Οι «Συγχρονοι ελληνικοι μυθοι» του Περικλη Γκογκα, ενα βιβλιο «αφυπνισης» απο τα στερεοτυπα και την ημιμαθεια

Την Τετάρτη 23 Ιανουαρίου στη Λέσχη Κομοτηναίων έλαβε χώρα ένα ρεσιτάλ απομυθοποίησης. «Πραγματικότητες» που ακούμε καθημερινά γύρω μας, όπως: Ο τεμπέλης Έλληνας, η Ελλάδα είναι μία μικρή, φτωχή και αγροτική χώρα η οποία δεν εξάγει τίποτα, οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι υπεράριθμοι κ.ά. απεκδύθηκαν τη ρεαλιστικότητά τους και κατέληξαν να θεωρούνται πλέον αναληθείς και στερεοτυπικές αντιλήψεις, που ανήκουν –ή έπρεπε να ανήκουν– στο παρελθόν.

Στην παραπάνω απομυθοποίηση εξέχοντα ρόλο είχαν οι ομιλητές: η κ. Ζωή Γαβριηλίδου, Καθηγήτρια και Αντιπρύτανης του ΔΠΘ, η οποία έκανε εκτενή αναφορά στη χρησιμότητα των μύθων και στη μυθική σκέψη ως παραπληρωματικής έκφρασης του λόγου, ο κ. Θεόφιλος Παπαδημητρίου, Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΔΠΘ, το alter ego του συγγραφέα –όπως ανέφερε ο ίδιος– και φυσικά ο συγγραφέας του βιβλίου και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του ΔΠΘ κ. Περικλής Γκόγκας. Ωστόσο, ενεργό ρόλο διαδραμάτισε –χάρη στο δημοσιογραφικό της δαιμόνιο–  και η συντονίστρια κ. Νατάσσα Βαφειάδη. 

Εκτός της παρουσίασης όμως βασικών σημείων του βιβλίου από τη μεριά των ομιλητών –αποσπάσματα από την ομιλία του Θεόφιλου Παπαδημητρίου φιλοξενούνται ακολούθως– παρεμβάλλονταν καυστικές συζητήσεις ανάμεσα στο κοινό και τους ομιλητές, που πολλές φορές είχαν ως κατάληξη την έκπληξη –όταν αδιάσειστα στοιχεία κατέρριπταν καθημερινούς μύθους–, γέλιο με τα ειρωνικά-σατιρικά σχόλια του συγγραφέα, αλλά και θλίψη, καθώς έγινε πλέον από όλους αντιληπτό πως η αμάθεια και η ημιμάθεια, αλλά και η έλλειψη κριτικού γραμματισμού από μέρους μας είναι δυστυχώς κατακυρίαρχες στην καθημερινότητά μας ως στερεότυπα του δημόσιου λόγου.   

Στον καθηγητή κ. Θεόφιλο Παπαδημητρίου όμως ο λόγος… 

Θεόφιλος Παπαδημητρίου «Οι απαντήσεις είναι μπροστά μας, αλλά εμείς προτιμούμε τη σύνθετη λύση, τη συνομωσία» 

Οι απαντήσεις είναι μπροστά μας καθημερινά: Την κρύα μέρα, η ζεστή αναπνοή μας γίνεται αχνός με τον ίδιο τρόπο που τα ζεστά καυσαέρια των αεροπλάνων κρυώνουν απότομα στην παγωμένη ατμόσφαιρα και κάνουν τις γραμμές που βλέπουμε στον ουρανό. Δυσκολευόμαστε όμως να κάνουμε τον συνδυασμό και προτιμούμε την πιο σύνθετη λύση, τη συνομωσία, τον μύθο.

Επιλέγουμε μύθους… Γιατί;
Γιατί συμβαίνει; Ποια είναι η πηγή;
─Πρώτον, αναζητούμε απαντήσεις σε όλα. Δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι κάποια πράγματα μας ξεπερνούν ή και γίνονται τυχαία (στοχαστικά), αλλά συνήθως επιλέγουμε τις απαντήσεις εκείνες που βρίσκουμε άμεσα και συμβαδίζουν με τις ιδέες μας.
─Δεύτερον, επιλέγουμε εύπεπτες απαντήσεις που είναι βολικές και μας απενοχοποιούν ή απλά δεν μας επηρεάζουν. Είναι βολικό για τον δημόσιο υπάλληλο να θεωρεί κακή κάθε ιδιωτικοποίηση και για τον ιδιωτικό υπάλληλο να θεωρεί ότι έχουμε μεγάλο δημόσιο τομέα. Και για τους δυο μαζί ότι η εκμετάλλευση των εσόδων από τους αρχαιολογικούς χώρους για την αποπληρωμή του τεράστιου δανείου που δεχτήκαμε είναι ξεπούλημα της ακρόπολης.

