Σοφια Μενεσελιδου, φιλολογος, προεδρος ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Κομοτηνης «Ο Σταθης επελεξε συνειδητα να επιστρεψει στη γενεθλια γη και εχει κατορθωσει ηδη να ταυτισει τις εγχρωμες, αλλοκοτες, αμηχανες –εν τελει– αισιοδοξες ζωγραφιες του με την ιδια την πολη»

Αγαπημένες μου Νατάσα Βαφειάδη και Τζένη Κατσαρή, αγαπητές μου συνδαιτυμόνισσες σ’  αυτό το όμορφο τραπέζι παρουσίασης, αγαπητέ μας Στάθη Γκεβρέκη, φίλες και φίλοι. Eπέλεξα να ξεκινήσω τη δική μου αναφορά στο «Λεύκωμα», αλλά και στη δουλειά του Στάθη, λίγο ανορθόδοξα: με μια δημόσια κι από καρδιάς προσωπική εξομολόγηση. Όταν ένα πρωινό, πριν από λίγο καιρό, εισέβαλλε ορμητικά κι ευφρόσυνα η Νατάσα Βαφειάδη στο γραφείο μου και ανάμεσα σ’ όλα τ’ άλλα που μου ’πε, μου ζήτησε να συμπαρουσιάσω το «Λεύκωμα» του Στάθη Γκεβρέκη, απέμεινα προς στιγμή να την κοιτάζω έμπλεη απορίας! Της εξήγησα, λοιπόν, ότι απευθύνεται σ’ έναν άνθρωπο, που ουδεμία σχέση έχει με τα εικαστικά! Για την ακρίβεια, είμαι ένας άνθρωπος, που δόμησα την πολιτιστική μου ταυτότητα, κρατώντας πάντα ασφαλείς αποστάσεις από την εικαστική δημιουργία!

Κι αυτό, γιατί δεν μπόρεσα ποτέ να επεξεργαστώ γόνιμα και αποτελεσματικά την έμφυτη ανικανότητά μου στη ζωγραφική! Οφείλω να σας ομολογήσω ότι υπήρξα ένα πολυτάλαντο παιδί, που τραγουδούσα, χόρευα, απήγγειλα ποιήματα, έπαιζα μουσική και θέατρο, έγραφα με πολύ μεγάλη δεινότητα, απολαμβάνοντας, έτσι, τον πλέριο θαυμασμό των γύρω μου, αλλά στη ζωγραφική ήμουνα η προσωποποίηση του Τιτανικού: ούτε μία ίσια γραμμή δεν μπορούσα να τραβήξω! Και καθώς όλοι γνωρίζετε ότι η ζωγραφική είναι η αγαπημένη τέχνη των παιδιών κι ότι η «πατρίδα μας είναι η παιδική μας ηλικία», μεγαλώνοντας, απώθησα ενδόμυχα το τραύμα τής προαναφερόμενης αναπηρίας μου και επέλεξα να παρακολουθώ πάντα εκ του μακρόθεν –άρα ψυχικώς ασφαλώς– τα τεκταινόμενα στο σύμπαν της εικαστικής δημιουργίας. Κατά συνέπεια, τι δουλειά έχω εγώ, απόψε, εδώ, εν μέσω ειδημόνων και μη, αλλά σαφώς εν μέσω ανθρώπων που κατανοούν με επάρκεια κάθε τι που σχετίζεται με την τέχνη, που υπηρετεί ο Στάθης; Η απάντηση στο εν λόγω ερώτημα δόθηκε διά στόματος Νατάσας Βαφειάδου: «Θέλουμε την οπτική της πόλης».
Με φόβο ψυχής, λοιπόν, καθώς έχω πλήρη επίγνωση της αδαημονίας μου, αποφάσισα ν’ ανταποκριθώ στο κάλεσμα της Νατάσας και να σας μιλήσω κι εγώ από τη δική μου σκοπιά για το «Λεύκωμα» και την τέχνη του Στάθη. Ενός ζωγράφου, που επέλεξε συνειδητά να επιστρέψει στη γενέθλια γη και έχει κατορθώσει ήδη να ταυτίσει τις έγχρωμες, αλλόκοτες, αμήχανες και υποδόρια έμφοβες, αλλά –εν τέλει– άκρως αισιόδοξες ζωγραφιές του με την ίδια την πόλη. Γεμίζοντας, πέραν των άλλων, τον πνιγηρό, αστικό, δομημένο, δημόσιο χώρο με τις δικές του αναγνώσεις τού κόσμου μας και –κυρίως– με τις ιδιαίτερές του ζωγραφισμένες προτάσεις ανάτασης και προοπτικής.

