Παρουσιαστηκαν την Τριτη 18 Φεβρουαριου δειγματα των αεναων ταξιδιων στον «κικερωνιο» κοσμο

Με ιχνηλάτες τους κ.κ. Δήμητρα Καραμπούλα, Άννα Μαστρογιάννη, Χαρίλαο Μιχαλόπουλο, Θάνο Ψυχογιό, Ζωή Γαβριηλίδου

 
Παρουσιάστηκαν την Τρίτη 18 Φεβρουαρίου, στην κατάμεστη αίθουσα της Λέσχης Κομοτηναίων και σε μια «ΤΕΦική» βραδιά τα συγγραφικά έργα του λατίνου φιλόσοφου και ρήτορα Μάρκου Τούλιου Κικέρωνα «Περί νόμων» (βιβλία τρία) και «Περί πολιτείας» (βιβλία έξι) που κυκλοφορούν από το «Ινστιτούτο του βιβλίου ‒ Καρδαμίτσα», σε μετάφραση και επιμέλεια του Επ. Καθηγητή του ΤΕΦ/ΔΠΘ κ. Ιωάννη Ντεληγιάννη. Δύο νέες εκδόσεις που ήρθαν για να προστεθούν ως σημαντικά εγχειρίδια στη φαρέτρα των ακαδημαϊκών, των ερευνητών της λατινικής φιλοσοφίας, των φοιτητών των ελληνικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και των αναγνωστών που επιθυμούν να μάθουν για να κατανοήσουν καλύτερα τον κόσμο και τον πολιτισμό της αρχαίας Ρώμης. Και τα δύο έργα περιλαμβάνουν το πρωτότυπο κείμενο με παράλληλη μετάφρασή του σε μία «ζωντανή» νεοελληνική, δίχως αρχαϊσμούς, ιδιαίτερα προσεγμένη γλώσσα, με πλήρεις υπομνηματισμούς, ευρετήρια και σχολιασμούς, αποτελώντας μοναδικά μελετήματα στην ελληνική βιβλιογραφία, που όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μιχαλόπουλος «δεν ήρθαν απλά να προσθέσουν στην ελληνική βιβλιογραφία, αλλά ήρθαν να τη δημιουργήσουν».
 
Αναλυτικότερα, «το “Περί νόμων”, αποτελεί την πρώτη πλήρη μεταφρασμένη και σχολιασμένη έκδοση στην ελληνική του “Περί Πολιτείας” (De re publica) του Κικέρωνα.  Η μετάφρασή του στη νέα ελληνική επιχειρήθηκε να παραμείνει πιστή στη δομή και το ύφος του πρωτοτύπου, με την αναγκαία εξομάλυνση του ύφους και της γλώσσας ενός τμήματος του κειμένου που κανονικά ‒και αν υπήρχε η πρόθεση να τηρηθεί η γλώσσα και το ύφος του συγγραφέα‒ θα έπρεπε να είχε αποδοθεί σε μία αρχαΐζουσα μορφή της ελληνικής, η οποία ωστόσο δεν είμαι βέβαιος ότι θα ήταν κατανοητή από όλους», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά στον πρόλογο της έκδοσης ο κ. Ντεληγιάννης. Από την άλλη, το «Περί πολιτείας», και αυτό αποτελεί την πρώτη πλήρη μεταφρασμένη και σχολιασμένη έκδοση στην ελληνική του έργου του Κικέρωνα, μία έκδοση που στήριξε ιδιαίτερα ο κ. Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Καθ. Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
 
