Θανασης Τριαριδης «Πρεπει να καθισουμε να συζητησουμε ξανα τι θα πει ευτυχια»

Το έργο Lebensraum του Θανάση Τριαρίδη παρουσιάζει στις 2, 3 και 4 Ιουνίου ο Β’ Κύκλος του Θεατρικού Εργαστηρίου «Κύκλος» στο Θρακικό Ωδείο Κομοτηνής.
 
Ένα έργο που πρωτοπαρουσιάστηκε μεταφρασμένο στο Βερολίνο, «ταξίδεψε» σε τρεις χώρες και επτά πόλεις και πλέον παρουσιάζεται και στην Κομοτηνή υπό την σκηνοθετική επίβλεψη του υπεύθυνου του εργαστηρίου κ. Ηρακλή Τζαφέτα.
 
Ο συγγραφέας Θανάσης Τριαρίδης από το 2000 έως και σήμερα έχει εκδώσει 38 βιβλία με αφηγήσεις και δοκίμια,  τα θεατρικά έργα La ultima noche ή οι καρχαρίες (2010), Historia de un amour ή τα μυρμήγκια (2011), Μένγκελε (2012), Liberté (2013), Égalité (2013), Fraternité (2013), Humlet (2013), Οιδίνους (2013), Ζόοτ (2013), Lebensraum (2014), Zyklon ή το πεπρωμένο (2014), Lacrimosa ή το απέπρωτο (2014), πολλά εκ των οποίων έχουν ανέβει σε θεατρικές σκηνές της Αθήνας αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας.
 
Οι κ.κ. Φλωριάννα Αλεξίου, Κρυσταλία Κασσέρη, Βάλια Τζιτζικάκη και Λίζα Γιαννακιτσίδου το προσεχές τριήμερο θα παρουσιάσουν το Lebensraum στην Κομοτηνή, το οποίο σύμφωνα με τα όσα είπε ο ίδιος ο συγγραφέας μιλώντας στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» για το Lebensraum, θα φιλοξενηθεί εκ νέου στην Κομοτηνή, στην παράσταση την σκηνοθεσία της οποίας  υπογράφει η Πηγή Δημητρακοπούλου.
 
Θανάσης Τριαρίδης όμως… για τον ζωτικό μας χώρο, τον ναζισμό, τον όλεθρο του διαφωτισμού και την μη ύπαρξη του ιδανικού κόσμου… 

«Κεντρική θέση του Lebensraum ότι οι χειρότεροι δολοφόνοι πάντοτε είναι το κοινό» 

ΠτΘ: Στις 2,3 και 4 Ιουνίου παρουσιάζεται στην Κομοτηνή το έργο σας Lebensraum. Μια παράσταση που βασίζεται πάνω στο γερμανικό Lebensraum, τον ζωτικό δηλαδή χώρο. Πείτε μας τι πραγματεύεται το Lebensraum;
Θ.Τ.: Η θεωρία του ζωτικού χώρου εμφανίστηκε στη Γερμανία στις αρχές του αιώνα. Διατυπώθηκε ως θεωρία και χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια από τους Ναζί, τον Χίτλερ, ως βασικό σχήμα της επεκτατικής πολιτικής του ναζισμού και του πολέμου που ξεκινούσε στη δεκαετία του ΄30. Ένα κράτος πρέπει να διεκδικήσει τον ζωτικό του χώρο, το Lebensraum, αυτό δηλαδή που ουσιαστικά δικαιούται βάσει της επιθυμίας του να υπάρξει. Αυτή η θεωρία είναι μια ολέθρια θεωρία θανάτου, η οποία ουσιαστικά οδήγησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.  Αλλά και πριν από τους Ναζί η θεωρία αυτή ήταν στη βάση- χωρίς να είναι διατυπωμένη ως θεωρία του ζωτικού χώρου- όλων των πολέμων της ιστορίας. Όλοι οι πόλεμοι της ιστορίας έγιναν επειδή μια ομάδα, μια φυλή, μια θρησκευτική ενότητα, θέλησε να διεκδικήσει έναν ζωτικό χώρο στο όνομα αυτής της ενότητας και ουσιαστικά αιματοκύλησε κάποιους άλλους οι οποίοι ήταν οι αδύναμοι, ήταν οι ηττημένοι του εκάστοτε πολέμου.
 
