Συλλεκτης και Εργο: Μια ερωτικη σχεση

Αυτό που σ’ ελκύει, θέλεις και να το αποκτήσεις. Είτε πρόκειται για πρόσωπο είτε για υλικό, το αίσθημα είναι το ίδιο: η ανάγκη να γίνει δικό σου. Σύμφωνα με τη ψυχαναλυτική θεωρία, το ίδιο νιώθει και ο συλλέκτης έργων τέχνης μπροστά σ’ ένα έργο που «ερωτεύεται»: θέλει να το αποκτήσει. Ανεξάρτητα με το αν τα κίνητρα που τον σπρώχνουν είναι ερωτικά, εγωιστικά, κυριότητας, φιλανθρωπικά, αλτρουιστικά ή φετιχιστικά, το αίσθημα για «κατάκτηση» είναι το κυρίαρχο.

Συλλογή Χριστοφή: μια ΑνθρωποΓραφία

Ο κ. Χρίστος Χριστοφής, είναι ένας μικροσυλλέκτης έργων τέχνης. Η συλλογή του, αποτέλεσμα τριαντάχρονης αναζήτησης, αποτελείται από εκατόν πενήντα έργα σύγχρονης ελληνικής ζωγραφικής, εκ των οποίων τα εκατόν τριάντα περίπου έχουν ένα κοινό σημείο: αποτελούν έργα παραστατικής ζωγραφικής και πιο συγκεκριμένα εικονίζουν την ανθρώπινη μορφή. Η έκθεση, που από 1 Μαρτίου ως 6 Απριλίου θα φιλοξενείται στην Αίθουσα “Λίλιαν Βουδούρη” του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης & Παράδοσης στην Ξάνθη, έχει τον τίτλο «Ανθρωπογραφία» και περιέχει μέρος της Συλλογής Χριστοφή με έργα είκοσι ελλήνων ζωγράφων.

Μικροσυλλέκτες vs Μεγαλοσυλλεκτών

Χαρακτηριστικό που διαφοροποιεί τους μικροσυλλέκτες εν αντιθέσει με τους μεγαλοσυλλέκτες είναι η παντελής έλλειψη κερδοσκοπικού κινήτρου που διακρίνει τους πρώτους. Επιπλέον, οι μικροσυλλέκτες, στους οποίους ανήκει και ο κ. Χριστοφής, δεν έχουν προκαθορισμένους στόχους, δηλαδή πότε και γιατί θα σταματήσουν να συλλέγουν ή τι θα κάνουν τη συλλογή τους και συχνά πολλά έργα της που δεν αρέσουν στους κληρονόμους πωλούνται σε μουσεία. Επίσης, πριν την αγορά ενός έργου τους, δεν συμβουλεύονται ειδικούς συμβούλους αλλά βασίζονται στο γούστο και τις προσωπικές τους επιλογές. Οι γκαλερί προσφέρουν έκπτωση και πίστωση σ’ έναν μικροσυλλέκτη αλλά τελικά οι μεγαλοσυλλέκτες είναι εκείνοι που μπορούν να πετύχουν τις καλύτερες τιμές ή εκπτώσεις διότι αγοράζουν μαζικά έργα και βέβαια αυτοί «ανεβάζουν την τιμή των έργων μόνο κοιτάζοντάς τα, αγοράζουν όταν η Τέχνη είναι φθηνή και πωλούν όταν είναι ακριβή», όπως αναφέρει ο συλλέκτης κ. Σταύρος Τσιγκόγλου στον πρόλογο της έκδοσης «Συλλογή Χρίστου Χριστοφή».

Βέβαια, μεταξύ των δυο κατηγοριών υπάρχουν και κοινά σημεία, όπως π.χ. το ότι και στις δυο κατηγορίες συλλεκτών ο νεωτερισμός και η πρωτοτυπία ενός έργου δεν είναι πάντα το αποκλειστικό κριτήριο για την αγορά ενός έργου τέχνης.

