Παναγιωτης Περιβολαρης «Ιστοριες μεταναστων»: Οταν η λογοτεχνια ακολουθει την επικαιροτητα

Από τις εκδόσεις «Πόλις» κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο του Παναγιώτη Περιβολάρη με τίτλο «Ιστορίες μεταναστών» (2020), το οποίο δίνει φωνή στις προσωπικές ιστορίες μεταναστών που βρέθηκαν ή βρίσκονται ακόμα και σήμερα στη χώρα μας. Συνολικά αποτελείται από 136 σελίδες και περιλαμβάνει 18 αφηγήσεις ανθρώπων που ο καθένας περιγράφει με το δικό του μοναδικό τρόπο γεγονότα που τον στιγμάτισαν και τα οποία θα κουβαλάει για πάντα μέσα του. Ιδιαίτερο γνώρισμα του κειμένου αποτελεί η πραγματικότητα των στοιχείων του, καθώς στο προσκήνιο βρίσκεται ο ρεαλισμός του βιώματος και όχι η μυθοπλασία. Ένα βιβλίο, πέρα από κάθε λογοτεχνία,  για το ρατσισμό και όλες τις εκδοχές του, από και προς εμάς, τους ανθρώπους.

Τίποτα δεν αναιρεί την ανθρώπινη ιδιότητα

Μετανάστης, αυτός ο άγνωστος! Για μας είναι το πρόσωπο εκείνο που τσαπίζει τα χωράφια, δουλεύει στην οικοδομή, ή φροντίζει κάποιον ανήμπορο συγγενή μας. Συχνά τον βλέπουμε στον δρόμο, με τη γνωστή ταλαιπωρημένη όψη του. Και συνήθως εκεί τελειώνουν οι γνώσεις μας γι' αυτόν. Μας είναι γνωστό σε γενικές γραμμές ότι οι μετανάστες έχουν καταταλαιπωρηθεί στη ζωή τους, όπως κάποτε συνέβη με όσους προγόνους μας μετανάστευσαν στα ξένα αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Αλλά και πάλι η εικόνα μας γι' αυτούς είναι αόριστη και ατελής ‒ενίοτε μάλιστα και στρεβλή, εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο τους παρουσιάζει μια μερίδα των ΜΜΕ.

Η Ματίλντα, η Μαριέλα, ο Πελλούμπ, ο Ιμράν, και οι υπόλοιποι μετανάστες και μετανάστριες που οι ιστορίες τους αποτελούν το περιεχόμενο αυτού του βιβλίου, εξιστορούν τα όσα έζησαν από τη στιγμή που βρέθηκαν στην Ελλάδα, αποκαλύπτονται, ξεγυμνώνουν την ψυχή τους και μοιράζονται με τον αναγνώστη τις αγωνίες, τα όνειρα και τα βάσανά τους σε μια χώρα η οποία δεν τους υποδέχθηκε ακριβώς με ανοιχτές αγκάλες.

Μέσα απ' αυτές τις ιστορίες μπορεί κανείς να μάθει ποιοι είναι πραγματικά οι μετανάστες της διπλανής πόρτας, καταρρίπτοντας έτσι τα στερεότυπα που τους συνοδεύουν εδώ και τρεις δεκαετίες. Με την αφήγηση των παθημάτων τους οι μετανάστες μάς υπενθυμίζουν ότι είναι συνάνθρωποί μας, με αγωνίες σαν τις δικές μας, που απλώς έτυχε να γεννηθούν σε χώρες λιγότερο ευνοημένες από τη δική μας· είναι άνθρωποι σαν κι εμάς. Και τίποτα –ούτε η φυλή, ούτε η γλώσσα, ούτε η θρησκεία τους– δεν αναιρεί την ανθρώπινη ιδιότητά τους.

Αφηγήσεις του χθες και του σήμερα

Μορφολογικά, χωρίζεται σε 18 κεφάλαια, τόσες όσες και οι ιστορίες του με τους παρακάτω «αιχμηρούς» τίτλους: «Φύλακας άγγελος», «Το λελέκι», «Θα είχα αποφασίσει εγώ για μένα», «Για την εγγονή μου», «Το καρφί», «Αγνώστου πατρός», «Δεν θα με κρατούσαν κοντά τους», «Πατέρας και μητέρα μαζί», «Ευτυχισμένη μαζί», «Ξαναγεννημένος», «Από τη Γεωργία», «Τα πρώτα μου Χριστούγεννα στην Ελλάδα», «Αχμάντ», «Μέχρι να ξανασταθώ στα πόδια μου», «Δεν σε δένουν τα χαρτιά μ' έναν τόπο», «Πατρική εντολή», «Καντίρ», «Αυτοί που σωπαίνουν».

