Σταυρος Τζιμας, δημοσιογραφος-ερευνητης, για την κριση των Σκοπιων «Οταν το σπιτι του γειτονα καιγεται δεν μπορεις να κοιμασαι ησυχος»

Στο χείλος της αβύσσου βρίσκεται για ακόμη μια φορά η ΠΓΔΜ, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να πιέζουν για τον σχηματισμό κυβέρνησης στον οποίο θα συμμετέχουν και τρία μειονοτικά αλβανικά κόμματα και τον πρόεδρο της Δημοκρατίας Γκιόργκι Ιβανόφ να αντιδρά, ζητώντας εγγυήσεις ότι η χώρα δεν θα καταστεί υποτελής στην γειτονική Αλβανία.
 
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δια του απεσταλμένου τους στα Σκόπια, βοηθού υπουργού Εξωτερικών Χόιτ Μπράιαν Γι, πιέζουν προς την κατεύθυνση σχηματισμού μιας κυβέρνησης, την οποία χαρακτηρίζουν “μεταρρυθμιστική” και εννοούν τον συνασπισμό που έχουν συνομολογήσει οι σοσιαλδημοκράτες του Ζόραν Ζάεφ και τρία αλβανικά κόμματα, ο οποίος έχει την πλειοψηφία των εδρών στη νέα βουλή.
Ο Χόιτ Μπράιαν Γι  θεωρεί ότι η κυβέρνηση Ζάεφ με τα αλβανικά κόμματα θα οδηγήσει τη χώρα εγγύτερα στην ευρωπαϊκή της ενσωμάτωση.
 
Η πρωτοβουλία της Ουάσιγκτον προσκρούει – προς το παρόν τουλάχιστον – στην συνεχιζόμενη άρνηση του προέδρου της Δημοκρατίας Γκιόρκγι Ιβάνοφ να δώσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Ζόραν Ζάεφ. Ο κ. Ιβάνοφ υποστηρίζει ότι η συμμετοχή των τριών αλβανικών κομμάτων στην κυβέρνηση θα απειλούσε την ανεξαρτησία της χώρας. Μάλιστα σε μια τυπική ένδειξη υπαναχώρησης έναντι των αμερικανικών πιέσεων, ο πρόεδρος της γειτονικής χώρας κάλεσε τον Ζάεφ να παράσχει διαβεβαιώσεις ότι η συνεργασία του με τα αλβανικά κόμματα θα λειτουργήσει σύμφωνα με το Σύνταγμα και θα διατηρήσει την εθνική ενότητα.
 
Ο Παρατηρητής της Θράκης, δίνει τον λόγο σήμερα στον εξαίρετο δημοσιογράφο, συγγραφέα και αναλυτή βαλκανικής πολιτικής, Σταύρο Τζίμα ο οποίος μιλά για τις πολιτικές προεκτάσεις των γεγονότων στη FYROM, τους κινδύνους που εγκυμονούν για μια ευρύτερη ανάφλεξη στα Βαλκάνια, τον ρόλο της Αλβανίας, την εμπλοκή Αμερικανών και Ευρωπαίων, τις προκλήσεις και τα διλλήματα που θα κληθεί να διαχειριστεί η ελληνική διπλωματία το αμέσως προσεχές χρονικό διάστημα…        
 
ΠτΘ: Ένταση στον βαλκανικό χώρο με κορύφωση στην FYROM. Πώς επιδρούν αυτά τα γεγονότα στην Ελλάδα και τι μπορεί να σημαίνει η αναζωπύρωση των εθνικισμών στον βαλκανικό χώρο;
Σ.Τ.: Η έκρηξη στα Σκόπια είναι πολιτική και ευτυχώς δεν έχει λάβει εθνοτικά χαρακτηριστικά μέχρι σήμερα, γιατί θα ήταν τότε πολύ πιο δύσκολα. Και λέγοντας εθνοτικά, μιλάμε για μετωπική αντιπαράθεση Αλβανών και Σλαβομακεδόνων. Αυτό έρχεται από πολύ μακριά. Όλα ξεκίνησαν στα Σκόπια από τον ηγέτη της χώρας Νικόλα Γκρουέφσκι. Βρίσκεται στην εξουσία επί τρεις θητείες και διεκδικούσε και τέταρτη θητεία με λάβαρο τον εθνικισμό-«μακεδονισμό» και τον αυταρχισμό. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, διότι στην προσπάθεια του να «εκμακεδονίσει» τα πάντα στην FYROM, έθεσε απέναντί του τον Αλβανικό πληθυσμό ο οποίος ξεπερνάει σήμερα το 30% των κατοίκων της χώρας. Είναι ένα μεγάλο ποσοστό που καθίσταται μεγαλύτερο με την δημογραφική αύξηση που παρατηρείται. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό ότι ο Γκρουέφσκι προσπάθησε να θέσει ιστορικά όρια στην παρουσία των Αλβανών στην χώρα του, υποστηρίζοντας ότι ποτέ δεν ήταν αυτόχθονος πληθυσμός αλλά ότι ήρθαν στην περιοχή ως κατακτητές. Αυτό δεν τον έφερε μόνο απέναντι στην Ελλάδα και την Βουλγαρία, αλλά διεύρυνε και το ρήγμα ανάμεσα στους Αλβανούς και τους Σλαβομακεδόνες.