Από το οράν στο εράν

Το επιθυμητό από την αρχή δεν είναι να γίνει κάποιος συλλέκτης. Αυτό που ενδιαφέρει αρχικά τον εν δυνάμει συλλέκτη είναι το να παρακολουθεί την τέχνη. Στη συνέχεια, η τέχνη «προσωποποιείται» και το συναισθηματικό δέσιμο του συλλέκτη με το έργο αποκρυσταλλώνεται με τη γνωριμία του συλλέκτη με τον καλλιτέχνη. Ο Χρίστος Χριστοφής ξεκίνησε να παρακολουθεί εκθέσεις, να συνομιλεί με ιστορικούς τέχνης και καλλιτέχνες και να παρακολουθεί από κοντά εκθέσεις. Άρχισε με μια πολύ μικρή συλλογή στην αρχή και στη συνέχεια, μέσω της εμπειρίας που αποκόμισε, τις γνώσεις και τις επαφές του με τις γκαλερί και τους καλλιτέχνες, του δόθηκε η δυνατότητα να παρακολουθεί τη δουλειά τους, να βρίσκεται πριν το κοινό στις εκθέσεις και να επιλέγει τα έργα για τη συλλογή του, ακόμη και μέσα από τα εργαστήρια των δημιουργών αλλά και μέσα από τις εκθέσεις που διοργανώνει η ΑΣΚΤ και που αναμφισβήτητα αποτελούν το φυτώριο νέων καλλιτεχνών. Όσο για το πώς ένας συλλέκτης οσμίζεται τη μετεξέλιξη, τη σημαντικότητα ενός καλλιτέχνη, ων ακόμη ο τελευταίος στα πρώιμα βήματά του, ο κ. Πασχάλης Ξανθόπουλος, διευθυντής του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης & Παράδοσης αναφέρει ότι «αυτό που κάνουν οι περισσότεροι συλλέκτες είναι να παρακολουθούν την πορεία των καλών φοιτητών της Σχολή Καλών Τεχνών έχοντας έτσι την ευκαιρία να παρακολουθούν την εξέλιξή τους».

Το μυστικό: Τέχνης έρωτας

Απ’ ό, τι φαίνεται το επάγγελμα που ασκεί ο συλλέκτης σε καμιά περίπτωση δεν επηρεάζει -συχνά ούτε καν προμηνύει- τη μετεξέλιξή του σε συλλέκτη έργων τέχνης. Ο Χρίστος Χριστοφής, για παράδειγμα είναι μηχανικός-ναυπηγός. Όσο για τον ζακυνθινό Γιώργο Κωστάκη, το συλλέκτη έργων της ρωσικής αβανγκάρντ, εργαζόταν ως οδηγός του έλληνα πρέσβη στη Ρωσία. Ποιες, λοιπόν, είναι οι ελάχιστες προϋποθέσεις μιας καλής μικρής συλλογής έργων τέχνης; Αναμφισβήτητα, κορυφαίο συστατικό είναι ο έρωτας του συλλέκτη για την Τέχνη. Έπειτα, και σύμφωνα με τον κ. Τσιγκόγλου, πρέπει να υπάρχει: «…πλεόνασμα οικονομικό, χρόνος, γνώση και κυρίως ‘μάτι’, το διαισθητικό κριτήριο επιλογής».

H ζωγραφική των ανθρώπων

Το πιο σημαντικό της εν λόγω έκθεσης με έργα της Συλλογής Χρίστου Χριστοφή είναι στην ουσία το ίδιο της το θέμα: ο άνθρωπος. Μια λέξη με δύσκολη ετυμολογία αλλά «απ’ όπου κι αν παράγεται, μια λέξη ήταν, η λέξη «άνθρωπος» που “χάλασε” το τέρας που υπήρχε εκείνα τα χρόνια: τη Σφίγγα» –έλεγε ο Σεφέρης στη επίσημη ομιλία στη Στοκχόλμη, μετά την απονομή του Νόμπελ. «Και πόσα τέρατα έχουμε να καταστρέψουμε στο μέλλον, το κοντινό, το μακρινό, αν εμβαθύνουμε λίγο, σε αυτή τη λέξη…», διαλογίζεται ο Νίκος Βαρδιάμπασης στο βιβλίο του «Ιστορία μιας Λέξης».

