Θανασης Παπακωνσταντινου «Η τεχνη ερχεται να κανει οικειο το ανοικειο»

Μπορεί ο ίδιος μέσα από τους στίχους και τη μουσική που μας χάρισε να μιλά εύκολα για τους άλλους, ωστόσο είναι δύσκολο να μιλήσει κάποιος, πόσο δε μάλλον να γράψει για τον Θανάση Παπακωνσταντίνου. Τι να ξεχωρίσει άλλωστε κανείς, τι να πρωτοαναφέρει, στα όσα συνοδεύουν έναν καλλιτέχνη που έχει καταφέρει να είναι γνωστός απλά ως Θανάσης.
 
Στιχουργός, συνθέτης, ερμηνευτής… ποιητής με όλη την σημασία της λέξεως. Ο Θανάσης επιστρέφει στην Κομοτηνή, μετά από σχεδόν δύο χρόνια. Όχι για να μας υπενθυμίσει τις μοναδικές στιγμές που είχαμε ζήσει στην τελευταία του εμφάνιση στην πόλη μας – αυτές άλλωστε για τους πιστούς του θαυμαστές παραμένουν μοναδικά αναλλοίωτες στον χρόνο- αλλά για να δημιουργήσει μαζί μας καινούργιες.
 
Την Κυριακή θα ανέβει στην σκηνή του Φαναρίου, της παραλιακής ζώνης του Δήμου Κομοτηνής, στο πλαίσιο του 1ου Καλοκαιρινού Φεστιβάλ Φαναρίου, για να δημιουργήσουμε – όπως ο ίδιος είπε μιλώντας στον «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» – μαζί, καλλιτέχνης και κοινό, μέσα από τις ιστορίες που θα μας «αφηγηθεί» καινούργιες θύμησες.
 
Μέχρι την επόμενη φορά, η οποία ευελπιστούμε ότι δεν θα αργήσει…
 
Θανάσης λοιπόν…
 
ΠτΘ: Επιστρέφεις στην Κομοτηνή, στο νομό Ροδόπης για να είμαστε ακριβείς μετά από σχεδόν δύο χρόνια. Επιστρέφεις αυτή τη φορά στη σκηνή του 1ου Καλοκαιρινού Φεστιβάλ Φαναρίου. Τι θα μας αφηγηθείς αυτή τη φορά;
Θ.Π.: Η αφήγηση είναι μια αμφίδρομη διαδικασία. Δεν αφηγούμαστε μόνο εμείς που είμαστε πάνω στη σκηνή. Θέλω αφήγηση και από τον κόσμο. Έχω ανάγκη κι εγώ την αφήγηση. Θα πούμε λοιπόν ιστορίες, ιστορίες με σεβασμό στην παράδοση. 

«Εκείνο που χρειαζόμαστε είναι παγκοσμιοποίηση στα συναισθήματα και την τέχνη» 

ΠτΘ: Η παρουσία σου σήμερα στον «ΠτΘ» συνέπεσε με μία μεγάλη μέρα για τη Βρετανία, οι πολίτες της οποίας αποφάσισαν την έξοδό της από την Ε.Ε.. Μία εξέλιξη που θα μας επηρεάσει όλους. Πώς την αντιλαμβάνεσαι αυτή την εξέλιξη;
Θ.Π.: Είμαι λίγο διστακτικός όταν μιλάω για τέτοια πράγματα. Επειδή γράφω τραγούδια, δεν σημαίνει ότι έχω το δικαίωμα ή την υποχρέωση να μιλάω. Είμαι ένας απλός άνθρωπος. Κατά τη γνώμη μου ωστόσο η εξέλιξη αυτή έχει και θετικά και αρνητικά στοιχεία. Προσωπικά κλίνω και για μας, υπέρ της εξόδου από αυτό το «μόρφωμα» που λέγεται σήμερα Ευρωπαϊκή Ένωση. Για μένα δεν υπάρχει καμία ένωση στην ουσία. Ο καθένας κοιτάει τον εαυτό του εκεί μέσα. Από την άλλη διαπιστώνω ότι κι ένα μεγάλο μέρος αυτών που ήταν υπέρ της εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας, ήταν ακροδεξιοί και εθνικιστές, άνθρωποι που ήταν ενάντια στους μετανάστες γενικότερα. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται να πλήξουμε. Άλλωστε εδώ και κάποια χρόνια είμαστε συνέχεια στην πίεση.
 
