Το Ελληνικο Εθνος

Το κείμενο του Νίκου Σβορώνου που παρουσιάζεται από τις εκδόσεις Πόλις προοριζόταν να εκδοθεί στο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό της Νεωτέρας Ελλάδας το 1960 από τον Ελευθερουδάκη, αλλά αυτό δεν έγινε. Το κείμενο εκφώνησε ο συγγραφέας του το 1976 όταν ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Ίσως σήμερα το έργο να μοιάζει παλιό, παραμένει όμως ουσιαστικά ωφέλιμο.

Ο Σβορώνος έχει τη θέση ότι για να γνωρίσεις πως ένας λαός συγκροτήθηκε σε εθνικό κράτος θα πρέπει προηγουμένως να γνωρίσεις την ιστορία του λαού αυτού, στην περίπτωσή μας του ελληνικού, έτσι ασχολείται κατ΄ αρχάς με τις έννοιες «λαός» και «ελληνικός», αλλά δεν χρονολογεί την οντότητα του έθνους βάσει και μόνον της ανάδειξής του σε ενοποιητική αρχή του εθνικού κράτους.

Ο αναγνώστης του κειμένου πρέπει να προσέξει τους τρεις τρόπους πρόσβασης σε αυτό: τον αντικειμενικό, τη συγχρονική συνείδηση των πραγμάτων και τις μεταγενέστερες εννοιοδοτήσεις.

Σύμφωνα με το Σβορώνο, κύριο χαρακτηριστικό της εθνικής διαδικασίας ήταν η σχέση της χριστιανικής οικουμενικότητας με την αρχαία ελληνική κληρονομιά. Δεύτερο στοιχείο είναι οι κοινωνικοί όροι της ανάδυσης της ελληνικής εθνικής συνείδησης και η διαμόρφωση μιας εμβρυώδους αστικής τάξης. Τρίτη συνάρτηση είναι το γεγονός της κατάκτησης (κυρίως αφορά στην οθωμανική), όταν η ετερότητα των κατακτητών ενισχύει τις εσωτερικές συνοχές και ισχυροποιεί τις θρησκευτικές.

Το κείμενο αυτό, πάντα επίκαιρο και ανοιχτό στο διάλογο, είναι μια πρόταση εξαιρετική σήμερα τόσο για τον τρόπο διαπραγμάτευσής του, αλλά και γιατί τέτοιου είδους θέματα σήμερα επανέρχονται στην κοινωνία.

Τέα Βασιλειάδου, « Ημερησία », 30,31/10/2004

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.