Θέλησα να μεταφέρω αυτή την ιστορική πραγματικότητα, τη διαρκώς εξακολουθητική ιστορική πραγματικότητα, όχι πια στο επίπεδο των κοινοτήτων, είτε αυτές ονομάζονται θρησκείες είτε ονομάζονται έθνη, αλλά στο επίπεδο της ατομικής σφαίρας του καθενός ανθρώπου. Έτσι σε μια σκηνή θεάτρου, ένας χειριστής ενός πειράματος κι ένα πειραματόζωο, ένας αποδέκτης, όπως θέλει να λέγεται ο συνομιλητής του, αποφασίζουν να δουν πόσο μπορεί ένας άνθρωπος να δεχθεί προσβολές του ζωτικού του χώρου. Το έργο έχει μια ανατροπή. Κάποια στιγμή το κοινό που κάθεται στη θέση του, γελάει και διασκεδάζει για αυτά που βλέπει, διαπιστώνει ότι ο αποδέκτης του πειράματος δεν είναι ο αληθινός αποδέκτης. Οι αληθινοί αποδέκτες είναι το κοινό. Το πράγμα γίνεται πολύ επικίνδυνο, πολύ ενοχλητικό, και κάπως έτσι δομείται η υπόθεση αυτού του έργου, με κεντρική θέση ότι οι χειρότεροι δολοφόνοι πάντοτε είναι το κοινό, που περιμένει να χειροκροτήσει.
 
ΠτΘ: κ. Τριαρίδη, το έργο ξεκίνησε να παίζεται από την Γερμανία, όπου μάλιστα γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Ένα κοινό που θα μπορούσαμε να πούμε ότι το αφορά άμεσα.  Έχει ανέβει επίσης και στην Ελλάδα. Υπήρχαν ακραίες αντιδράσεις που συναντήσατε σε όλη αυτή την πορεία του Lebensraum, είτε θετικές είτε αρνητικές;
Θ.Τ.: Υπήρχαν πολλές ακραίες αντιδράσεις. Παραδείγματος χάρη πάρα πολλοί θεατές φεύγουν στη διάρκεια της παράστασης. Το είδαμε και πρόσφατα στην τελευταία παράσταση στην Ελλάδα που σκηνοθετεί η Πηγή Δημητρακοπούλου,  ανέβηκε στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις και οι θεατές έφευγαν στη διάρκεια της παράστασης, ενοχλημένοι. Κάποιος μάλιστα είχε φωνάξει «εγώ δεν συμμετέχω σε όλο αυτό». Το ίδιο συνέβη και με την προηγούμενη παράσταση, όχι όμως στο Βερολίνο.  Παραδόξως, στο Βερολίνο, οι θεατές των παραστάσεων είχαν καθίσει μέχρι το τέλος, πάντοτε και  δεν είχαν δημιουργήσει καμία αντίδραση, ίσως γιατί στη Γερμανία υπάρχει πάρα πολύ έντονη η αίσθηση της ευθύνης για τα εγκλήματα που έγιναν στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τουλάχιστον σε μια μερίδα του πληθυσμού και σε ένα θεατρικό έργο τέτοιο θα πάνε άνθρωποι ευαισθητοποιημένοι. Οι συζητήσεις που έγιναν μετά τις γερμανικές παραστάσεις, ήταν εξαιρετικά ποιοτικές.
 

Δεν μιλάω για το σύνολο μιας κοινότητας, αλλά οι άνθρωποι που επέλεξαν στη Γερμανία να δουν ένα τέτοιο έργο με έναν τίτλο με τέτοιες συνδηλώσεις, ήταν ένα πολύ λειτουργικό κοινό. Κάποιοι άλλοι γελάνε και χειροκροτούν, γιατί θέλουν να διώξουν από το μυαλό τους την ευθύνη ότι εδώ γίνεται κάτι περισσότερο από μια θεατρική παράσταση. 

«Ο καθένας μας είναι οι επόμενοι νεοναζί» 

ΠτΘ: Θεωρείτε ότι οι αντιδράσεις αυτές είναι και μία μορφή αποποίησης της ευθύνης για τα όσα διαδραματίστηκαν τότε και επαναλαμβάνονται υπό διαφορετική μορφή σήμερα;
Θ.Τ.: Έχουμε συνηθίσει τον φασισμό, τον ναζισμό, τη βία του ανθρώπου απέναντι στον άλλον άνθρωπο. Έχουμε συνηθίσει να την αναγνωρίζουμε στους άλλους και αφήνουμε απ’ έξω τον εαυτό μας. Είναι ανθρώπινη αντίδραση αυτή. Δηλαδή βλέπω το κακό πάντα στον άλλον. Προσπάθειά μου με αυτό το έργο ήταν να μετακινήσω λίγο αυτή την οπτική. Ο καθένας μας είναι οι επόμενοι νεοναζί. Γιατί το μεγάλο διακύβευμα του κόσμου είναι αυτή η μεγάλη μάχη ανάμεσα στους φτωχούς, τους πεινασμένους του τρίτου κόσμου, που ξεπερνούν πια τα 3 δισεκατομμύρια και διαρκώς αυξάνονται, και ανάμεσα στους χορτάτους, όλους εμάς, που θεωρούμε ότι η πείνα τους είναι μοίρα τους, ενώ η δικιά μας χόρταση είναι δικαίωμά μας. Αυτή η τρομερή αντίφαση, η οποία δεν έχει να κάνει με την ελληνική κρίση ή με την ελληνική πολιτική, έχει να κάνει με την κεντρική επιλογή της δύσης  να διαμορφώσει μια ομφαλοσκοπική και ουσιαστικά εγωκεντρική οπτική για το μέλλον. Υπάρχουν άνθρωποι που φτάνουν δέκα χρονών και δεν έχουν πλυθεί ούτε μια φορά. Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι 5 εκατομμύρια, είναι περίπου 1 δισεκατομμύριο των ανθρώπων της γης. Ενώ εμείς πλενόμαστε κάθε μέρα. Αυτό είναι ο πόλεμος. Έτσι ξεκινάει η πραγματικότητα ενός πολέμου. Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι τρώνε κατουρημένα παξιμάδια, γιατί εκεί που ζουν δεν μπορούν να βρέξουν τα παξιμάδια για να ταΐσουν τα παιδιά τους με νερό, γιατί το νερό είναι μολυσμένο και θα πεθάνουν τα παιδιά από δυσεντερία.
 
