Το μεγα οροσημον του ελληνισμου

«Νάχεν αστράψει ο ουρανός, νάχε καλή η ώρα, Ήλιος σελήνη μηδαμού να μ’ είχον ανατείλει, και τέτοια μέρα μελανή να μ’ είχε ξημερώσει. Εις του Μαΐου του μηνός στας είκοσι εννέα. Τρίτη ημέρα δολερήν, που αυθέντευεν ο Αρης, οι φούσταις της Ανατολής επήρανε την πόλιν ….Ως συμφορά μεγάλη.»

Έτσι θρηνεί ο Ρόδιος στιχουργός Εμμανουήλ Γωργιλάς (15ος αιώνας), το θλιβερό τέλος της βασιλίδος των πόλεων, Κωνσταντινουπόλεως.

Η τραγική εκείνη Τρίτη της 29ης Μαΐου 1453, αποτελεί τον πλέον θλιβερόν σταθμόν στην υπερτρισχιλιετή Ελληνική Ιστορία, γιατί το γεγονός αυτό επηρέασε αποφασιστικώς την ιστορική μοίρα του Ελληνισμού ο οποίος απέβαλε έκτοτε το ηγεμονικό σκήπτρο που επί αιώνες εκρατούσε.

Αξίζει, λοιπόν, να γνωρίσουμε καλύτερα το μεγάλο αυτό ορόσημο της Ιστορίας μας, το οποίο τελειώνει με ηρωικό τέλος ο Μέσος Ελληνισμός και αρχίζει τα πρώτα ταπεινά βήματά του ο Νέος.

Η Κωνσταντινούπολις ήταν η καρδιά του μέσου Ελληνισμού. Από την στιγμή μάλιστα που ο διορατικός Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ο Μέγας μετέφερε εκεί την έδρα του, εις την οποία έδωσε και το όνομά του, η επτάλοφος πόλις του Βοσπόρου έγινε πρωτεύουσα της ενδόξου Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η οποία έζησε υπερχίλια έτη και πέθανε, ηρωικώς μαχόμενη εις την πύλη του Ρωμανού την αυγή της 29ης Μαΐου 1453. Το Βυζαντινό κράτος εδέσποζε σε χώρο όπου τα ζώπυρα του Γένους εδιατηρούντο ακμαία.

Ο χριστιανισμός το νέο και θείο μήνυμα της ζωής ενώθηκε πολύ νωρίς με τον Ελληνισμό. Αυτή η θαυμαστή περίπτυξις και αυτή η δυναμική συζυγία των δύο κόσμων έμελλε να αποβή κοσμοϊστορική. Ο Ελληνισμός δέχθηκε το ζωογόνο αίμα του χριστιανισμού δια του οποίου αναγεννήθηκε. Χριστιανική πίστη και Ελληνικό πνεύμα αποτέλεσαν την πεμπτουσία του Βυζαντινού Πολιτισμού.

Με την πάροδο του χρόνου το Βυζάντιο απέκτησε εξ ολοκλήρου Ελληνική συνείδηση. Εδώ είναι οι σοφοί, εδώ είναι οι νέοι ποιηταί, εδώ είναι οι νέοι Ρήτορες, εδώ είναι η Ακαδημία και η Στοά. Έτσι λοιπόν η ζωή του Βυζαντίου ήταν μια ζωογόνος πηγή, από την οποία εξεπορεύετο επί χίλια έτη δύναμις εκπολιτιστική για όλους τους ανθρώπους, για όλα τα έθνη και τους λαούς.

Οφείλουν πολλά οι γειτονικοί λαοί στο βυζάντιο διότι το Βυζάντιο τους μετέδωσε την πίστη του, το πνεύμα του, τον πολιτισμό του. Η Κωνσταντινούπολις ήταν το κέντρο του πολιτισμού αυτού. Έκθαμβοι έμεναν οι επισκέπτες της. Εδώ μεταξύ των άλλων ήσαν και οι λαμπροστόλιστοι ναοί, εδώ το απαράμιλλο δημιούργημα των αιώνων, η Αγία Σοφία.

Δυστυχώς όμως η Βασιλεύουσα προσήλκυσε πολύ νωρίς την κατακτητική βουλιμία όλων των βαρβάρων λαών.

Ιδιαιτέρως προσήλκυσε η βασιλεύουσα το ενδιαφέρον των Οσμανίδων αφ’ ότου μάλιστα στο θρόνο των Οθωμανών ανήλθε ο Μωάμεθ ο Β΄ο Πορθητής (1451). Ο Μωάμεθ ο Β΄ εργάσθηκε πολύ για την επιτυχία του σκοπού του. Συγκέντρωσε στρατό, κατασκεύασε φρούρια και προμηθεύθηκε νέα οπλομηχανήματα, για την πολιορκία της Κωνσταντινουπόλεως, η οποία άρχισε την 6η Απριλίου 1453….

