Στον ιδιο κοσμο των χρωματων…

Δυο ζωγράφοι, ο Τούρκος Mustafa Eldeniz, και ο Έλληνας, Δημήτρης Ναλμπάντης, ζωγραφίζουν το ίδιο ποτάμι, τον Έβρο, κοιτώντας το από διαφορετική πλευρά, χωρίς καν να γνωρίζονται. Ο καθένας στην απέναντι όχθη και οι δυο μαζί στον ίδιο κόσμο της ζωγραφικής. «Μιλούν» στο «Εμείς η Πόλις» με τα χρώματα για τα όνειρα και τις αγάπες, για τα χρόνια που κύλησαν, αλλά και γι’ αυτά που θα έρθουν…Με το λόγο τους, με τα πινέλα και το έργο τους αποδεικνύουν ότι οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να γνωρίζουν σύνορα. Στην καρδιά της τέχνης και της αναζήτησης ο κόσμος των χρωμάτων ενώνει…

«Το μεγαλείο και το αδιέξοδο της παγκόσμιας τέχνης είναι ότι τώρα πια είναι όλα σωστά. Ό,τι και να κάνει κανείς είναι σωστό», δηλώνει ο εβρίτης – διεθνούς φήμης ζωγράφος, Δημήτρης Ναλμπάντης, και προσθέτει: «Η τέχνη έκλεισε τον κύκλο της το μορφικό. Τα έχει κάνει όλα. Από εδώ και πέρα πρέπει να αναθεωρήσουμε το παρελθόν μας κι όπως έλεγε ο Τσαρούχης: «Δεν υπάρχει πιο καινούργιο από το παλιό και πιο παλιό από το καινούργιο».

Δημήτρης Ναλμπάντης, ζωγράφος: «Η ζωγραφική είναι ένα ψέμα»

Γιατί ασχολείστε με ένα θέμα, το περιβάλλον, που φοβούνται να το αγγίξουν οι άνθρωποι νιώθοντας ίσως το κακό που έχουν κάνει;

Φοβούνται να αγγίξουν το περιβάλλον και οι καλλιτέχνες. Κάποιες προσπάθειες καλλιτεχνών που προηγήθηκαν έπεσαν στην παγίδα να είναι πάρα πολύ απαισιόδοξη η ζωγραφική τους. Εγώ δεν κινούμαι έτσι, δίνω το πρόβλημα και ταυτοχρόνως δίνω και την λύση. Όπως συνέβαινε παλιά με τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό γι’ αυτό και τα θέματά μου είναι αισιόδοξα μαζί. Βλέπει κανείς το ΔΕΛΤΑ του Έβρου και ταυτοχρόνως μια κόκκινη σκάλα που ανεβαίνει στον ουρανό. Οι ερμηνείες στην σύγχρονη τέχνη πρέπει να είναι πολλές. Αν είναι μια η ερμηνεία σε κάθε έργο, το έργο δεν έχει πετύχει το σκοπό του. Ασχολούμαι με το περιβάλλον δέκα χρόνια. Επιλέγω να είναι τα έργα μου μεγάλα, γιατί μιλάμε για ατμόσφαιρα και περιβάλλον και πρέπει να βοηθά το έργο να μπαίνει κανείς στην ατμόσφαιρα, αν και τεχνικά είναι πολύ δύσκολο.

Στην πορεία δημιουργώντας, υπήρξαν κάποιες εκπλήξεις για σας;

Σε ό,τι αφορά την γραφή όχι! Έχω ανακαλύψει 28 τρόπους ζωγραφικής και τώρα πια δεν έχω εκπλήξεις. Ίσως τα θέματα. Το ένα θέμα έφερε το άλλο. Τώρα σκέφτομαι μια καινούργια δουλειά γύρω πάλι από το περιβάλλον η οποία έχει παρά πολλές καινοτομίες και μπορεί να έχει ενδιαφέρον ως μορφή σε παγκόσμια κλίμακα, είμαι αισιόδοξος.

