«Ο Ελληνας Τουρκος» του Χριστου Χριστοδουλου παρουσιαζεται στην Κομοτηνη

«Η ανακάλυψη ενός επιφανούς Τούρκου πολιτικού που είχε ελληνική καταγωγή δεν είναι ένα συνηθισμένο γεγονός, αν και οι σχέσεις των δύο λαών είναι περισσότερο στενές απ' όσο μπορεί να φανταστεί κανείς εκατέρωθεν του Αιγαίου».
 
 Με αυτά τα λόγια ξεκινάει η περίληψη της νέας μυθιστορηματικής βιογραφίας του Ξανθιώτη δημοσιογράφου κ. Χρίστου Χριστοδούλου με τίτλο « Ο Έλληνας Τούρκος» που αφηγείται την άγνωστη ιστορία ενός Έλληνα από τη Χίο, την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του Ιμπραήμ Εντχέμ Πασά, που ξεκίνησε ως σκλάβος και έγινε Μεγάλος Βεζίρης.
 
Μια υπαρκτή, προβεβλημένη αλλά διφορούμενη ιστορική προσωπικότητα.  Πρώην σκλάβος, πρώην έλληνας και πρώην χριστιανός. Η περίπτωση του ανθρώπου αυτού, που παραμένει ελάχιστα γνωστή στη χώρα μας, δεν απασχόλησε παρά κάποιους ερευνητές στη Χίο όπου γεννήθηκε και τους συγγενείς του στην Κωνσταντινούπολη όπου εν συνεχεία έζησε και αναδείχτηκε.
 
Το βιβλίο του Χρίστου Χριστοδούλου παρουσιάζεται την προσεχή Τετάρτη, 2 Μαρτίου στην Κομοτηνή, σε διοργάνωση των εκδόσεων «Επίκεντρο» και του «Παρατηρητή της Θράκης». Η εκδήλωση παρουσίασης θα πραγματοποιηθεί στις 19:00 στο βιβλιοχαρτοπωλείο «Δημοκρίτειο» παρουσία του συγγραφέα, καθώς και της εκδότριας του «ΠτΘ» κ. Νατάσσας Βαφειάδου και του καθηγητή του Τμήματος Ιστορίας Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ. Κωνσταντίνου Χατζόπουλου που θα μιλήσουν για το βιβλίο.
 
Η περίπτωση του Ιμπραήμ Εντχέμ Πασά, που παραμένει ελάχιστα γνωστή στη χώρα μας, δεν απασχόλησε παρά κάποιους ερευνητές στη Χίο όπου γεννήθηκε και τους συγγενείς του στην Κωνσταντινούπολη όπου εν συνεχεία έζησε και αναδείχτηκε. Οι έρευνες επικεντρώθηκαν στο εάν αυτός ήταν πράγματι Έλληνας και από ποιο σόι της Χίου καταγόταν. Κανείς δεν ασχολήθηκε με τη ζωή και το έργο του, που σε πολιτικό, επιστημονικό και πνευματικό επίπεδο υπήρξε πολύ σημαντικό, έτυχε μάλιστα τεράστιας διεθνούς προβολής στην εποχή του.
 
Το κενό αυτό έρχεται να «καλύψει» με το βιβλίο του αυτό ο κ. Χριστοδούλου, ο οποίος αναφέρει χαρακτηριστικά  «σπάνια βρίσκει κανείς ένα τόσο τέλειο συνδυασμό κεντρικού ήρωα, ιστορικού-κοινωνικού πλαισίου και ανθρώπινης μοίρας. Σπάνια επίσης συναντάει κανείς μια τόσο προφανή περίπτωση ελληνοτουρκικής συμβίωσης κι επιβίωσης. Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο του οποίου όλες οι πληροφορίες είναι εξαντλητικά τεκμηριωμένες, ο αναγνώστης δεν θα ταλαιπωρηθεί από εθνοκάπηλους προσδιορισμούς και ετικέτες για τον “άλλο”. Άλλωστε ο τίτλος του δεν παραπέμπει σε μια διαφορά, αλλά σε μια εξίσωση». 