Οι πολιορκούμενοι ήσαν αποφασισμένοι να πεθάνουν για την πίστη τους προς τον Θεόν και για την αγάπη τους προς την πατρίδα. Την απόφαση αυτή διακήρυξε ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτορας στον Ισμαήλ Χάμζαν, όταν ο τελευταίος εξ ονόματος του Σουλτάνου Μωάμεθ Β΄του Πορθητού εζήτησε την παράδοση της πόλεως: «Το δε την πόλιν σοι δούναι, ούτε εμόν εστίν ούτε άλλου των κατοικούντων ενταύθα, κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν, μη φειδόμενοι της ζωής ημών».

Η οριστική εναντίον της Βασιλευούσης επίθεση ορίσθηκε γιά την 19ην Μαΐου. Ο Αυτοκράτορας προαισθανόμενος το τέλος, απευθύνει στους στρατιώτες του τις τελευταίες συμβουλές: «…Αδελφοί, εάν υπέρ ενός εκάστου εξ αυτών οφείλωμεν να αγωνισθώμεν μέχρι θανάτου, πολλώ μάλλον υπέρ πάντων ομού…» Αυτά άκουσαν οι περιεστώτες συνεχίζει ο ιστορικός Παπαρρηγόπουλος, και ανεβόησαν, «αποθάνωμεν υπέρ πίστεως και πατρίδος». Και όντως έτσι έγινε πέθαναν όλοι.

Όταν την πρώτη πρωϊνή της 29ης Μαΐου εδόθη το σύνθημα της τελευταίας εφόδου, ήταν πάνω από τις ανθρώπινες δυνάμεις να αντέξουν οι πολιορκούμενοι σε εκείνη την έξαλλη μανία των αναριθμήτων εχθρών. Στην κρίσιμη εκείνη στιγμή της έσχατης πάλης τραυματίζεται ο γενναίος φρούραρχος Ιουστινιανός που αποχωρεί της μάχης. Αυτό φέρει την σύγχυση στους μαχόμενους. Το Βυζάντιο εκπνέει, αλλά εκπνέει ηρωικώς. Οι περισσότεροι Βυζαντινοί έχουν φονευθεί. Ο Αυτοκράτορας όταν βλέπη τους Αγαρηνούς να πατούν το χώμα της ενδόξου πόλεώς τους, όταν ακούη την τραγική κραυγή «Η πόλις έαλω», όταν αντικρύζη τις Τουρκικές σημαίες να σηκώνονται στα τείχη, όπου επί χίλια και πλέον έτη εκυμάτιζε η γεμάτη δόξα σημαία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, κατά τον ιστορικό Δούκα, είπε:

«Δεν υπάρχει χριστιανός να λάβη την κεφαλή μου;» Και μαχόμενος ως απλός στρατιώτης φονεύεται ο τελευταίος Βυζαντινός Αυτοκράτορας.

Ο Κωνσταντίνος έπεσε στην πύλη του Ρωμανού και μαζί του έπεσε και η ενδοξότερη αυτοκρατορία της Ιστορίας της γης. Επακολούθησε το «Τριήμερον Κούρσος» της Κωνσταντινουπόλεως η λαφυραγωγία, η φρικτή σφαγή του άμαχου πληθυσμού και ο εξανδραποδισμός. Ο Ελληνισμός εισέρχεται πλέον στη μακρά νύκτα της δουλείας.

Την ευγενική μορφή του Κωνσταντίνου και τον ηρωικόν θάνατόν του επήρε μετά την άλωση στα φτερά της η Ελληνική ψυχή του δουλωθέντος γένους και τα έκανε θρύλο, τα έκανε τραγούδι και θρήνο και παραμύθι και όνειρο και λαχτάρα μυστική και εθνική Ελπίδα.

Για τον Ελληνικό όμως λαό έτσι όπως αποδεικνύεται από τα Δημοτικά τραγούδια του, ο Κωνσταντίνος δεν πέθανε, αλλά κοιμάται και θα έλθη η ώρα που θα ξυπνήση, όπως θα έλθη η ώρα που η Βασιλεύουσα θα γίνη και πάλι το κέντρο του Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού.

Θα περάσουν από την αποφράδα εκείνη ημέρα της 29ης Μαΐου 1453 τετρακόσια περίπου έτη και ο Ελληνικός λαός στο διάστημα αυτό δεν θα χάση το θάρρος του και την ελπίδα του. Συντηρούμενος πνευματικώς και ηθικώς από την μητέρα Εκκλησία, θα συγκεντρώση τις δυνάμεις του και θα περιμένη το πλήρωμα του χρόνου, την πολυπόθητη ημέρα της Ελευθερίας. Και όταν θα έλθη το πλήρωμα του χρόνου (25η Μαρτίου 1821), οι μαρτυρικοί ραγιάδες θα εξεγερθούν ως ένας άνθρωπος, ως μία ψυχή. Η Ελλάδα θα αναγεννηθή από την τέφρα της θα δώση σε όλους τους λαούς της γης, το μεγάλο μάθημα, ότι «δεν πεθαίνει ποτέ», έστω και αν κάποτε πληγώνεται και αδυνατίζει».

Αρχιμ. Κωνστάντιος Παναγιωτακόπουλος

Πρωτοσύγκελλος

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.