Η συνεχής αναζήτηση δεν είναι ένας δρόμος που κουράζει;

Αυτό είναι το ελάττωμά μου, για να σηκωθώ από το κρεβάτί μου σηκώνομαι για δυο λόγους: Ή να καταστρέψω ή να χτίσω. Και τα δυο τα βρίσκω πολύ ενδιαφέροντα.

Η ζωγραφική τι κοινό έχει με την πραγματικότητα;

Η ζωγραφική είναι ένα ψέμα, μας βοηθάει να ανταμώσουμε πιο γρήγορα με την αλήθεια που ζούμε. Αυτός είναι ο ορισμός της τέχνης.

Κι ο ζωγράφος «μεταγλωττίζει» το ψέμα;

Ναι, βεβαίως και γεφυρώνει τον κόσμο. Γι’ αυτό εδώ έχω μια ένσταση, βλέποντας τη ζωγραφική, την παγκόσμια τέχνη να έχει πέσει σε μια παγίδα με την υποκειμενικότητα. Όλοι οι καλλιτέχνες εξομολογούμαστε ότι είναι η τέχνη μας πολύ υποκειμενική κι αυτό είναι λάθος, πρέπει να ξαναγίνουμε αντικειμενικοί. Παλιότερα κατηγορούσαμε τους Αμερικανούς κι ο Πικάσο έλεγε ότι δεν πλησίασαν την υποκειμενικότητα των Ευρωπαίων οι Αμερικανοί. Σήμερα, όμως, κι εμείς πρέπει να φύγουμε από το καβούκι της υποκειμενικής, εγωιστικής μας τάσης και να περάσουμε σε μια πιο αντικειμενική γέφυρα, όπως πέρασαν οι Αμερικανοί. Ας κοιτάξουμε τον κινηματογράφο, κυβερνούν όλο τον κόσμο μέσα από το Hollywood οι Αμερικανοί κι εμείς οι Ευρωπαίοι είμαστε κουλτουριάρικα ψοφίμια. Δεν έχουμε λόγο ύπαρξης στον κινηματογράφο μας. Ας κοιτάξουμε να γίνουμε πιο αντικειμενικοί, να μας καταλαβαίνει ο κόσμος. Έχω βγάλει ένα ρητό που λέει: Αν σε τρία δευτερόλεπτα ένα έργο δεν σε έχει κεντρίσει, θα σε χάσει δια παντός. Δε μπορεί να λέει κανείς στο θεατή κοιτάξτε το έτσι κι αλλιώς. Δεν μπορούμε να έχουμε ένα διερμηνέα για μια εβδομάδα για ένα έργο για να το καταλάβει ο θεατής. Πρέπει και το κοινό να έχει ένα επίπεδο, αλλά βλέπω ότι κοινό με επίπεδο δεν μπορεί να καταλάβει και να αγγίξει τον αφηρημένο εξπρεσιονισμό. Φανταστείτε να είχα πράσινες πιτσιλιές και να έλεγα ότι αυτά είναι οικολογικά θέματα, θα ήμουν γελοίος.

Γιατί νομίζετε ότι συνέβη αυτό; Τι εξήγηση δίνετε;

Φτάσαμε εδώ που φτάσαμε από τεμπελιά. Γιατί, για να γεφυρώσει κανείς την τέχνη του πρέπει να έχει ένα γλωσσάριο κοινό, να γίνει απλός και κατανοητός, να χρησιμοποιήσει μια ρεαλιστική βάση, να μάθει κλασική ζωγραφική, πράγμα το οποίο απαιτεί δέκα χρόνια συνεχούς δουλειάς. Οπότε σκέφτονται ότι είναι καλύτερο να αφήσουν τα χρώματα να «τρέχουν» χωρίς να μπορεί κανείς να τους πει τίποτα.