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Την εκδήλωση διοργάνωσαν το «Ινστιτούτο του βιβλίου ‒ Καρδαμίτσα», το εργαστήριο γλωσσολογίας του ΤΕΦ/ΔΠΘ «ΣυνΜόΦωΣη», το βιβλιοπωλείο «Εκλογή» και η Λέσχη Κομοτηναίων με χορηγό επικοινωνίας το Media Group «Παρατηρητής της Θράκης», ενώ βασικοί «περιηγητές» στον κόσμο του Κικέρωνα υπήρξε η κ. Δήμητρα Καραμπούλα, Διευθύντρια Ερευνών του ΚΕΙΕΔ/Ακαδημία Αθηνών, που αναφέρθηκε στην πολιτική διάσταση του Κικέρωνα, η κ. Άννα Μαστρογιάννη, Επ. Καθηγήτρια Λατινικής Φιλολογίας του ΤΕΦ/ΔΠΘ, που εξέτασε συγκριτικά, εκτός των άλλων, τις εκδόσεις του κ. Ντεληγιάννη με τις παλαιότερες, ενώ σχολίασε και τις θετικές κρίσεις που έχει δεχθεί από την ακαδημαϊκή κοινότητα, ο κ. Χαρίλαος Μιχαλόπουλος, Επ. Καθηγητής Λατινικής Φιλολογίας του ΤΕΦ/ΔΠΘ, ο οποίος επισήμανε τη γλωσσική δεινότητα και τη φιλολογική κατάρτιση του μεταφραστή, ο κ. Θάνος Ψυχογιός, Διευθυντής των Εκδόσεων «Ινστιτούτο του Βιβλίου – Καρδαμίτσα», που αποτύπωσε από την εκδοτική πλευρά την εξαίρετη προσπάθεια του κ. Ντεληγιάννη, ενώ ο ίδιος ο μεταφραστής πήρε στο τέλος τον λόγο και αναφέρθηκε στην πολύμοχθη και πολύχρονη προσπάθειά του για την παραγωγή αυτών των τόμων, ενώ την εκδήλωση συντόνισε η κ. Ζωή Γαβριηλίδου, Καθηγήτρια Γλωσσολογίας του ΤΕΦ/ΔΠΘ και Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Φοιτητικής Μέριμνας του ΔΠΘ.

Μαρία Τζιάτζη «Χωρίς αμφιβολία τα δύο αυτά έργα θα αποδειχθούν ωφέλιμο ανάγνωσμα για όλους μας, καθηγητές, φοιτητές, αλλά και για το ευρύ κοινό»

 
Πριν από τις ομιλίες, το κοινό χαιρέτησε η κ. Μαρία Τζιάτζη, Πρόεδρος και Καθηγήτρια του ΤΕΦ, η οποία συνεχάρη τον συνάδελφό της κ. Ντεληγιάννη για την τόσο αξιόλογη και αξιέπαινη προσπάθειά του, αναφέροντας τα εξής:
 
«Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον κ. Θάνο Ψυχογιό, Διευθυντή των Εκδόσεων του “Ινστιτούτου του Βιβλίου – Καρδαμίτσα”, για την πρωτοβουλία του να πραγματοποιηθεί η σημερινή βιβλιοπαρουσίαση στην Κομοτηνή και να βραβευτούν στο πλαίσιό της τρεις φοιτητές του Τμήματός μας, με την καλύτερη επίδοση στα μαθήματα Λατινικής Φιλολογίας, με πλουσιοπάροχη δωρεά βιβλίων των Εκδόσεων που διευθύνει. Η ευγενική σας χειρονομία, κ. Ψυχογιέ, για τη βράβευση αυτή θα αποτελέσει σίγουρα σημαντικό κίνητρο για τους φοιτητές και τις φοιτήτριές μας, ώστε να εντρυφήσουν με μεγαλύτερο ζήλο στη μελέτη της λατινικής λογοτεχνίας. Σήμερα θα παρουσιαστούν, στον όμορφο αυτό χώρο, δύο σημαντικά βιβλία ενός άξιου και ακάματου θεράποντα της Λατινικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας και αγαπητού συναδέλφου του Επ. Καθηγητή κ. Ιωάννη Ντεληγιάννη, τα οποία αποτελούν την πρώτη πλήρη μεταφρασμένη και υπομνηματισμένη έκδοση στην ελληνική γλώσσα των πάντοτε επίκαιρων πολιτικών έργων  “Περὶ Πολιτείας” και “Περὶ Νόμων” του Κικέρωνα, ενός από τους σπουδαιότερους Λατίνους διανοητές και συγγραφείς.
 
Και στα δύο αυτά βιβλία του ο φιλόλογος Ιωάννης Ντεληγιάννης επιχειρεί να δώσει ένα όσο το δυνατόν πιο αξιόπιστο, πλήρες και κριτικά αποκατεστημένο κείμενο των έργων αυτών, αλλά και μία πιστή στο λατινικό πρωτότυπο, στην ορολογία, το ύφος και τη δομή του νεοελληνική μετάφραση. Η εκτενής εισαγωγή στοχεύει στην ιστορική-πολιτική και πνευματική-πολιτιστική κατανόηση των έργων, ενώ ο διεξοδικός σχολιασμός πραγματεύεται φιλολογικά θέματα κριτικής του κειμένου, ύφους, αφηγηματικής τεχνικής, γλωσσικά, πραγματολογικά στοιχεία κ.λπ. Η απόφαση του κ. Ιωάννη Ντεληγιάννη να εκδώσει τα βιβλία του στο πολυτονικό σύστημα είναι αξιέπαινη, όπως βέβαια και η αποδοχή της από τον κ. Θάνο Ψυχογιό και την κ. Ασημίνα Καρδαμίτσα. Εκφράζω τα θερμά μου συγχαρητήρια στον αγαπητό Γιάννη για τα δύο αυτά δίδυμα και αξιόλογα βιβλία, τα οποία χωρίς αμφιβολία θα αποδειχθούν ωφέλιμο ανάγνωσμα για όλους μας, καθηγητές, φοιτητές, αλλά και για το ευρύ κοινό, κατά την ευχή και ελπίδα του συγγραφέα τους!».
 