Διαβάζουμε από την αφήγηση του Ιμράν Ρ. στην «Πατρική εντολή»:  «Mόλις έξι χρονών, βρέθηκα από το Πακιστάν στην Ελλάδα και την Αθήνα. Ζούσαμε σ’ ένα υπόγειο στην Κυψέλη. Στο ίδιο υπόγειο υπήρχαν άλλα πέντε διαμερίσματα, όλα νοικιασμένα σε μετανάστες και με τα παιδιά τους παίζαμε στον ακάλυπτο χώρο της πολυκατοικίας μας και πηγαίναμε στο ίδιο σχολείο. Ο ακάλυπτος έγινε το βασίλειό μου, το μέρος που ένιωθα ευτυχισμένος με τους φίλους μου. Έμαθα ελληνικά γρήγορα μαζί με τον αδερφό μου, τον Ικμπάλ. […] Το 2009 ο πατέρας μου ανακοίνωσε ότι ο Ικμπάλ, το τρίτο στη σειρά παιδί του, θα έφευγε για το Πακιστάν, όπου του είχε κανονίσει γάμο με ντόπια κοπέλα. Ο Ικμπάλ ήταν ο άλλος αδελφός μου που είχε μάθει καλά ελληνικά και τα βράδια, όταν ο πατέρας μου κοιμόταν, έβγαινε με Έλληνες φίλους. Είχε προσαρμοστεί στην Ελλάδα και δεν ήθελε με τίποτα να γυρίσει στο Πακιστάν. Το είπα στον πατέρα μου ένα βράδυ και αυτός τον τσάκισε στο ξύλο».  Η αμεσότητα κάθε σελίδας και κάθε ιστορίας  είναι μοναδική. Ο αναγνώστης νιώθει πως οι αφηγητές απευθύνεται στον ίδιο με μοναδικό αντάλλαγμα το άκουσμα. Διότι μόνο όταν ακουστεί και γίνει γνωστή μια ιστορία δεν θα υπάρξει άλλη παρόμοια.

Παναγιώτης Περιβολάρης: «Οι ιστορίες είναι απόλυτα αληθινές ως προς τα πραγματικά τους περιστατικά»

Σύμφωνα με συνέντευξη του συγγραφέα Παναγιώτη Περιβολάρη στις εκδόσεις «Πόλις» οι ιστορίες αυτές έχουν ως αφετηρία την επαφή που είχε ο ίδιος με τους μετανάστες λόγω του δικηγορικού του επαγγέλματος, και έρχονται ως απόπειρα άρσης των προκαταλήψεων προς το πρόσωπό τους. Συγκεκριμένα αναφέρει τα εξής:

«Οι “Ιστορίες Μεταναστών” προέκυψαν από επικοινωνία που είχα με πελάτες μου στο δικηγορικό μου γραφείο, σχετική με προβλήματα που είχαν προκύψει με την παραμονή τους στη χώρα μας. Ξεκινούσαν με προβλήματα για την ανανέωση της άδειας παραμονής τους, και έφταναν μέχρι πιο περίπλοκα ζητήματα, όπως το ζήτημα της απέλασηςπου εκκρεμούσε σε βάρος τους. Μέσα από αυτές τις ιστορίες, –τουλάχιστον αυτές που κατάφερα να συγκρατήσω– ήρθαν στο φως κάποιες πληροφορίες για τη ζωή, τις αγωνίες, τους φόβους όσων ζούσαν και ακόμη και τώρα ζούνε στην Ελλάδα και για το ρατσισμό που έζησαν από διάφορους ντόπιους στη χώρα μας.

Ήταν ιστορίες με τις οποίες αυτοί οι άνθρωποι αποκαλύφθηκαν, ξεγύμνωσαν τη ψυχή τους και έδειξαν ότι οι αγωνίες και οι έγνοιες τους θυμίζουν λίγο πολύ τους δικούς μας μετανάστες στα ξένα τον περασμένο αιώνα, αλλά και σήμερα που λόγω της κρίσης η Ελλάδα εξακολουθεί και στέλνει μετανάστες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Οι “Ιστορίες μεταναστών” είναι ένας τρόπος να γνωρίσουμε αυτούς τους μετανάστες, να μάθουμε τις ιστορίες τους, να μάθουμε ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι και μέσα απ’αυτές να συνειδητοποιήσουμε ότι τους αξίζει να τους γνωρίσουμε, καθώς δεν υπάρχει κανένας λόγος για να τους φοβόμαστε και να τους αντιμετωπίζουμε ως κάτι οπωσδήποτε εγκληματικό και αρνητικό.   Κάποια στιγμή ξεκίνησα κάποιες απ αυτές τις ιστορίες να τις γράφω στον τοίχο μου στο Facebook. Διαπίστωσα ότι είχαν τρομερή απήχηση και υπήρχε κόσμος που συγκινήθηκε στο διάβασμα αυτών των ιστοριών και κάποιοι μου πρότειναν να γράψω κι άλλες παρόμοιες ιστορίες. Κάπως έτσι μπήκε στο μυαλό μου η ιδέα αυτές οι ιστορίες να εκδοθούν σε βιβλίο.