Γνωρίζει κάποιο αδιέξοδο σήμερα η τέχνη;

Το μεγαλείο και το αδιέξοδο της παγκόσμιας τέχνης είναι ότι τώρα πια, είναι όλα σωστά. Ό,τι και να κάνει κανείς είναι σωστό. Η κλασική μουσική τι έχει πάθει; Έχει πάθει κάτι με το να ασχολούνται οι σύγχρονοι κλασικοί μουσικοί με την κλασική φόρμα; Όχι βέβαια; Η τέχνη έκλεισε τον κύκλο της το μορφικό. Τα έχει κάνει όλα. Από εδώ και πέρα πρέπει να αναθεωρήσουμε το παρελθόν μας κι όπως έλεγε ο Τσαρούχης: «Δεν υπάρχει πιο καινούργιο από το παλιό και πιο παλιό από το καινούργιο.

Υπάρχει κάτι που σας πληγώνει στον ελληνικό χώρο;

Με πληγώνει το περιβάλλον, η αρχιτεκτονική. Η Ελλάδα είναι η πιο όμορφη χώρα στον κόσμο, ενώ έχει τις πιο άσχημες πόλεις. Γιατί οι άνθρωποι, όταν τους μιλάς για τέχνη, δυσανασχετούν. Η τέχνη είναι αρχιτεκτονική. Το Παρίσι γιατί ξεχωρίζει; Ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική, την γλυπτική και την ζωγραφική. Εμείς σνομπάραμε αυτές τις τέχνες, καταστρέψαμε τις πόλεις, ό,τι παλιό το γκρεμίσαμε, γεμίσαμε τετράγωνα μπετόν σαν την τσέπη μας, κοιτώντας το συμφέρον μας και από εκεί και πέρα έχουμε καταστρεμμένες πόλεις. Αυτό πληρώνουμε, την απομάκρυνση της τέχνης.

Η ζωγραφική σε ποια σύγχρονα ζητήματα απαντά;

Η ζωγραφική απαντά στην μαγεία. Έχει ένα μαγικό τρόπο, αν χάσει την μαγεία της, χάνει και τον ορισμό της τέχνης.

Βλέπετε κι εσείς να υποβόσκει μια πάλη, όπως λέγεται, μια διαμάχη των πολιτισμών;

Βλέπω την αδελφοποίηση των πολιτισμών κι όχι την διαμάχη. Έχω προτείνει εδώ στη Θράκη να γίνει ένα μουσείο θρησκευτικής διακοσμητικής τέχνης και να φιλοξενούνται δείγματα όλων των πολιτισμών: Χριστιανικός, Ισλαμικός, Ιουδαϊσμός. Όλα αυτά ιδωμένα μέσα από την τέχνη. Φανταστείτε να ήμασταν μόνο εμείς; Μόνο ο δικός μας πολιτισμός; Να μην υπήρχαν άλλοι. Δεν θα πηγαίναμε πουθενά, δεν θα ταξιδεύαμε. Ταξιδεύω, σημαίνει χαίρομαι τον πολιτισμό των άλλων. Μακάρι να ενωθούν όλοι οι πολιτισμοί.

Είστε ευχαριστημένος από τα βήματα που έχετε κάνει στο χώρο της ζωγραφικής; Ξεκινήσατε από το Διδυμότειχο και τώρα είστε ένας ζωγράφος παγκοσμίου φήμης…

Εγώ είμαι γιος ενός βοσκού. Αυτό με έκανε να έχω πάρα πολλές κοινωνικές πίκρες και πολλούς αποκλεισμούς. Μεγάλωσα στο Διδυμότειχο, σε μια γειτονιά με Εβραίους, Αρμένιους, Μουσουλμάνους. Αυτό με έκανε να έχω φιλειρηνικές και πολυπολιτισμικές απόψεις. Στη πορεία, το ταλέντό μου με οδήγησε στα καλύτερα. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, η ζωή μου είναι πάρα πολύ καλή, γιατί ο Θεός μου έδωσε ταλέντο. Ίσως τελικά το ταλέντο να είναι η προσπάθεια του Θεού να ισορροπήσει τα ανισόρροπα των ανθρώπων. Γι’ αυτό και δίνει το ταλέντο στο γιο ενός ταπεινού βοσκού κι όχι στο γιο ενός ζάπλουτου, αυτή η μοιρασιά των ταλέντων είναι θέλημα θεού.