Συνήθως αναζητάμε την ένωση μέσα από θετικές δραστηριότητες. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι και η οικονομική παγκοσμιοποίηση ενώνει. Δεν είναι όμως έτσι. Είναι καταστροφική αυτή η παγκοσμιοποίηση στον οικονομικό τομέα. Εκείνο που χρειαζόμαστε είναι παγκοσμιοποίηση στα συναισθήματα και την τέχνη. Χωρίς να κολλήσουμε σε θέματα τοπικισμού. Πιστεύω ότι όσο πιο τοπικός είσαι, τόσο πιο παγκόσμιος είσαι. Αν μιλάς με την τοπική διάλεκτο, αν με αυτήν έχεις μεγαλώσει, αν περιγράφεις στοιχεία της τοπικής κοινωνίας, τότε μάλλον είσαι αυθεντικός και η αυθεντικότητα είναι άμεσα αντιληπτή και την αντιλαμβάνονται όλοι σε όλο τον κόσμο. 

«Έχω κατά νου ίσως την επόμενη χρονιά να «κατεβάσω τον διακόπτη» για να μπορέσω να ρεμβάσω κι εγώ, όπως όλος ο κόσμος»

ΠτΘ: Και δικαιώνει και τον ίδιο τον καλλιτέχνη. Εσύ αυτό τον δρόμο έχεις ακολουθήσει. Όπως αντίστοιχα παραμένεις σταθερός και στις συνεργασίες σου με άλλους καλλιτέχνες. Τα τελευταία χρόνια σταθερή συνοδοιπόρος σου μεταξύ άλλων είναι η Ματούλα Ζαμάνη, με την οποία μάλιστα κυκλοφορήσατε πρόσφατα και έναν νέο δίσκο…
Θ.Π.: Ο δίσκος έχει κυκλοφορήσει εδώ και έναν μήνα και λέγεται «Πέντε χειμώνες, έξι καλοκαίρια». Έχει τραγούδια από τις εμφανίσεις που κάναμε όλα αυτά τα χρόνια, εξ ου και ο τίτλος «Πέντε χειμώνες, έξι καλοκαίρια». Πλέον βρισκόμαστε στο έβδομο καλοκαίρι…
 
ΠτΘ: Κάθε καλοκαίρι σε βλέπουμε στο δρόμο. Διακοπές κάνεις;
Θ.Π.: Μέτρησα τα τελευταία χρόνια και διαπίστωσα ότι έχω δεκαπέντε καλοκαίρια που συνεχώς βρίσκομαι στο δρόμο. Θα έλεγα ότι εγώ κάνω διακοπές όλο το χρόνο, γιατί όταν κάνεις κάτι που σου αρέσει, δεν το βλέπεις σαν δουλειά. Παρόλα αυτά έχω κατά νου ίσως την επόμενη χρονιά να «κατεβάσω τον διακόπτη» για να μπορέσω να ρεμβάσω κι εγώ, όπως όλος ο κόσμος. 

«Βασικός μου στόχος κάθε φορά να σπάω τον μύθο με τον οποίο “ντύνεται” αυτός που είναι πάνω στην σκηνή»

ΠτΘ: Μας είπες πως αυτό που επιζητάς στις συναυλίες είναι η αμφίδρομη αφήγηση. Θεωρείς ότι αυτό είναι που μας λείπει και ως κοινό και ως καλλιτέχνες, το «παραμύθι»;
Θ.Π.: Η αφήγηση δεν είναι κατ’ ανάγκη παραμύθι. Αυτό που μας λείπει είναι οι αμφίδρομες σχέσεις. Στην τέχνη, αν δεν υπάρχει αμφίδρομη σχέση, μπορεί να αποστασιοποιήσει και να λειτουργήσει αρνητικά για τον κόσμο. Ζούμε συνεχώς καταστάσεις όπου είμαστε θεατές των πραγμάτων και όχι συμμέτοχοι. Για μένα είναι βασικό κάθε φορά να σπάω το μύθο με τον οποίο «ντύνεται» αυτός που είναι πάνω στη σκηνή, και να ερχόμαστε πιο κοντά με το κοινό. Αυτό θέλω να πετυχαίνω. Η επικοινωνία δεν πρέπει να στηρίζεται σε μύθο, αλλά σε πραγματικές συνθήκες.
 
ΠτΘ: Τα τελευταία χρόνια οι στίχοι σου έχουν γίνει συνθήματα, ακόμα και σε τοίχους… Πώς το καταλαβαίνει αυτό ένας καλλιτέχνης. Ένα στιχάκι του να γίνεται ένα σύνθημα, να εκφράζει τον κόσμο, να μένει ίσως στη διαχρονία;
Θ.Π.: Το αν αντέξουμε στο χρόνο είναι μια θετική ένδειξη. Κατά βάση όμως ο χρόνος θα το κρίνει. Δεν έχω πολλές ελπίδες ότι δικά μου κομμάτια θα μείνουν στο χρόνο για πάρα πολύ καιρό. Νομίζω ότι γρήγορα θα με σκεπάσει η σκόνη της λήθης. 