Σε αυτή την ανείπωτη βία της πείνας, ο δυτικός κόσμος έχει τοποθετηθεί ορμφαλοσκοπικά, εγωκεντρικά. «Ας μην γεννούσαν τόσα παιδιά», λένε. Αυτό είναι η αρχή του Lebensraum. Διεκδικούμε τον ζωτικό χώρο της δικής μας χόρτασης, αδιαφορώντας για τη δική τους πείνα. Υπό αυτή την έννοια σε αυτό το έργο ήθελα να μιλήσω για τη δική μου ενοχή και για την ενοχή όλων μας. 

«Την αδελφοσύνη την έχουμε διαρρήξει προηγουμένως εμείς στην πράξη» 

ΠτΘ: Το να αναγνωρίζει κάποιος την προσωπική του ευθύνη αποτελεί ίσως το πρώτο βήμα για την αντιστροφή αυτής της κατάστασης, αν φυσικά μπορεί να επιτευχθεί;
Θ.Τ.: Βλέπουμε την ευρωπαϊκή σκέψη να βιώνει έναν όλεθρο του διαφωτισμού. Θεωρούμε ότι οι άνθρωποι που πηγαίνουν στους εφιαλτικούς εξτρεμισμούς, το εξτρεμιστικό Ισλάμ για παράδειγμα, πηγαίνουν επειδή είναι διεστραμμένοι. Πηγαίνουν επειδή είναι απελπισμένοι, πέραν των ορίων. Αν εμείς θέλουμε να πολεμήσουμε αυτούς τους εφιαλτικούς εξτρεμισμούς, καλά είναι τα μεγάλα λόγια, αλλά πρέπει να ασχοληθούμε με το πόσα παιδιά, εκείνων των μακρινών ανθρώπων, θα αποκτήσουν τα δικαιώματα που έχουν τα δικά μας παιδιά. Για παράδειγμα να πλένονται.  Να ζουν με μια σχετική αξιοπρέπεια, να μην τρώνε κατουρημένα παξιμάδια. Εάν  δεν το κάνουμε αυτό είμαστε οικτρά ανιστόρητοι αν πιστεύουμε ότι αυτοί οι άνθρωποι που μεγάλωσαν χωρίς τρεχούμενο νερό θα έρθουν και θα πουν, αγκαλιά με μας, ας ζήσουμε όλοι μαζί αδελφωμένοι. Την αδελφοσύνη εμείς την έχουμε διαρρήξει προηγουμένως στην πράξη. Το Lebensraum είναι ένα πολύ ζόρικο έργο που έχει πολύ δύσκολες παραμέτρους της ευθύνης του δυτικού ανθρώπου. Κι όλα αυτά με το πρόσχημα μιας υποτίθεται κωμωδίας.
 