Οι ιστορίες είναι απόλυτα αληθινές ως προς τα πραγματικά τους περιστατικά, διότι δεν έχω βάλει κάποιο στοιχείο μυθοπλασίας. Αυτό γιατί γνωρίζω ότι κάποιοι απ’ αυτούς τους πελάτες –και νυν φίλοι μου– θα πάρουν το βιβλίο να το διαβάσουν και θα ήθελαν οι ιστορίες τους να αποτυπωθούν όπως ακριβώς τις έζησαν και μου τις διηγήθηκαν. Μέσα από τη λογοτεχνική αυτή απόδοση των ιστοριών με ενδιαφέρει πάρα πολύ ο κόσμος να γνωρίσει τους μετανάστες και να συνειδητοποιήσει ότι είναι και αυτοί άνθρωποι σαν εμάς.Μέσα απ’ αυτές εύχομαι κάθε αναγνώστης να ξεπεράσει τις προκαταλήψεις και τους φόβους που έχει, καθώς στα μάτια του ο μετανάστης είναι ακόμα ένας άγνωστος.

Χρήστος Ωραιόπουλος «Ο Παναγιώτης και οι εξιστορούντες μέσα από τις ιστορίες αυτές πιάνουν για τα καλά τον κοινωνικό ελληνικό παλμό»

Ο Χρήστος Ωραιόπουλος γράφει στην κριτική του στο περιοδικό “Parallaxi” για τις «Ιστορίες Μεταναστών»:

«Oσυγγραφέας έπιασε ένα διαρκές φαινόμενο των τελευταίων τριάντα χρόνων που βιώνει η Ελλάδα, ως χώρα υποδοχής μεταναστών, επέλεξε να φωτίσει τις σκοτεινές και θλιβερές του πτυχές, δηλαδή τους προσωπικούς άθλους των μεταναστών που άφησαν τις πατρίδες τους και ήρθαν στη χώρα, αλλά και τις άθλιες συμπεριφορές (σπάνια καλές) που υπέστησαν και υφίστανται στην Ελλάδα, κάτι που παίρνει και πιο μαζικές κοινωνικές προεκτάσεις, αν το δει κανείς μέσα από την πολιτική ιστορία των τελευταίων ετών. Πέρα από αυτό, όμως, επιλέγει και το σωστό τρόπο, ώστε αυτές οι ιστορίες να αγγίξουν όσο πιο βαθιά μπορούν και να γίνουν αντιληπτές, όπως τους αξίζουν. Αφήνοντας εκτός λογοτεχνικές τεχνικές, ποιητική γλώσσα, επιλέγει να παραθέσει τα γεγονότα όπως τα εξιστόρησαν οι ίδιοι οι μετανάστριες και οι μετανάστες. Η Χάνκο, ο Πελλούμπ, ο Τζελάλ, η Μαρία.

Ο Παναγιώτης και οι εξιστορούντες μέσα από τις ιστορίες αυτές πιάνουν για τα καλά τον κοινωνικό ελληνικό παλμό ειδικά των τελευταίων δέκα χρόνων, παρουσιάζοντας και τον εγκληματικό ρόλο της Χρυσής Αυγής, που κάποιοι ακόμη και σήμερα, μετά την καταδίκη της ως εγκληματικής οργάνωσης συνεχίζουν να υμνούν και να ακολουθούν αυτές τις ναζιστικές εγκληματικές ιδέες. Τις “Ιστορίες Μεταναστών” θα τις διαβάζω διαρκώς, ξανά και ξανά, για να στρέφω καθημερινά το βλέμμα μου σε αυτούς τους αγνώστους που παλεύουν για μια καλύτερη ζωή, που κάποιοι με μια ήδη καλύτερη ζωή τους φέρονται απάνθρωπα. Οι “Ιστορίες Μεταναστών” είναι η διαρκής ενθύμηση για αντίσταση στο φασισμό και αλληλεγγύη στους πρόσφυγες, τις μετανάστριες και τους μετανάστες».

Η ιστορία του Παναγιώτη Περιβολάρη

Ο Παναγιώτης Περιβολάρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1975. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εργάζεται ως δικηγόρος στην Πάτρα από το 2000.

*Η Γεωργία Ντεμίρη είναι φιλόλογος και διδακτορική φοιτήτρια στο ΤΕΦ/ΔΠΘ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.