«Αυτά που γράφω είναι αισιόδοξα και παρηγορητικά για τους ανθρώπους»

ΠτΘ: Σε απασχολεί ο χρόνος στα τραγούδια σου;
Θ.Π.: Πάρα πολύ. Είναι ένα πράγμα αλληλένδετο. Πίσω από όλα μου τα τραγούδια κρύβεται η φθορά και ο θάνατος. Βέβαια δεν είμαι όπως μου καταλογίζουν «μαύρος» και «κλαψιάρης». Εγώ νομίζω ότι είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτά που γράφω είναι αισιόδοξα και παρηγορητικά για τους ανθρώπους. Ούτως ή άλλως η τέχνη αυτό που έρχεται να κάνει είναι να κάνει οικείο το ανοίκειο. Η φθορά, ο χρόνος που φεύγει, ο θάνατος, είναι ανοίκεια πράγματα, τα οποία ο άνθρωπος προσπαθεί να απομακρύνει από το μυαλό του, γιατί ακριβώς δεν μπορεί να τα δεχθεί. Η τέχνη λοιπόν μας κάνει να δεχθούμε αυτά τα ανοίκεια και να πούμε αυτό που το έχω κάνει και τραγούδι «αγάπα το πεπρωμένο σου», «Amor fati».
 
ΠτΘ: Παράλληλα σε σχέση με το χρόνο, κοιτάς και ψηλά. Μας μιλάς για «θλιμμένα πάλσαρ», μας μιλάς για την «Ανδρομέδα»… σου αρέσει να κοιτάς ψηλά…
Θ.Π.: Αυτό είναι σίγουρο. Και πολύ ψηλά, γιατί σου δίνει ένα μέτρο για το τι πρέπει να είσαι. Ταπεινός και μηδαμινός. Όχι όμως μόνο ψηλά. Ταυτόχρονα ζουμάρω και στα πολύ κοντινά. Στο ίδιο τραγούδι που αναφέρομαι στο νέφος του Μαγγελάνου, αναφέρομαι και στο γόνατο του παιδιού και σε πολλά άλλα ασήμαντα και μηδαμινά πράγματα, από εκείνα που ανήκουν στο μικρόκοσμο. Νομίζω ότι πρέπει να βλέπουμε συνολικά τον κόσμο. Και ψηλά και χαμηλά και μέσα και έξω. Παντού. 

«Οι νέοι αποτελούν πολύ καλύτερες γενιές από ό,τι ήμασταν εμείς και έχω την αίσθηση ότι πιθανώς θα κάνουν τον κόσμο καλύτερο»

ΠτΘ: Πέρα από τα τραγούδια σου, παραμένεις αισιόδοξος;
Θ.Π.: Όπως συμβαίνει συνήθως στη ζωή μας, είναι γεμάτη αντιφάσεις. Από τη μια μεριά με κυριεύει εδώ και πάρα πολλά χρόνια η ματαιότητα, δεν βρίσκω νόημα ύπαρξης. Από την άλλη όμως θα το πιω το ποτήρι μέχρι τέλους, όσο πικρό και να είναι, και έχω και μια αισιοδοξία. Βλέπω ότι αρκετά από τα νέα άτομα που έρχονται στις συναυλίες, αποτελούν πολύ καλύτερες γενιές από ό,τι ήμουν εγώ στην αντίστοιχη ηλικία και έχω την αίσθηση ότι πιθανώς θα κάνουν τον κόσμο καλύτερο, παρ’ όλες τις αντιξοότητες που υπάρχουν. Το σκοτεινό σημείο της εποχής για μένα δεν είναι τόσο αυτή η οικονομική δυσπραγία που έχουμε και μας έχει οδηγήσει εδώ πέρα, αλλά η αυξανόμενη καταστροφή του περιβάλλοντος, σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή κατά τη γνώμη μου υπερκαλύπτει όλα τα άλλα.
 
ΠτΘ: Μόλις πριν από λίγες ημέρες πήραμε στα χέρια μας τον δίσκο των «Λάργκο» στους οποίους συμμετέχει ο γιος σου, Κωνσταντής Παπακωνσταντίνου. Θα σας δούμε πότε μαζί επί σκηνής στην πόλη μας;
Θ.Π.: Τα παιδιά μου είναι συνεσταλμένα και καλά κάνουν. Ο Κωνσταντής θεωρεί παράδοξο ως ελαφρώς γελοίο να παίζει μαζί με τον πατέρα του και έχει και δίκιο. Ας τον αφήσουμε λοιπόν να ακολουθήσει την πορεία του γιατί θα είναι πολύ καλύτερα. Στο μέλλον θα δείξει.

Υ.Γ.: Τη συνέντευξη του Θανάση Παπακωνσταντίνου μπορείτε να την ακούσετε και στο mixcloud του Ράδιο Παρατηρητή

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.