«Στη Θρακη υπαρχουν καστρα ενδιαφεροντα, δεν εχουν ομως μελετηθει, οπως θα επρεπε»

Η Δήμητρfα Κατραούζου είναι Αρχιτέκτονας Μηχανικός και μελέτησε πρόσφατα το Κάστρο της Φολεγάνδρου, με αφορμή την διδακτορική της διατριβή. Στη συνέχεια ερεύνησε τις επεμβάσεις που έχουν γίνει σε κάστρα στον ελληνικό χώρο. «Διαπίστωσα ότι δεν υπήρχε αρκετό υλικό, δεν υπήρχε κάποια ανάλογη δραστηριότητα που υπήρχε στο διεθνή χώρο. Γι’ αυτό τα παραδείγματα των επεμβάσεων που κατέγραψα αναφέρονται σε κάστρα κυρίως του εξωτερικού», δηλώνει και εξηγεί ότι το βασικό ζητούμενο στην μελέτη της ήταν ο τρόπος που μπορεί να επέμβει κανείς στη χρήση ενός κάστρου, με την έννοια της επανάχρησης, ώστε να ανταποκριθεί το συγκεκριμένο μνημείο στη σύγχρονη ζωή και στις σύγχρονες ανάγκες.

Πώς χρησιμοποιούνται σήμερα τα κάστρα;

Πολλά κάστρα στις μέρες χρησιμοποιούνται για πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως για παράδειγμα οι θεατρικές παραστάσεις. Είτε ως χώροι ψυχαγωγίας είτε ως χώροι περιπάτου. Πολλές φορές δημιουργούνται αναψυκτήρια εντός των κάστρων.

Η Ελλάδα έχει ενδιαφέροντα κάστρα;

Τα κάστρα της Ελλάδος έχουν φοβερό ενδιαφέρον. Το πρόβλημα είναι ότι, λόγω έλλειψης οικονομικής ενίσχυσης, δεν έχουν αναδειχθεί αρκετά ή αποκατασταθεί, διότι πολλά ερημώνουν.

Δεν έγινε καμία προσπάθεια ούτε από το Υπουργείο Πολιτισμού;

Έγινε μια προσπάθεια να αναδειχθούν 36 κάστρα στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα με το πρόγραμμα «Περίπλους» του Υπουργείου Πολιτισμού. Οι δράσεις αφορούσαν κυρίως την επισκεψιμότητα και την υποδομή τους. Η προσπάθεια όμως ήταν αποσπασματική.

Υπάρχουν κι άλλα που είναι εγκαταλελειμμένα και ερημώνουν;

Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει ταχύτητα στις εργασίες αναστήλωσης και αποκατάστασής τους. Ώσπου να γίνουν οι μελέτες και να βρεθούν τα κονδύλια που απαιτούνται, πολλές φορές καταρρέουν.

Ποιες περιοχές της χώρας μας έχουν τα εντυπωσιακότερα κάστρα;

Όλη η Ελλάδα έχει ενδιαφέροντα κάστρα. Έχουμε τους οχυρωμένους μεσαιωνικούς οικισμούς του Αιγαίου. Όλα τα νησιά των Κυκλάδων διαθέτουν από ένα κάστρο μεσαιωνικό. Ο κόσμος δεν το γνωρίζει αυτό, επειδή δεν μπορεί να διαχωρίσει την έννοια του Κάστρου σαν στρατιωτικό έργο και την έννοια του οχυρωμένου οικισμού. Δηλαδή τα κάστρα αυτά είναι ζωντανά, κατοικούνται, αποτελούν οικισμούς στις μέρες μας και συνήθως είναι αυτά που αναφέρονται ως κάστρα στα νησιά των Κυκλάδων. Στην Ηπειρωτική Ζώνη, στα νησιά του Ιονίου, στα Δωδεκάνησα και σε μικρότερα νησιά, όπως στη Λήμνο, υπάρχουν κάστρα.

Ήταν οχυρωματικά έργα ή κατασκευές που μαρτυρούσαν δύναμη, πλούτο και αίγλη;

Συνδυασμός όλων αυτών. Τα κάστρα που δημιουργήθηκαν από τους Βενετούς στο Αιγαίο είχαν κάποια μορφή επίδειξης του πλούτου και της ισχύος, της εξουσίας της συγκεκριμένης τάσης. Επίσης, είχαν και αμυντικό χαρακτήρα, διότι προστάτευαν τον πληθυσμό από επιθέσεις πειρατών.

Ήταν λειτουργικά και άνετα;

Ναι. Τα μεσαιωνικά κάστρα, για παράδειγμα, έχουν ενδιαφέρον γιατί σε πολύ μικρό χώρο, έπρεπε να καλύψουν και τους χώρους κατοικίας και τους δημόσιους χώρους. Και όλα αυτά να περιβάλλονται από τον εξωτερικό τοίχο των σπιτιών. Υπήρχε η κεντρική είσοδος και το παραπόρτι, μια μικρότερη έξοδος, ώστε να προστατεύεται ο κόσμος τη στιγμή που ερχόντουσαν οι πειρατές. Τότε χτυπούσαν κάποιο καμπανάκι και ο κόσμος συγκεντρώνονταν στους κεντρικούς χώρους, ώστε να προστατευτεί από τον εχθρό. Τα Μεσαιωνικά κάστρα έχουν μια στενότητα χώρου, πράγμα το οποίο δημιούργησε την πολύ μικρή και λιτή κατοικία σαν μονάδα κυττάρου στον οικισμό.

Στη Θράκη έχετε εντοπίσει κάποιο που να παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον;

Στη Θράκη υπάρχουν κάστρα ενδιαφέροντα, δεν έχουν όμως μελετηθεί, όπως θα έπρεπε.

Με ποιο τρόπο αξιοποιούνται τα Κάστρα στις άλλες χώρες της Ε.Ε.;

Ως επισκέψιμοι χώροι για τους τουρίστες, ως κατάλληλοι χώροι για πολιτιστικές εκδηλώσεις, ως μουσεία. Αλλά και ως σύγχρονες κατοικίες πλουσίων.

Όταν ακούμε τη λέξη κάστρα, ο νους μας πηγαίνει στους Ιππότες…

Είναι γεγονός όντως.

Τα κάστρα σώζονται, αλλά οι ιππότες δύσκολα εντοπίζονται σήμερα…

Πάντα όμως θα περιμένουμε τους ιππότες να κάνουν την εμφάνισή τους.

Μαρία Νικολάου

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.