Αγόρι της Χίου, από σκλάβος Βεζίρης 

 
Ουδείς από τους κατοίκους της Χίου φανταζόταν τι θα ακολουθήσει βλέποντας την ανοιξιάτικη εκείνη ημέρα του 1822, Μεγάλη Εβδομάδα, στα ανοιχτά της θάλασσας την τεράστια τουρκική αρμάδα να κατευθύνεται στο εξεγερμένο νησί. Οι Τούρκοι δεν θα αποβιβαστούν τούτη τη φορά για μία από τις συνήθεις επιχειρήσεις καταστολής και παραδειγματισμού των επαναστατών, αλλά για να αφανίσουν το ευτυχισμένο νησί. Και δεν θ’ αφήσουν πέτρα πάνω στην πέτρα. Έσφαξαν, έκαψαν, ατίμασαν, άρπαξαν γυναικόπαιδα για να τα πουλήσουν δούλους και να «εμπλουτίσουν» τα χαρέμια.

Ο πολιτισμένος κόσμος θα φρίξει από τη βαρβαρότητα, ο Ντελακρουά θα αποτυπώσει τη σφαγή σ’ ένα από τα μεγαλειώδη έργα του, «…θάνατος πέρα ως πέρα» θα γράψει στο ποίημά του «Το αγόρι της Χίου» ο Βίκτωρ Ουγκό, στη Δύση θα φουντώσει ο φιλελληνισμός που θα λειτουργήσει ως καύσιμο για τους επαναστατημένους Έλληνες.

Ο Ιμπραήμ Εντχέμ Πασάς ήταν τότε έξι ή οχτώ χρόνων. Δεν ήταν αυτό το όνομά του, και ούτε βεβαίως είχε το αξίωμα του πασά. Ο Ιμπραήμ ήταν Έλληνας, χριστιανός ορθόδοξος και κανείς δεν γνωρίζει το πραγματικό του όνομα. Το βέβαιο είναι ότι αυτό το «αγόρι της Χίου», που σώθηκε από τη σφαγή, πουλήθηκε ως σκλάβος, έφτασε να γίνει Μέγας Βεζίρης, πρωθυπουργός δηλαδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Τη διαδρομή του μικρού Ελληνόπουλου από την «κόλαση της Χίου» το 1822 στον παράδεισο της Υψηλής Πύλης, όπως αποτυπώνεται στα υπάρχοντα αρχεία, περιγράφει ο συγγραφέας κ. Χρίστος Χριστοδούλου στο βιβλίο του με τίτλο «Ο Έλληνας Τούρκος» που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες στη Θεσσαλονίκη (Επίκεντρο).

Ο μικρός Έλληνας θα πουληθεί σκλάβος στον Τούρκο αρχιναύαρχο Χουσρέβ Πασά, που ήταν άτεκνος, και σύμφωνα με τα τότε έθιμα του πολέμου πρώτα θα προσηλυτιστεί στο Ισλάμ. Αντιλαμβανόμενος ότι είχε να κάνει με παιδί υψηλής ευφυΐας ο Οθωμανός αξιωματούχος έστειλε τον Ιμπραήμ στο Παρίσι για σπουδές απ’ όπου επέστρεψε με το πτυχίο του μεταλλειολόγου μηχανικού και εντάχθηκε στον στρατό. Θα ακολουθήσει μια ξέφρενη πορεία προς την κορυφή της πυραμίδας εξουσίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τον «Έλληνα Τούρκο» να κατακτά σε διάστημα 50 χρόνων τις πιο υψηλές θέσεις του κράτους, όπως αξιωματικός του στρατού, υπασπιστής του σουλτάνου, υπουργός Εσωτερικών, υπουργός Δημοσίων Έργων, υπουργός Υγιεινής, κυβερνήτης των Ιωαννίνων, υπουργός Εξωτερικών, πρεσβευτής, πρόεδρος του συμβουλίου επικρατείας, συντάκτης των κυριότερων εκσυγχρονιστικών και μεταρρυθμιστικών νομοθετημάτων της Αυτοκρατορίας, και τέλος Μέγας Βεζίρης.

«Η ελληνική καταγωγή του ήταν σε όλους γνωστή. Ο ίδιος όμως και το περιβάλλον του τροφοδοτούσαν την άποψη ότι ήταν μουσουλμάνος Κιρκασιανής καταγωγής, κάτι που δεν επικράτησε τελικά. Ο Ιμπραήμ Εντχέμ έζησε μια ζωή μουσουλμάνου ζηλωτή, προσεκτικά οργανωμένη ώστε να μην παρεξηγηθεί ως ψευδομουσουλμάνος ή αποστάτης. Γι’ αυτό αφιερώθηκε με ειλικρίνεια και εντιμότητα στην υπηρεσία της Αυτοκρατορίας που τον ανέδειξε παρότι του στέρησε την οικογένεια, τη θρησκεία και το νησί του», λέει στην «Κ» ο κ. Χριστοδούλου.