Στη συνέχεια, τον λόγο έλαβε η κ. Δήμητρα Καραμπούλα, η  οποία ανέδειξε τη σύνδεση των κειμένων του Κικέρωνα με τη σύγχρονη πολιτική σκηνή, και κατ' επέκταση τόνισε τη σημασία των δύο πονημάτων του κ. Ντεληγιάννη, τα οποία, πέρα από την προσφορά τους στη λατινική φιλολογία, είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα λόγω της πολιτικής επικαιρότητας. Έθιξε τέλος το ζήτημα της «δημιουργικής» ορολογίας του Κικέρωνα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον όρο “humanitas”, που χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. Ακολούθως τον λόγο έλαβε η κ. Άννα Μαστρογιάννη, η οποία μεταξύ άλλων ανέφερε τα εξής:
 

Άννα Μαστρογιάννη «Τα δύο βιβλία αποτελούν μια υπόμνησή του ότι τα λατινικά δεν είναι απλά μια νεκρή γλώσσα, αλλά μεταφέρουν ιδιαίτερα ζωντανά μηνύματα σε καίριους τομείς του δημόσιου βίου μας»

 
«Και οι δύο εκδόσεις είναι ευμεγέθεις, με το μεγαλύτερο μέρος τους να είναι αφιερωμένο στην ερμηνεία του κειμένου. Στις εκτενείς εισαγωγές παρουσιάζονται με συνοπτικό τρόπο το ιστορικό πλαίσιο των έργων, οι φιλοσοφικές τους επιδράσεις, θέματα δομής και περιεχομένου, θέματα οικονομικά και αφηγηματικής τεχνικής, θέματα σχετικά με τη χειρόγραφη παράδοση του κειμένου και την πρόσληψή του. Ακολουθεί μια εκτενέστατη βιβλιογραφία, ενώ ιδιαίτερα χρήσιμο είναι και το διάγραμμα του περιεχομένου των έργων. Το λατινικό κείμενο και η μετάφραση παρατίθενται σε διπλανές σελίδες, ενώ εξαιρετικά χρήσιμο για τον αναγνώστη είναι και το ερμηνευτικό ευρετήριο ονομάτων και κύριων όρων, στο οποίο μάλιστα ο συγγραφέας παραθέτει και τις διαφορετικές σημασίες των όρων ανάλογα με τα συμφραζόμενα στις εκάστοτε περιπτώσεις, κάτι που απουσιάζει από το σύνολο σχεδόν των προηγούμενων. Δεν επιχειρείται μια νέα κριτική έκδοση, εφόσον η χειρόγραφη παράδοση έχει μελετηθεί επαρκώς από τους προγενέστερους μελετητές του έργου,  ωστόσο και στα δύο έργα, ο συγγραφέας προβαίνει σε κριτικές παρεμβάσεις τις οποίες και στηρίζει πειστικά, ενώ σ’ άλλες περιπτώσεις δίνει νέα επιχειρήματα για να στηρίξει κριτικές επιλογές παλαιότερων εκδόσεων.
 