Με αυτά λοιπόν στο μυαλό οι ερευνητές ψυχολόγοι λένε ότι όσοι πιστεύουν στους μύθους είναι κατά βάση χαμηλότερης μόρφωσης, και χαμηλότερου οικονομικού υπόβαθρου, αποκομμένοι σχετικά από την λήψη αποφάσεων. Δεν ξέρω αν αυτό το προφίλ σάς φαντάζει μακρινό, αλλά εμένα μου έρχεται στο μυαλό ο Έλληνας της κρίσης. Ελαφρά μορφωμένος αλλά με έντονες επιρροές από την κουβεντούλα, το μουχαμπέτι, το κουτσομπολιό. Καταφερτζής με μικρή εμπιστοσύνη στις κρατικές δομές, μισθωτός που πιέστηκε, επιχειρηματίας που απέτυχε, ιδιωτικός υπάλληλος που καταστράφηκε. Αδυνατεί να κατανοήσει του λόγους της κρίσης και βρίσκεται μακριά από τα κέντρα των αποφάσεων που τον επηρεάζουν άμεσα. Έτοιμος να δεχτεί το παραμύθι ως βάλσαμο ψυχής: Οι Ελ, τα Νεφελίμ, οι εβραίοι, οι μασώνοι, ο Σόρρος και ο Σώρρας. 

Οι παράγοντες που… θεριεύουν τους μύθους στη ζωή μας 

Τρεις βασικοί παράγοντες επιδρούν, ώστε να επιζούν και πολλές φορές να θεριεύουν οι μύθοι στη ζωή μας: εσείς, εμείς και ο Παρατηρητής.

─Ο πρώτος λόγος είστε εσείς –όλοι μας εννοώ– καθώς δεν μπορούμε πολλές φορές να φιλτράρουμε την πληροφορία που δεχόμαστε. Λίπασμα για τους μύθους η ψηφιακή αγραμματοσύνη. Και θα μου πείτε δικαίως δεν μας αφορά αυτό, είμαστε μορφωμένοι. Τελειώσαμε το Λύκειο, το Πανεπιστήμιο, διαβάζουμε και ενημερωνόμαστε. Και θα είχατε μάλλον δίκιο μέχρι το 1996, αλλά όχι πλέον. Οι περισσότεροί μας είμαστε απαίδευτοι σε ό,τι αφορά το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν είμαστε έτοιμοι για αυτόν τον καταιγισμό της πληροφορίας που δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη ροή της.

Θέλει κόπο να ξεχωρίσουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αν αυτό που διαβάζουμε είναι αλήθεια ή απλά ένα click-bait (άρθρο που μόνο στόχο έχει να κάνουμε κλικ για να το διαβάσουμε). Συχνά, είναι εύκολο να τα βρούμε από τους εξωπραγματικά εντυπωσιακούς τίτλους για τον καιρό και τις φυσικές καταστροφές (ο χειρότερος χειμώνα κλπ), άλλες φορές όμως είναι ύπουλα κρυμμένοι. Υπάρχουν πλέον βάσιμες αποδείξεις ότι οι αμερικάνικες εκλογές του 2016 επηρεάστηκαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και προπαγανδιστικές «πατριωτικές» ιστοσελίδες με έδρα εκτός των ΗΠΑ. Δεν λέω ότι οι Ρώσοι τοποθέτησαν τον Τραμπ Πρόεδρο, αλλά σίγουρα επηρέασαν. Και τι μπορούμε να κάνουμε; Ελέγχουμε την πηγή, τον συγγραφέα, τις αναφορές αν υπάρχουν, την ημερομηνία, ψάχνουμε και άλλα άρθρα για το ίδιο θέμα, και πολύ βασικό τιθασεύουμε τις προκαταλήψεις μας.

─Ο δεύτερος παράγοντας είναι οι ίδιοι οι επίσημοι διαχειριστές της πληροφορίας, οι δημοσιογράφοι. Με αυξανόμενο ρυθμό οι ειδήσεις έχουν από πίσω τους ατζέντα ή πολιτική προτίμηση. Το βλέπουμε. Το διαβάζουμε. Το ακούμε. Στην Αμερική, κανάλια πολεμούν τη θεωρία της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ή ακόμα και τη δαρβινική θεωρία της εξέλιξης των ειδών. Στην Ελλάδα, μαθαίνουμε ότι η ανεργία θεριεύει, η αγοραστική μας αξία μειώνεται καθημερινά, το χρέος δεν μπορεί να πληρωθεί. Αν μείνετε στα δελτία ειδήσεων όλα βαίνουν κακώς. Αν συζητήσετε όμως με τον Περικλή, ο οποίος ΣΩΣΤΑ αυτοπροσδιορίζεται ως νεοφιλελεύθερος οικονομολόγος θα σας πει πάρα πολλά θετικά. Φτάνουν σε εμάς αυτά τα λόγια του; Σπάνια. Ζούμε στην εποχή που πρωινός παρουσιαστής μεγάλου αθηναϊκού καναλιού είπε «τα νούμερα δεν έχουν σημασία, αλλά η αίσθηση που έχουμε» εγκαινιάζοντας την είσοδο του Τραμπισμού επισήμως και στην Ελλάδα.