Καταγωγή

Το βιβλίο υιοθετεί τρεις βασικές εκδοχές ως προς την ελληνική του καταγωγή. «Κάποιοι Χιώτες ερευνητές αναφέρουν την οικογένεια Πυρρίκη από τη Βέσσα της Χίου. Ο μεγαλοτραπεζίτης Γεώργιος Ζαρίφης, στενός φίλος του Μεγάλου Βεζίρη και δανειστής του Οθωμανικού κράτους, ισχυρίζεται ότι ο Εντχέμ καταγόταν από τους Σκαραμαγκάδες, άποψη που μάλλον φαίνεται να προτιμούν οι σημερινοί απόγονοί του στην Τουρκία. Τέλος, υπάρχει και μια τρίτη εκδοχή που την εμφάνισαν οι εφημερίδες της Αθήνας το 1877, την περίοδο που ο Εντχέμ έγινε Μέγας Βεζίρης: Ότι τάχα ο πασάς είχε στη μικρή τότε ελληνική πρωτεύουσα αδελφό καθηγητή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου από την οικογένεια Κόκκινου της Χίου».

Ο Ιμπραήμ Εντχέμ Πασάς πέθανε στην Κωνσταντινούπολη το 1893 και τάφηκε στο Τέμενος της Μιχριμάχ Σουλτάνας στο Σκούταρι, που έχτισε ο κατά πολλούς ελληνικής επίσης καταγωγής, μεγαλοφυής αρχιτέκτονας Σινάν. Η είδηση του θανάτου του και το ελληνικό βιογραφικό του έτυχαν τότε παγκόσμιας προβολής.

Ο μεγάλος γιος του, ο Οσμάν Χαμντί Μπέης, θεωρείται σήμερα ο μεγαλύτερος ζωγράφος της Τουρκίας και ήταν ο μόνος που δήλωνε ότι η καταγωγή τους ήταν ελληνική.
 
Πηγή: Καθημερινή

Ο συγγραφέας Χρίστος Χριστοδούλου 

Ο Χρίστος Κ. Χριστοδούλου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας με καταγωγή από την Ξάνθη. Σπούδασε δημοσιογραφία, δημόσιες σχέσεις, διοίκηση επιχειρήσεων και σκηνοθεσία κινηματογράφου. Έχει εργαστεί σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά καθώς και στην ΕΡΤ. Υπήρξε διευθυντής σύνταξης των Γραφείων Αθήνας των εφημερίδων «Μακεδονία» και «Θεσσαλονίκη», διευθυντής των Γραφείων Θεσσαλονίκης της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος» και διευθυντής του δορυφορικού προγράμματος της ΕΡΤ. Διατέλεσε διευθυντής του Γραφείου Τύπου του υπηρεσιακού πρωθυπουργού και προέδρου του Αρείου Πάγου κ. Ιωάννη Γρίβα και σύμβουλος Τύπου του πρωθυπουργού Ξενοφώντος Ζολώτα, Εργάστηκε ως ξένος ανταποκριτής κυπριακών, γαλλικών και αμερικανικών ΜΜΕ. Στη διάρκεια της Χούντας δημιούργησε τον κινηματογράφο τέχνης «Αλκυονίς». Υπήρξε παραγωγός περισσότερων από 1.000 ντοκιμαντέρ, που γυρίστηκαν από την ΕΡΤ την περίοδο 1978-2003 και απέσπασαν τον έπαινο της ελληνικής τηλεοπτικής κριτικής. Επίσης, είναι συμπαραγωγός της διεθνούς τηλεοπτικής σειράς «Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαία Ελλάδα», που έχει τιμηθεί σε πλήθος ξένων φεστιβάλ αθλητικού και αρχαιολογικού ντοκιμαντέρ. Το 2006 τιμήθηκε με το Δημοσιογραφικό Βραβειό Μπότση. Έχει συγγράψει τα βιβλία: «Τα φωτογενή Βαλκάνια των Αδελφών Μανάκη», «Ο εκδότης Ιωάννης Βελλίδης», «Οι τρεις ταφές του Χασάν Ταχσίν Πασά», κ.ά.
 
 Το 2006 τιμήθηκε με το Δημοσιογραφικό Βραβείο του Ιδρύματος Μπότση. Είναι συνεργάτης-αρθρογράφος της εφημερίδας «Μακεδονία» καθώς και άλλων ελληνικών και ξένων ΜΜΕ. Βιβλία του έχουν μεταφραστεί στην αγγλική και στην τουρκική γλώσσα.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.