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό που βρίσκουμε και στα δυο έργα του κ. Ντεληγιάννη είναι το ότι ο πραγματουργικός σχολιασμός των πολιτικών και προσωπογραφικών δεδομένων, των κοινωνικών πόρων, των θρησκευτικών και θεσμικών στοιχείων είναι αναλυτικός, για την κατανόησή του και από μη εξιδεικευμένους αναγνώστες, καθώς δεν απευθύνονται μόνο σε φοιτητές και κλασικούς φιλολόγους, αλλά και σε πολιτικούς επιστήμονες, νομικούς, και ιστορικούς της αρχαιότητα κι όχι μόνο. Αξίζει να προστεθεί ότι τα βιβλία αυτά αποτελούν μια πολύ ενδιαφέρουσα εικονογράφηση της σημαίνουσας θέσης των λατινικών στην ευρωπαϊκή παιδεία, καθώς και της λατινικής γραμματείας, η οποία δεν εξαντλείται μόνο στην αισθητική απόλαυση λογοτεχνικών κειμένων που πολλοί πιστεύουν, αλλά περιέχει και κείμενα όπως αυτά με τα οποία ασχολήθηκε ο μεταφραστής ‒που εξακολουθούν ακόμα και σήμερα να σχολιάζουν τις φιλοσοφικές και πολιτικές μας αναζητήσεις. Άλλη μια υπόμνησή του αποτελεί το γεγονός ότι τα λατινικά δεν αποτελούν απλά μια νεκρή γλώσσα, αλλά πολύ περισσότερο μεταφέρουν ιδιαίτερα ζωντανά μηνύματα σε καίριους τομείς του δημόσιου βίου μας». Στη συνέχεια ακολουθήσαν οι στοχευμένες παρατηρήσεις του κ. Χαρίλαου Μιχαλόπουλου.
 

Xαρίλαος Μιχαλόπουλος «Ο μεταφραστής συμβαδίζει με τον συγγραφέα, δεν λαχανιάζει προκειμένου να τον φτάσει και ούτε τον αφήνει πίσω, ούτε ο ένας κρύβεται πίσω από τον άλλον»

 
«Mία από τις μεγαλύτερες αρετές των ανά χείρας μεταφράσεων είναι η νοηματική τους ακρίβεια κάτι που οφείλεται στη φιλολογική κατάρτιση και ερμηνευτική επάρκεια του μεταφραστή. Η παράθεση του λατινικού κειμένου και της νεοελληνικής μετάφρασης, όχι μόνο διευκολύνει την αντιπαραβολή, αλλά υπαινίσσεται και την αυτοπεποίθηση του μεταφραστή. O μεταφραστής φαίνεται να συμβαδίζει με τον συγγραφέα, δεν λαχανιάζει προκειμένου να τον φτάσει και ούτε τον αφήνει πίσω, ούτε ο ένας κρύβεται πίσω από τον άλλο. Στην εισαγωγή δηλώνεται η πρόθεση του μεταφραστή: “η μετάφραση να παραμείνει όσο το δυνατό πιστή στο λατινικό κείμενο, στην ορολογία του, στο ύφος, στη δομή και στη στίξη του”. Παρ’ όλα αυτά το νεοελληνικό κείμενο ρέει απρόσκοπτα, δίχως προβλήματα κατανόησης παρά τη νοηματική του πυκνότητα. Αυτό είναι και το κριτήριο μιας καλής μετάφρασης, που δεν χρειάζεται ο αναγνώστης να γυρίσει πίσω και να ξαναδιαβάσει. Επίσης, δεν υπάρχουν αυτές οι εξαιρετικά ενοχλητικές παρενθέσεις, οι οποίες περιέχουν εναλλακτικές μεταφράσεις και ερμηνεύματα που προκαλούν σύγχυση στον αναγνώστη. Πρόκειται για μια μετάφραση δηλαδή που μπορεί να διαβαστεί κάλλιστα από μόνη της, δίχως να είναι απαραίτητη η συμβολή του λατινικού πρωτοτύπου.
 
Επιπλέον, είναι ένα κείμενο ανοιχτό και προσπελάσιμο, από ειδικούς αλλά και από κάθε ενδιαφερόμενο για τη φιλοσοφία και τη σκέψη του Κικέρωνα. Μια μετάφραση που φέρνει στο προσκήνιο με γλωσσική φρεσκάδα και επιστημονική εγκυρότητα δύο σπουδαία έργα του ρωμαϊκού πνεύματος, καθιστώντας έτσι ορατή και εύληπτη τη σπουδαιότητά τους, σε μια μάλλον δυσμενή συγκυρία για τα λατινικά γράμματα και τον λατινικό πολιτισμό στη χώρα μας. Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να σταθώ και στην εξαιρετική γλωσσική επιμέλεια, κατά την οποία δεν εντόπισα κανένα λάθος, και στο άρτιο εκδοτικό αποτέλεσμα των εκδόσεων Καρδαμίτσα. Το ελληνόγλωσσο κοινό είναι πολύ τυχερό για αυτές τις δυο πολύτιμες προσθήκες».
 