Ο Mustafa Eldeniz είναι ζωγράφος. Ζει στην Κεσάνη της Τουρκίας και ζωγραφίζει εμπνεόμενος από το παρελθόν, από την παράδοση, από το παλιό που χάνεται. Τοπία και επαγγέλματα του χθες, παραστάσεις από την καθημερινή ζωή της Τουρκίας. Μιλά για την ανάγκη της ειρηνικής συνύπαρξης, αλλά και για τις προσπάθειες της Τουρκίας του Ερντογάν να γίνει μέλος της Ε.Ε. «Δεν θα κάνει μέλος μια τόσο μεγάλη χώρα, με τόσους πολλούς μουσουλμάνους» προβλέπει για την ηγεσία της Ευρώπης και σημειώνει: «Αν γίνουμε μέλος, θα έρθουν καλύτερες μέρες για τον λαό μου».

Mustafa Eldeniz, Τούρκος ζωγράφος: «Ζω ζωγραφίζοντας και ζω για να ζωγραφίζω»

Πόσα χρόνια ασχολείστε με την ζωγραφική;

Από μικρό παιδί ζωγραφίζω. Είμαι αυτοδίδακτος. Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια η ζωγραφική εκτός από μεγάλη μου αγάπη είναι και η δουλειά μου. Ζω ζωγραφίζοντας και ζω για να ζωγραφίζω.

Ελάχιστοι, εν ζωή, καλλιτέχνες το πετυχαίνουν αυτό…

Τα οικονομικά προβλήματα δυστυχώς για τους καλλιτέχνες, όπως και για τον υπόλοιπο πολύ κόσμο στην Τουρκία πάντα υπάρχουν. Εγώ έχω καταφέρει να καλύπτω τα έξοδά μου με αξιοπρέπεια.

Από πού αντλείτε την θεματολογία σας;

Επιλέγω θέματα από την ιστορία και την παράδοση της Τουρκίας. Από το παρελθόν εικόνες που έχουν σβήσει και άλλες που κινδυνεύουν να χαθούν χρόνο με το χρόνο. Τοπία, κτίρια, γωνιές της πόλης, αλλά και πολύ γνωστά σημεία της χώρας μου.

Και ο έρωτας, δεν σας εμπνέει;

Ο έρωτας πάντα εμπνέει τους ζωγράφους, ο έρωτας πάντα «ξεσηκώνει» τους ανθρώπους. Μπορεί να «αναποδογυρίσει» τη ζωή των ανθρώπων, να την αναστατώσει αφήνοντας χαρά, αλλά και πίκρα πολλές φορές.

Στην καθημερινότητα της χώρας σας έχουν υπάρξει αλλαγές προς το καλύτερο λόγω της προσπάθειας ένταξης στην Ε.Ε.;

Έκανε πάρα πολλές προσπάθειες εναρμόνισης με την Ε.Ε. Μπορεί να σας φαίνονται εύκολα αυτά που ζητούν από την χώρα μου, αλλά για την κοινωνία της Τουρκίας δεν είναι. Έτσι, θεωρώ ότι σε σύντομο χρονικό διάστημα άλλαξαν πολλά.

Και στην οικονομία;

Από οικονομικής πλευράς δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα προς το καλύτερο. Σε θέματα, όμως, νομοθεσίας και δικαίου έγιναν αλλαγές, σιγά – σιγά ελπίζω ότι θα αρχίζουν να φαίνονται οι αλλαγές αυτές και στη ζωή μας. Η οικονομική στενότητα βασανίζει τη ζωή όλων των κατοίκων.

Ποια πρόβλεψη κάνετε για την τελική έκβαση αυτής της προσπάθειας της χώρας να γίνει μέλος της Ε.Ε.;

Μακάρι να τα καταφέρει η Τουρκία. Δεν το πιστεύω όμως. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μας αφήνει να ελπίζουμε ότι θα μας κάνει μέλος της, αλλά στο τέλος θα βρει ένα τρόπο για να απαλλαγεί από εμάς. Ίσως, αυτό που θα καταφέρουμε στο τέλος να είναι μια ειδική συμφωνία.