Σε μια εποχή που οι ορίζοντες στενεύουν και οι ονειροπόλοι του κόσμου τούτου αναχωρούν, αυτός μετατρέπει τα χρώματά του σε κριτική πρόταση θεώρησης των τεκταινόμενων** 

Αντικρίζοντας τις φιγούρες τού Στάθη –υβριδικές μορφές, που φαίνονται σαν να εμπεριέχουν ταυτόχρονα τόσο τη χαμένη μας παιδικότητα, όσο και τη ρημαγμένη από την αδηφάγα μηχανή τού κατ’ επίφαση σύγχρονου πολιτισμού, ψυχή μας– σκέφτομαι πόσο ανάγκη έχει τούτος ο κόσμος από «αλατισμένες» ζωγραφιές. Τι εννοώ; Κάθε φορά που χαζεύω ένα έργο του Γκεβρέκη αναστοχάζομαι συνειρμικά αυτό που έγραψε κάποτε ένας άλλος Στάθης, ο Στάθης ο Σταυρόπουλος, σκιτσογράφος, δημοσιογράφος και ποιητής: «Βάζω αλάτι στα χρώματα, είπε, για να μη μοιάζουν οι ζωγραφιές μου με τα πόστερ για τους τοίχους των διαφημιστικών γραφείων». Τέτοιες είναι κι οι ζωγραφιές του δικού μας Στάθη, του Στάθη της Κομοτηνής: αλατισμένες. Τόσο μακριά από την οχλοβοή της ισοπεδωτικής, μαζικής κουλτούρας, τόσο αποστασιοποιημένες από τον σύγχρονο «Πολιτισμό των Ηλιθίων». Έναν Πολιτισμό, που αφού συνέθλιψε κάθε γενεσιουργό σχέση μας με τη φύση, φροντίζει έντεχνα και μεθοδευμένα να παραμορφώνει και την κυρίαρχη ηθική και αισθητική μας κουλτούρα.
 
Με πρώτη στόχευσή του το συναίσθημα, το αλάτι, που νοηματοδοτεί την ίδια μας την ύπαρξη. Και ποια είναι η απάντηση του καλλιτέχνη Στάθη Γκεβρέκη σ’ αυτήν την ομοιόμορφη αισθητική του καθημαγμένου σύμπαντος; Σε μια εποχή που οι ορίζοντες στενεύουν και οι ονειροπόλοι του κόσμου τούτου αναχωρούν για άλλους πλανήτες εσωτερικής και περίκλειστης αναζήτησης, αυτός μετατρέπει τα χρώματά του σε κριτική πρόταση θεώρησης των τεκταινόμενων και βγαίνει στις αρένες της ζώσας πραγματικότητας για να παλέψει. Απέναντι σε καιρούς αμαυρωμένους, άθυμους, σκοτεινούς και αίολους, παίρνει παραμάσχαλα τις έγχρωμες φιγούρες του και τις μετατρέπει σε ασπίδα, για να προασπιστεί ότι απόμεινε από την ομορφιά της ψυχής τού πλανήτη μας. 

Οι δημιουργίες του μας υπενθυμίσουν ότι χρέος όλων μας είναι ένα: αυτό, που αφορά στον ξορκισμό της σκοτεινιάς και της βαρβαρότητας γύρω μας 

Αποτυπώνει με φωτεινά χρώματα τον καινούριο, παράξενο, υποχθόνιο και χολερικό σύγχρονο κόσμο και τοποθετεί στο κέντρο του ζώα, ανθρώπινες, αλλά και ανθρωπόμορφες φιγούρες, που επιχειρούν με το βλέμμα τους, άλλοτε έκπληκτο και πένθιμο, άλλοτε χαρούμενο κι ελπιδοφόρο, άλλοτε περιδεή και αλλοπαρμένο, να μας υπενθυμίσουν ότι το χρέος όλων μας είναι ένα: αυτό, που αφορά στον ξορκισμό της σκοτεινιάς και της βαρβαρότητας γύρω μας. Φύση, άνθρωποι, μηχανές, ζώα και δομημένο περιβάλλον συμπλέκονται άναρχα και γοητευτικά σε μοτίβα φωτεινά και μας παρασύρουν σε ταξίδια τού νου σκοτεινά και λαμπερά ταυτόχρονα. Στο πένθος και στο τεφρώδες της ομοιομορφίας, της υπερκατανάλωσης, της αλλοτρίωσης, της αποκοπής από τις ρίζες της Μητέρας Γης, που τόσο μοναδικά αποτυπώνει ο Στάθης, έρχεται ως απάντηση η αισιόδοξη προοπτική τής πάλης για το άλλο, το διαφορετικό. Μέσα στα μαρμαρένια αλώνια της πραγματικότητας κι όχι στα απομονωμένα και ασφαλή χωράφια της εσωστρέφειας, ο καλλιτέχνης μας κάνει συμμέτοχους στις αγωνίες και στις προτάσεις του και διά της δημόσιας έκθεσής του.