Έπειτα, πήρε τον λόγο ο κ. Θάνος Ψυχογιός, ο οποίος αποτύπωσε την εκδοτική πορεία του βιβλίου και τόνισε την πρόθεση συνδρομής και συμπαράστασης από πλευρά των εκδοτών για τέτοιου είδους αξιόλογες προσπάθειες που αλλάζουν ολόκληρο το εκδοτικό τοπίο.  Τέλος, ο κ. Ιωάννης Ντεληγιάννης αναφέρθηκε τόσο στη διάρκεια του πονήματός του όσο και στη διαχρονική του συμβολή, υπογραμμίζοντας τα παρακάτω:
 

Ιωάννης Ντεληγιάννης «Το βιβλίο αυτό πρέπει να διαβαστεί ως εγχειρίδιο για την άσκηση μιας κλειστής διοίκησης»

 
«Οι εκδόσεις αυτές ξεκίνησαν την επεξεργασία τους το 2009 και ολοκληρώθηκαν το 2014-2015, σε μια περίοδο που όλοι βιώσαμε τις επιπτώσεις τις κοινωνικής και οικονομικής κρίσης. Κατά την πορεία των διεργασιών του», επισήμανε «πως έκανε μια αναπόφευκτη σύνδεση του δικού του παρόντος με την πραγματικότητα που περιγράφει ο Κικέρωνας, τονίζοντας ότι το βιβλίο αυτό αξίζει να διαβαστεί, όχι μόνο ως συλλογικό έργο, αλλά και ως εγχειρίδιο για την άσκηση μιας κλειστής διοίκησης. Τέλος, τόνισε ότι εφόσον αναφερόμαστε σε ένα έργο που εκφράζει πολλές αλήθειες σχετικά με το γεγονός ότι οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά στην άσκηση της πολιτικής εξουσίας, καλό θα ήταν να τις σκεφτόμαστε και να τις παραλληλίζουμε με τη σύγχρονή μας πραγματικότητα. Σκοπός του είναι και τα δυο αυτά έργα να αποτελέσουν ωφέλιμα αναγνώσματα για όλους».
 

Οι βραβεύσεις…

 
Σε ένα ιδιαιτέρως οικείο και συγκινητικό κλίμα ακολούθησε η βράβευση τριών φοιτητών του Τμήματος, της Άρτεμης Αθιανά, Μεταπτυχιακής Φοιτήτριας Κλασικής Ειδίκευσης του ΠΜΣ «Κείμενα και Πολιτισμός», της Άννας-Αγγελικής Δάρη, Προπτυχιακής Φοιτήτριας Κλασικής Κατεύθυνσης της Β΄ ζώνης και του Κάρεν Χαναγιάν, Προπτυχιακού Φοιτητή Κλασικής Κατεύθυνσης της Α΄ ζώνης. Ο καθένας τους ξεχωριστά ευχαρίστησε το Τμήμα και τους Καθηγητές του για τη βοήθεια και τη συμπαράσταση που τους δείχνουν σε όλες τις φάσεις τις πανεπιστημιακής τους πορείας.
 

Οι παρουσίες…

 
Οι συνάδελφοι και συνεργάτες του κ. Ντεληγιάννη για άλλη μία φορά απέδειξαν έμπρακτα πως αποτελούν μία «οικογένεια» και τίμησαν με την παρουσία τους τη χθεσινή βραδιά. Συγκεκριμένα, παρευρέθησαν ο Καθηγητής κ. Γρηγόριος Παπαπαγιάννης, ο Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας κ. Κωνσταντίνος Δανόπουλος, οι Επ. Καθηγήτριες κ. Μαρία Μητσιάκη και Σμαρώ Νικολαΐδου, ο Αν. Καθηγητής κ. Γεώργιος Τσομής, ο Λέκτορας Ασημάκης Φλιάτουρας, το μέλος ΕΕΕΠ κ. Λυδία Μίτιτς, η βιβλιοθηκονόμος κ. Αριλιά Σπάρταλη, η γραμματέας του Μεταπτυχικού Τμήματος κ. Μαίρη Παπαβασιλείου, το Μέλος ΕΕΠ Γαλλικής Γλώσσας και Πολιτισμού Νομικής Σχολής ΔΠΘ, κ. Στέφανος Γραβάνης, πολλοί Κομοτηναίοι, μεταξύ των οποίων, ο κ. Αθανάσιος Λιπορδέζης και πολλοί πολλοί φοιτητές που έδωσαν το παρών, αποδεικνύοντας πως ο κ. Ντεληγιάννης εκτός από άξιος μελετητής και ερευνητής δεν είναι περίκλειστος στον «πύργο» των γραμμάτων.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.