Γιατί δεν είστε αισιόδοξος;

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει «κόλλημα» με τη θρησκεία μας. Δεν θα κάνει μέλος μια τόσο μεγάλη χώρα με τόσους πολλούς μουσουλμάνους. Στην Τουρκία πιστεύουν πολλοί ότι η Ευρώπη είναι ένα χριστιανικό κλαμπ.

Εσείς επιθυμείτε να γίνεται ευρωπαίος πολίτης;

Το θέλω και το επιθυμώ διακαώς. Αν γίνουμε μέλος, θα έρθουν καλύτερες μέρες για τον λαό μου. Οικονομικά θα είναι πολύ καλύτερα η κατάστασή μας. Από την άλλη πολλές οπισθοδρομικές οργανώσεις που δρουν στην χώρα και αποτελούν πισωγύρισμα για την Τουρκία θα εκλείψουν στους κόλπους της Ε.Ε.

Μπορείτε να μου ιεραρχήσετε τα τρία σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Τούρκοι πολίτες;

Τα τρία σημαντικότερα είναι η οικονομία, η οικονομία, η οικονομία!

Και αυτό που θεωρείτε εσείς σημαντικότερο;

Το δικό μου παράπονο, αλλά και αρκετών συμπολιτών μου είναι ότι τα περισσότερα, από όλα όσα δρομολογούνται και γίνονται στην χώρα μου, γίνονται για πολιτική εκμετάλλευση ή για λόγους μικροπολιτικής εκμετάλλευσης. Για παράδειγμα, γίνεται κάτι καλό από την προηγούμενη κυβέρνηση, έρχεται η επόμενη και το αλλάζει για να κάνει κάτι άλλο, υποτίθεται, ή για να ικανοποιήσει μερικούς φίλους.

Επαφές με Έλληνες ζωγράφους έχετε;

Όχι, δεν έτυχε να γνωρίσω κάποιον από τους σπουδαίους ζωγράφους που έχει η χώρα σας. Δεν έχω έρθει στην Ελλάδα. Θα ήθελα πολύ να έρθω, να παρακολουθήσω εκθέσεις, να συζητήσω με έλληνες ζωγράφους, να δείξω το έργο μου στο ελληνικό κοινό.

Ποιους καλλιτεχνικούς στόχους βάζετε για τα επόμενα χρόνια;

Όπως όλοι θέλω κι εγώ να κάνω πάντα ένα βήμα μπροστά. Να είμαι πάντα σε καλύτερο επίπεδο από ό,τι ήμουν πριν. Αυτή που βλέπετε είναι η τέταρτη ατομική μου έκθεση. Έχω πάρει μέρος και σε δέκα ομαδικές. Τα σχόλια και οι κριτικές είναι θετικές, ωστόσο, πάντα υπάρχει η ανησυχία μέσα μου.

Για τις σχέσεις των Ελλήνων και των Τούρκων, τι συμπέρασμα έχετε βγάλει;

Οι δυο λαοί, της Τουρκίας και της Ελλάδας, δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα μεταξύ τους. Είμαστε ίδιοι, έχουμε πολλά κοινά. Τις διαφορές τις δημιουργούν και φροντίζουν να τις αναδεικνύουν οι κυβερνήσεις. Δεν θα πρέπει να το ξεχνάμε, ούτε να αφήνουμε να μας ποδηγετούν, δημιουργώντας ανάμεσά μας διχόνοια και τριβές.

Μπορείτε να μου αναφέρετε ένα παράδειγμα δημιουργίας τριβών;

Ο εξοπλισμός είναι ένα παράδειγμα που δείχνει αυτό ακριβώς, ότι δηλαδή μας εκμεταλλεύονται κάποιοι για να πλουτίζουν. Ας πάψουν να εξοπλίζονται οι δυο χώρες και ας δώσουν οι κυβερνήσεις τα χρήματα που ξοδεύουν για την αγορά όπλων, για έργα και υπηρεσίες, προς όφελος των δυο λαών.

Μαρία Νικολάου

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.