Θα ανακάμψουμε όταν ο σύγχρονος άνθρωπος αποφασίσει ν' απαντήσει σθεναρά σε όλα αυτά που καισάρεψαν ανηλεώς την ύπαρξη και την ψυχή του

Ανασκαλίζοντας αυτές τις μέρες τα άναρχα συσσωρευμένα, χιλιάδες χαρτάκια και αποκόμματα του αρχείου μου, βρήκα ένα απόσπασμα –δεν ξέρω από ποια χρονιά, ούτε από ποιο έντυπο!– από μια συνέντευξη της Μόνικας, της γνωστής ελληνίδας τραγουδοποιού, όπου σε ένα σημείο έλεγε τα εξής: «Έτυχε να βρίσκομαι στη γενιά που θα ζήσει εξ ολοκλήρου τις συνέπειες μιας κατεστραμμένης μηχανής, που κάποτε παρήγαγε πολιτισμό. Αλλά ποιος μου λέει ότι αυτή η παρακμιακή κοινωνία, στεκόμενη στο χείλος του γκρεμού δε θα ανακάμψει;». Και ω της ωραιότητας της στιγμής! Η απάντηση στο κατ’ επίφασην ερώτημα, βεβαιότητα –κατ’ εμέ– της Μόνικας, μου ήρθε πάραυτα, μέσω αυτού του πίνακα του Στάθη! Αυτή είναι η πρόταση ζωής, που μας καταθέτει ο καλλιτέχνης της πόλης μας. Έτσι, θ’ ανακάμψουμε: όταν ο σύγχρονος άνθρωπος αποφασίσει ν' απαντήσει σθεναρά σε όλα αυτά που καισάρεψαν ανηλεώς την ύπαρξη και την ψυχή του. Όταν στηλώσει τα πόδια του με πείσμονα διάθεση και αγωνιστεί για το δικαίωμά του να είναι τα όνειρά του έγχρωμα, με ποικιλομορφία και διαφορετικότητα. Κι όταν, εν τέλει, προασπιστεί με επίγνωση την ομορφιά τού να πορεύεται εμπεριέχοντας σε κάθε βήμα του τη Φύση. Τη ζωογόνα ομορφιά της, που θα τη σέβεται, θα την περιφρουρεί και θα την εμπεριέχει σαν Άγιο Δισκοπότηρο και σαν πολύτιμο κι ακριβό φυλαχτό. Που θα ανατροφοδοτείται από αυτήν και θα επιστρέφει αέναα στη μεγάλη ευτυχία και στην απέραντη γαλήνη της αρχέγονης ουσίας του.

Στάθη Γκεβρέκη, τρυφερέ ζωγράφε της πόλης μας, εν μέσω μιας σκληρής και άνυδρης συναισθηματικά εποχής, εύχομαι να συνεχίσεις ακάματος να εικονογραφείς τους προβληματισμούς και τα όνειρά μας. Αλλά όποιον δρόμο κι αν επιλέξεις να διαβείς από δω και πέρα, να ξέρεις ότι η πόλη, έτσι κι αλλιώς, σ’ ευγνωμονεί, γιατί δεν απέδρασες. Γιατί με ασπίδα σου τα χρώματά σου, πολεμάς, ομορφαίνεις τον κόσμο μας και μας κάνεις κοινωνούς στη μεγάλη περιπέτεια της πάλης για έναν πιο ωραίο και πιο φωτεινό τόπο. Και γιατί μας προσφέρεις αφειδώς την τέχνη σου έτσι, σαν αντίδοτο ευλογίας στη νοσηρότητα των καιρών μας. Σ’ ευχαριστούμε για όλα!

*Το παρόν είναι η εισήγηση της κ. Μενεσελίδου  στην εκδήλωση παρουσίασης του «Λευκώματος Ζωγραφικής»  του Ευστάθιου Γκεβρέκη, Εκδόσεις Παρατηρητής της Θράκης, Κομοτηνή 2018, στο καφέ ΟΧΤΩ την Τετάρτη 27 Φεβρουαρίου 2019.

**Οι μεσότιτλοι προστέθηκαν για λόγους ευκολότερης ανάγνωσης

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.