Ο Χρίστος Χριστοφής ελκύεται από την αιώνια αυτή μορφή του ανθρώπου και σαφώς από την ουσία της, όπως αυτή την αντιλαμβάνονται και με το χρωστήρα τους την αποδίδουν οι σύγχρονοι έλληνες ζωγράφοι. Και μέσα από τις «ανθρωπογραφίες» που συλλέγει μπορεί να εικάσει κανείς ότι αναζητεί να βρει το «είναι» του πανανθρώπου –άρα και το δικό του.

Παλιοί και νέοι

Νέοι ταλαντούχοι ζωγράφοι (Κατσιπάνος, Μπιτσάκης, Κερεστετζής, Σκουρογιάννης) εκθέτουν μαζί με σημαντικούς και καθιερωμένους καλλιτέχνες (Δασκαλάκης, Μορταράκος, Μαδένης, Μακρής, Μανουσάκης, Μαντζαβίνος, Μισούρας, Πολυμέρης, Ρόρρης, Σακαγιάν και Χρηστίδης) και τους παλαιότερους εξέχοντες δημιουργούς (Κοψίδης, Μαυροϊδής, Μπότσογλου, Μυταράς, Χουλιαράς). Τα έργα των εν λόγω καλλιτεχνών επειδή από μόνα τους έχουν τη δική τους δυναμική δεν τοποθετήθηκαν στο χώρο ούτε με χρονολογική ή ονομαστική σειρά, ούτε ανάλογα με τη σημαντικότητα ή την ηλικία του δημιουργού τους. Αυτό που ενδιαφέρει είναι το πώς ο κάθε καλλιτέχνης ξεχωριστά αποδίδει το θέμα «άνθρωπος», γι’ αυτό και τοποθετήθηκαν με στόχο να αναδεικνύεται το καθένα έργο χωριστά.

Ένας Kομοτηναίος «ανθρωποποιός»

Ο Μιχάλης Μαδένης γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1960. Σπούδασε ζωγραφική στην Α.Σ.Κ.Τ. της Αθήνας με δασκάλους του τον Τ. Πατρασκίδη και τον Π. Τέτση. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ελεύθερη Ακαδημία Τεχνών της Χάγης, με υποτροφίες από το Ολλανδικό κράτος και το ΙΚΥ ενώ παράλληλα έλαβε μέρος σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Στην έκθεση εκτίθενται και δικά του έργα, για τα οποία η Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα -χαρακτηρίζοντάς τον Μαδένη ως «ανθρωποποιό»- σημειώνει: «…Όλα είναι στη θέση τους. Το σώμα, όπως αναδύεται θερμό μέσα από τον χρωστήρα του ζωγράφου, φέρει μαζί του ως εκτόπισμα και ως “δικαίωμα στη ζωή”, τον ζωτικό του χώρο».

Η ιστορικός τέχνης Raymonde Μoulin γράφει ότι ένας συλλέκτης τής εκμυστηρεύτηκε: «Mε τους πίνακες ζωγραφικής βιώνω τη διαρκή ευχαρίστηση που μου δίδει η απόλυτη κυριότητα, κάτι που δεν κατάφερα με τους ανθρώπους». Αναμφισβήτητα άποψη ενδιαφέρουσα και προκλητική. Για τους υπόλοιπους που ανήκουμε στην κατηγορία απλά των θεατών/εραστών και όχι των κατόχων έργων Τέχνης, η έκθεση με τα έργα της Συλλογής Χριστοφή θα αποτελέσει αναμφίβολα τόπο έμπνευσης, συνάντηση και άγγιγμα των αισθήσεων με διάρκεια και ζύμωμα στο χρόνο.

Βάγια Παπαδοπούλου

Ιnfo:

Τα έργα από τη Συλλογή Χρίστου Χριστοφή θα εκτίθενται στην αίθουσα «Λίλιαν Βουδούρη» του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης & Παράδοσης, στην Ξάνθη, μέχρι και την Τρίτη 6 Απριλίου 2004

Ώρες λειτουργίας της έκθεσης: καθημερινά εκτός Κυριακής 9πμ-2μμ & 7μμ-9μμ.

Διεύθυνση: Οδυσσέως Ανδρούτσου & 12 Αποστόλων, Ξάνθη

Τηλ: 25410 29282

www.thraceland.gr

Email: [email protected]

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.