─Ο τρίτος παράγοντας είμαστε εμείς οι επιστήμονες, οι ειδικοί, που αποφεύγουμε να ασχοληθούμε με την απλούστευση και εκλαΐκευση της επιστήμης για τον μη ειδικό, την πλατιά μάζα. Παλιά ιστορία. Από τον μεσαίωνα, με τον ίδιο τρόπο που για τους λατίνους ο μεταφραστής είναι προδότης στο απόφθεγμα “traduttore traditore”, δηλαδή μεταφραστή προδότη, για πολλούς από εμάς –και συμπεριλαμβάνω και τον εαυτό μου σε αυτούς– η εκλαΐκευση είναι προδοσία. Είμαι μαθηματικός και μπορώ να το καταλάβω. Για μένα μια μαθηματική απόδειξη στη γλώσσα των συμβόλων είναι απέριττη και γοητευτική. Πόσο χρήσιμη είναι όμως για τους υπόλοιπους ανθρώπους; Λίγο έως ελάχιστο. Πώς όμως έχουμε απαιτήσεις από την κοινωνία μας να λειτουργεί λογικά και με κρίση όταν δεν της λέμε την επιστημονική αλήθεια; Νεοφιλελευθερισμός, Φιλελευθερισμός, Σοσιαλδημοκρατία. Ποια είναι πιο κοντά μεταξύ τους; Μην βιαστείτε να απαντήσετε θα κάνετε λάθος όπως έκανα και εγώ μέχρι να μου εξηγήσει ο Περικλής τις διαφορές και τις ομοιότητες […] 

Με το πρώτο του βιβλίο τα έβαλε με την αμάθεια… τώρα χτυπάει την παραπληροφόρηση 

«Ο Περικλής Γκόγκας με το πρώτο του βιβλίο τα έβαλε με την αμάθεια. Εξήγησε με απλό τρόπο την επιστήμη που τόσο αγαπάει, την έκανε προσιτή στον κόσμο που δεν είχε την τύχη να τον έχει δάσκαλο. Και αυτό χωρίς να την προδώσει, χωρίς να χαθεί η γοητεία της, χωρίς να στρογγυλεύσει τις γωνίες της. Με το δεύτερο χτυπάει την παραπληροφόρηση: τους οικονομικούς μύθους της καθημερινότητάς μας. Παραθέτει τα απαραίτητα στοιχεία (τι πρωτότυπο πλέον) και τους γκρεμίζει. Απλά και χωρίς κρυφή πολιτική ατζέντα. Και σας το λέω εκ πείρας. Με τον ίδιο τρόπο που με βοήθησε να δω μέσα από τα μάτια του, τώρα θα βοηθήσει τον κάθε αναγνώστη του. Και είναι σημαντικότερο απ’ ό,τι φανταζόμαστε αυτό. Αν απομυθοποιήσεις την πραγματικότητα και τη βάλεις σε πραγματικές και στέρεες βάσεις, τότε μόνο μπορείς να την κρίνεις ορθά και να την διορθώσεις». 

Οι παραβρεθέντες 

Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους, μαζί με τον οικονομολόγο γιο του Θάνο, ο υποψήφιος Περιφερειάρχης ΑΜ-Θ κ. Κώστας Κατσιμίγας, ο οποίος όχι μόνο έδωσε το παρών αλλά είχε και ουσιαστική συνομιλία με τον συγγραφέα για τις περαιτέρω επεξεργασίες και παραμετροποιήσεις που μπορεί να επιδέχονται οι αριθμοί, οι πανεπιστημιακοί κ.κ. Αντώνης Καμπάς, Χάρης Μιχαλόπουλος, Σπύρος Κιοσσές, Στέφανος Γραβάνης, Λυδία Μίτιτς, ο συγγραφέας κ. Χρήστος Χαρτοματσίδης, με την σύζυγό του Τατιάνα, που αισθάνθηκε την ανάγκη να υπερασπιστεί τη χρήση των μύθων στη λογοτεχνία, ο ηθοποιός Φιλοποίμην Ανδρεάδης, η μητέρα του υποψηφίου δημάρχου Κομοτηνής Αντώνη Γραβάνη, κ. Φαίη Σπίνου, οι παραγωγοί της εκπομπής «Βόλτα στην ενημέρωση» του «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» κ.κ.Δημήτρης Καραγκιόζης και Αθηνά Ναβροζίδου, η οποία είναι επίσης υποψήφια δημοτική σύμβουλος, η κ. Χρυσούλα Κονταρίδου-Πανδρευμένου, η κ. Μαρία Παπαβασιλείου της γραμματείας του ΤΕΦ,  και πολλοί πολλοί φοιτητές, ένας μεγάλος δηλαδή αριθμός συμπολιτών που συμμετείχε στη συζήτηση που ακολούθησε των εισηγήσεων και υπέβαλαν μεγάλο αριθμό ερωτήσεων.

Ολόκληρη η εισήγηση της Ζωής Γαβριηλίδου εδώ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.