ΠτΘ: Ποιος θα ήταν ο «ιδανικός» κόσμος για εσάς; Παραμένετε αισιόδοξος, πως παρόλα αυτά τα άσχημα που μας διακρίνουν ως κόσμο, έχουμε να ελπίζουμε σε κάτι;
Θ.Τ.: Δεν υπάρχει στο μυαλό μου συζήτηση περί ιδανικών κόσμων και είναι μεγάλη ευλογία που υπάρχουμε σε αυτό τον κόσμο. Τη λέξη ευλογία την χρησιμοποιεί ένας άνθρωπος που δεν έχει καμία σχέση με τη θρησκεία. Η γνώμη μου είναι ότι η προσπάθειά μας πρέπει να είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που ο διαφωτισμός λίγο ή πολύ όρισε. Πρέπει να θεωρήσουμε ότι το δικαίωμα στη ζωή και στην ύπαρξη, στην ελευθερία είναι τα ύψιστα δικαιώματα και να μην προτάσσουμε  έναντι αυτών των δικαιωμάτων των συνανθρώπων μας τα δικά μας ωφελιμιστικά, συντεχνιακά, κοινοπιστικά επιχειρήματα. Να λέμε ας πούμε, ότι είμαστε ένα έθνος. Η λέξη έθνος είναι από μόνη της μια χυδαία απάτη, μια ψευτιά που αιματοκύλησε τους ανθρώπους. Ή να λέμε ότι είμαστε μια θρησκεία ή να λέμε ότι είμαστε μια  συντεχνιακή τάξη. Με φρίκη είδα ότι οι εργάτες της Γαλλίας βγήκαν να διαδηλώσουν στο δρόμο να μην έρθουν μετανάστες. Αυτό είναι η ήττα του διαφωτισμού, είναι η ήττα της αριστεράς. Αν αυτοί οι άνθρωποι καμώνονται τους αριστερούς, δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Έχω την αίσθηση ότι πρέπει να καθίσουμε να συζητήσουμε ξανά τι θα πει ευτυχία. Ευτυχία θα πει να βουλιάξουμε τους πεινασμένους σε ένα καράβι, ένα πηγάδι, να τους θάψουμε σε ένα μεγάλο ομαδικό τάφο και να πιούμε εμείς ένα κρασί μέσα στην ευμάρειά μας; Αυτό είναι ευτυχία; Θα είμαστε ευτυχισμένοι τότε; Ή μπορούμε να αναζητήσουμε μια άλλου τύπου ευτυχία, μια ευτυχία που είναι κοντά σε αυτή την τόσο τραυματισμένη και τόσο φενακισμένη και τόσο βιασμένη λέξη, τη λέξη αλληλεγγύη.

«Τίποτε καινούργιο δεν ξεκίνησε από μαρμαρένιες αίθουσες και λουλουδένια καθίσματα» 

ΠτΘ: Πώς νοιώθετε που το Lebensraum «ανεβαίνει» σε μια περιφερειακή σκηνή; Θεωρείτε μέσω της γραφής, της τέχνης, του θεάτρου, μπορεί να επιτευχθεί ο βασικός στόχος που θέσατε γράφοντας το Lebensraum;
Θ.Τ.: Δεν ξεχωρίζω τις πόλεις σε περιφερειακές και μητροπολιτικές. Η Ελλάδα έτσι κι αλλιώς είναι μια επαρχία. Μια επαρχία που είναι και ασυνάρτητη, όπως έλεγε ένα τραγούδι του Σαββόπουλου.  Στην Κομοτηνή είστε τυχεροί διότι υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν στην τέχνη, στη δύναμη της τέχνης, με ανιδιοτέλεια και μεγάλο αγώνα κάνουν πράγματα. Ο εμψυχωτής του θεατρικού  εργαστηρίου του «Κύκλου», ο Ηρακλής Τζαφέτας, είναι ένας απ' αυτούς. Έχει κάνει μια τιτανική δουλειά πάνω στο κείμενο, συμμετέχουν και οι φοιτητές του δευτέρου κύκλου που παίζουν και οι σπουδαστές του πρώτου κύκλου, που κάνουν όλη την περιφερειακή δουλειά. Εγώ είμαι πολύ περήφανος που με επέλεξαν και το καινούργιο πάντοτε ξεκινάει από κάπου που δεν φαίνεται. Δεν ξεκίνησε τίποτε καινούργιο από μαρμαρένιες αίθουσες και λουλουδένια καθίσματα. Τα καινούργια πράγματα της τέχνης, του θεάτρου, της λογοτεχνίας, ξεκίνησαν από φυγόκεντρα υπόγεια. Είμαι πολύ χαρούμενος που τα παιδιά του θεατρικού εργαστηρίου, επέλεξαν αυτό το έργο. Για μένα είναι πολύ μεγάλη τιμή, εξίσου μεγάλη τιμή όπως το να παίζεται σε μια μεγάλη αίθουσα του Βερολίνου ή του Λονδίνου.
 
ΠτΘ: Τι να αναμένουμε από εσάς, στο άμεσο μέλλον;
Θ.Τ.: Η παράσταση του LEBENSRAUM σε σκηνοθεσία της Πηγής Δημητρακοπούλου, δηλαδή η παράσταση της Αθήνας, θα έρθει στην Κομοτηνή το ερχόμενο φθινόπωρο.  Έχω στα σκαριά αρκετές δουλειές, υπάρχουν έξι παραστάσεις που δουλεύονται πάντοτε σε πλαίσια κολεκτιβικών ομάδων και οι οποίες σιγά σιγά, από τον Οκτώβριο θα αρχίσουν να βγαίνουν.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.