγάλη ιστορική στιγμή αυτή που ζούσαμε και ζούμε ακόμα, και δεν μπορεί η ελληνική κυβέρνηση να λέει «αφήνω τους Κυπρίους να αποφασίσουν». Δεν αφορά μόνο τους Κυπρίους και ούτε πρόκειται να τους επηρεάσει κανείς, αλλά αφορά και μας τους Έλληνες, το μέλλον μας.

ΠτΘ: κ. Αναγνωστοπούλου, σας ευχαριστούμε.

Σ.Α.: Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ.

Α.Π.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.