Το δεύτερο σημείο της ρήξης ήταν ο εξαρχαϊσμός του κράτους σε όλα τα επίπεδα και ο αυταρχικός τρόπος διακυβέρνησης. Δεν είναι τυχαίο ότι στην FYROM αποκαλείται «Πουτινίσκος», δηλαδή ο μικρός Πούτιν. Μέσω του κόμματός του έλεγξε τα πάντα. Την οικονομία, τα πανεπιστήμια, τον κρατικό μηχανισμό, τις μυστικές υπηρεσίες, τα ΜΜΕ και τη δικαιοσύνη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα σχολεία τα παιδιά για να πάρουν καλούς βαθμούς οι γονείς του έπρεπε να είναι μέλη του κόμματος! Όποιο δημοσιογραφικό μέσο δεν ήταν αρεστό στην εξουσία του, είτε οι δημοσιογράφοι διώκονταν είτε έκλειναν είτε λασπολογούνταν ενώ έχουμε και δύο δολοφονίες δημοσιογράφων που διερευνώνται. Περισσότεροι από 30.000 πολιτικοί του αντίπαλοι, έπεσαν θύματα τηλεφωνικών υποκλοπών. Αυτό το γεγονός ήταν και η σταγόνα που ξεχείλισε την οργή της αντιπολίτευσης η οποία βγήκε στους δρόμους, αποχωρώντας από το κοινοβούλιο με αποτέλεσμα να μην μπορεί να λειτουργήσει το δημοκρατικό πολίτευμα. Υπό την πίεση των γεγονότων και –κυρίως- της διεθνούς κοινότητας, ορίστηκε ανεξάρτητη εισαγγελέας η οποία ξεκίνησε έρευνα για τις υποκλοπές. Η έρευνα αυτή κατέληξε σε διώξεις εναντίον του Γκρουέφσκι σε βαθμό κακουργήματος. Αυτή την στιγμή είναι υπόδικος με κακουργηματικές κατηγορίες.

Οι εκλογές που ορίστηκαν για τις 11 Δεκεμβρίου, δεν έδωσαν αυτοδύναμη πλειοψηφία 61 εδρών σε κανένα κόμμα. Η σοσιαλδημοκρατική αντιπολίτευση υπό τον Ζόραν Ζάεφ έφερε στο ίδιο τραπέζι τα τρία αλβανικά κόμματα που συμμετέχουν στην Βουλή πάνω στη βάση μίας πλατφόρμας για τη διατύπωση ενός κοινού κυβερνητικού προγράμματος.  Ανάμεσα στα αιτήματα των Αλβανών ήταν και η χρήση της αλβανικής γλώσσας ως δεύτερης επίσημης γλώσσας σε όλη την επικράτεια. Αυτό ήταν που ερέθισε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Ιβάνοφ, ο οποίος υποστήριξε ότι υπονομεύεται ο «Μακεδονικός» χαρακτήρας του κράτους και δεν αρνήθηκε να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.

Η πραγματικότητα είναι ότι από τις έξι γεωγραφικές περιφέρειες της FYROM, στις τέσσερις χρησιμοποιείται ως επίσημη η αλβανική γλώσσα, όχι σε ευρεία κλίμακα, αλλά πάντως υπάρχει. Με βάση την συμφωνία της Αχρίδας που έγινε το 2001 και πάνω της βασίστηκε η λήξη του εμφυλίου πολέμου μεταξύ Αλβανών και Σλαβομακεδόνων, προβλέπεται ότι όπου υπάρχει αλβανικό στοιχείο σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20%, θα έμπαινε η αλβανική ως δεύτερη επίσημη γλώσσα.

Συνεπώς, η χρήση της αλβανικής γλώσσας προβλεπόταν αλλά η προσωπική σχέση του ΠτΔ, Ιβάνοφ με τον πρόεδρο του WMRO, Γκρουέφκσι, στάθηκε εμπόδιο στο να δοθεί εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τους σοσιαλδημοκράτες και τα τρία αλβανικά κόμματα. Επιπλέον, βασικό στοιχείο που κρατάει οχυρωμένο σε αυτή την θέση τον Ιβάνοφ, είναι ότι η πιθανή απώλεια της εξουσίας, μπορεί να οδηγήσει στην φυλακή τον Γκρουέφσκι καθώς είναι βαριές οι κατηγορίες που εκκρεμούν εναντίον του.
 
ΠτΘ: Ποια η σχέση της Αλβανίας με τα αλβανικά κόμματα στην FYROM και πόσο καθοριστική είναι η παρέμβασή της στα εσωτερικά ενός ξένου κράτους;
Σ.Τ.: Τα αλβανικά κόμματα δεν μπορούσαν να ομονοήσουν μεταξύ τους και τους φώναξε ο Ράμα στα Τίρανα και τους ζήτησε να τα βρουν για να μετάσχουν σε κυβέρνηση στην FYROM. Το πρόβλημα δεν είναι εκεί με την Αλβανία. Το πρόβλημα είναι ότι ο αυταρχισμός του Γκρουέφσκι, συσπείρωσε τους Αλβανούς των Σκοπίων σε εθνικιστική βάση.
Ο αρνητικός ρόλος του Ράμα είναι ότι με την ρητορική για την μεγάλη Αλβανία προκάλεσε συσπείρωση στο Σλαβομακεδονικό εθνικισμό. Έδωσε επιχειρήματα στον Γκρουέφσκι για να λέει ότι αυτοί θέλουν να διαλύσουν τα Σκόπια στο όνομα της μεγάλης Αλβανίας. Αυτό είναι το μεγάλο ζήτημα. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι άμεση και ενεργή ανάμειξη δεν υπήρξε ούτε μπορούσε να υπάρξει από τον Έντι Ράμα. Όμως, η ρητορική του έδωσε επιχειρήματα στον Σλαβομακεδονικό εθνικισμό, για να οδηγηθούμε στο σημερινό επικίνδυνο αδιέξοδο.
 
ΠτΘ: Στην Αλβανία έχουμε εκλογές τον Ιούνιο, στην Κροατία μια μεγάλη πολιτική κρίση, το ίδιο και στα Σκόπια. Ποια η αντανάκλαση όλων αυτών των καταστάσεων στην Ελλάδα;
Σ.Τ.: Όταν το σπίτι του γείτονα καίγεται, εσύ δεν μπορείς να κοιμάσαι ήσυχος. Ειδικά με τα Σκόπια, λόγω της επικίνδυνης ρευστότητας, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι, θα επισπεύσουν την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. έτσι ώστε να απωθήσουν την επιρροή της Ρωσίας που αρχίζει να γίνεται αισθητή στα Σκόπια, υπέρ του Γκρουέφσκι. Για να μπορέσουν να θωρακίσουν τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της FYROM, θα επισπεύσουν τις διαδικασίες, παραγνωρίζοντας τα όποια εσωτερικά προβλήματα ως προς την πλήρωση των κριτηρίων που έχουν μέχρι στιγμής. Μέχρι τώρα όμως το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. τα μπλοκάρει η Ελλάδα. Τίθεται, λοιπόν το ερώτημα, ενώπιον του κινδύνου να δημιουργηθεί μια γενική ανάφλεξη στα Βαλκάνια, οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί θα πτοηθούν από την αντίσταση της Ελλάδας ή θα μας βάλουν το μαχαίρι στο λαιμό και θα μας πουν, «καθίστε φρόνημα, εδώ πάει να καεί ο τόπος και εσείς μιλάτε ακόμη για το θέμα της ονομασίας το οποίο κανείς δεν το θεωρεί σοβαρό στο εξωτερικό».
 
ΠτΘ: Στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα και η ελληνική διπλωματία έχουν διαμορφώσει μια κοινή πολιτική γραμμή απέναντι στο θέμα αυτό;
Σ.Τ.: Είναι μια καλή ερώτηση, μένει να δούμε αν η Ελλάδα είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει όλο αυτό. Καλώς πράττει μέχρι σήμερα και απέχει από τα εσωτερικά της FYROM και της Αλβανίας και τάσσεται υπέρ του ενιαίου κράτους της FYROM, αλλά φοβάμαι ότι τα δύσκολα για μας είναι να μας μπει το μαχαίρι στο λαιμό και να μας πουν ότι «από εδώ και πέρα δεν σας παίρνει πια».      
 
ΠτΘ: Το θέμα της ονομασίας είναι σε μια ύφεση, δεν συζητιέται πλέον επισήμως ανάμεσα στις δύο χώρες;
Σ.Τ.: Έχουμε επαναπαυθεί στην επίσημη γραμμή που είναι «erga omnes», ένα όνομα για όλες τις χρήσεις και υπάρχει και η κόκκινη γραμμή ότι εμείς δεν κάνουμε πίσω από αυτή. Αυτά όμως τα λέγαμε μέχρι πριν δύο χρόνια. Τώρα υπάρχει μία νέα πραγματικότητα.                     

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.