«Ο δρομος εχει την δικη του ιστορια»

Η εισαγωγή στο ημερολόγιο από τις υπεύθυνες καθηγήτριες…

Δρόμος, οδός, μονοπάτι, στράτα, αμαξωτός, καλντερίμι, σοκάκι, ανηφοριά, κατηφοριά. Δρόμος φαρδύς, δρόμος μακρύς, στενός, γραφικός, έρημος, πολυσύχναστος, χορταριασμένος, λουλουδιασμένος, δρόμος ασφαλτοστρωμένος, τσιμεντοστρωμένος, πλακόστρωτος, απάτητος, δρόμος ατέλειωτος, δρόμος ασήμαντος, δρόμος με ιστορία.

Και η Κομοτηνή μια πόλη να παλεύει στις αντιθέσεις του χθες και του σήμερα, ανάμεσα στα πλακόστρωτα και στους αυτοκινητόδρομους, στα κάρα και στα πολυτελή αυτοκίνητα που τσαλαπατούν τους δρόμους της.

Δρόμοι που σφύζουν από τα ανατολίτικα παζάρια, τους μικροπωλητές, τους ομπρελάδες, τους λούστρους, τους στραγαλάδες. Δρόμοι γεμάτοι φοιτητές με τον αέρα της νιότης και της σύγχρονης ζωής που στη βόλτα τους να ηχεί μελωδικά η λατέρνα, ν αχνίζει το σαλέπι, να μοσχοβολάει ο φρεσκοκαβουρντισμένος καφές και να γυαλίζουν τα μπακίρια.

Μια απλή βόλτα στους δρόμους της πόλης, με το μάτι να πέφτει στις ταμπέλες με τ ονόματά τους, είναι σαν να ξεφυλλίζεις πολλά βιβλία μαζί. Κι όμως πόσοι από τους βιαστικούς διαβάτες γνωρίζουν την ιστορία που κουβαλά ο κάθε δρόμος; Πόσοι γνωρίζουν ότι η κεντρική πλατεία ονομάζεται τώρα πλατεία Ειρήνης; Πόσοι γνωρίζουν ποιος ήταν ο Νικόλαος Ζωΐδης; Όλοι όμως έχουν περάσει από την Ζωΐδου.

Ο Δήμος Κομοτηνής φρόντισε να δώσει επιγραμματικές πληροφορίες κάτω από την ονομασία του κάθε δρόμου, πράγμα που ενέπνευσε την Περιβαλλοντική Ομάδα του 4ου Γυμνασίου και αναζήτησε τις ονοματοθεσίες των οδών από τον κατάλογο του Δήμου.

Τότε ανοίχτηκε μπροστά της όλο το παρελθόν της πόλης, κοντινό και μακρινό. Δρόμοι που άλλαξαν ονόματα, δρόμοι που επισκιάστηκε η ονομασία τους από την παρουσία ενός κτιρίου ή ενός μαγαζιού, δρόμοι που συνδέθηκαν με διάφορες δραστηριότητες των Κομοτηναίων.

Από τους δρόμους που γράφουν ιστορία με μεγάλο παρελθόν και ακόμη μεγαλύτερο μέλλον, γράφτηκε το ημερολόγιο που κρατάτε στα χέρια σας. Έγινε ημερολόγιο για να το έχετε κοντά σας καθημερινά, σημειώνοντας πάνω του ό,τι θέλετε να θυμάστε. Έτσι θα διαβαστεί κάτι από το παρελθόν αυτής της πόλης, διαφορετικά, ως βιβλίο, ίσως να είχε την τύχη πολλών άλλων, δηλαδή μια θέση στο ράφι της βιβλιοθήκης.

Το παρόν ημερολόγιο δε θα είχε καμία τύχη όμως, αν η πρωτοβουλία του 4ου Γυμνασίου της πόλης μας δεν συναντούσε την ευαισθησία του δημάρχου της πόλης μας Τάσου Βαβατσικλή, λάτρη της πόλεως και της ιστορίας της, που την υιοθέτησε αμέσως.

Κι ακόμη, δε θα μπορούσε να είναι τόσο εντελές, αν ο αρχιτέκτονας – μηχανικός κ. Κώστας Κατσιμίγας, που ασχολήθηκε εμπεριστατωμένα ως αντιδήμαρχος με την ονοματοθεσία τους, δεν μας κατέθετε στοιχεία και γνώσεις.

Και χωρίς τη Φιλιώ Ζερδελή, που αποτύπωσε ποιητικότατα στιγμιότυπα με πρωταγωνιστές τους δρόμους της πόλης μας, το «Ημερολόγιό μας» θα ήταν φτωχότερο.

Ευχαριστίες προς όλους λοιπόν.

Οι υπεύθυνες καθηγήτριες

Αθηνά Σταυρινίδου

Ελένη Μαργαρίτη

Κάποιοι δρόμοι…

Ζαρίφη Γεωργίου – Μαρασλή Γρηγορίου

Ζαρίφη Γεωργίου: (Πίσω από τη Λέσχη Αξιωματικών, παράλληλη της Δημοκρατίας)

Μαρασλή Γρηγορίου:

(Από το Ξενοδοχείο Ανατόλια ώς το κλειστό Γυμναστήριο)

Γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα αλλά και στη Θράκη, την καρδιά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εκατοντάδες ήταν οι επιχειρήσεις που πρόκοψαν σε τέτοιο βαθμό ώστε να φθάσουν οι Έλληνες να ελέγχουν ένα σημαντικό μέρος της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά και της ρωσοκρατούμενης ενδοχώρας. Τέτοιες ξεχωριστές προσωπικότητες ήταν ο προκοννησιώτης Γεώργιος Ζαρίφης (1806 – 1884) και ο γόνος της παλαιάς θρακικής οικογένειας των Σαράντα Εκκλησιών, Γρηγόριος Μαρασλής (1831 – 1907).

Ο Γ. Ζαρίφης κράτησε είκοσι χρόνια την θέση του χρηματιστή-συμβούλου στα ανάκτορα του Ντολμά Μπαχτσέ στην Πόλη. «Μεγάλη γκιόλα, μεγάλα ψάρια» συνήθιζε να λέει ο άνθρωπος που έλεγχε τα μεγάλα οθωμανικά τραπεζικά ιδρύματα και η λέξη «Ζαριφηλίκι» έγινε συνώνυμη της αρχοντιάς και της ανεξάντλητης γενναιοδωρίας. Κι αν ο Ζαρίφης ξόδευε το αμύθητο ποσό των 40.000 χρυσών λιρών το χρόνο, οι 30.000 απ΄ αυτές ήταν δωρεές: τα Ζαρίφεια Διδασκαλεία στη Φιλιππούπολη, η συμμετοχή του στα έξοδα ανέγερσης και συντήρησης της Μεγάλης του Γένους Σχολής και του Νοσοκομείου Μπαλουκλή στην Πόλη, τα νηπιαγωγεία στην Προύσα και στα Θεραπειά, η ανακαίνιση των δύο εκκλησιών που έχτισε ο πατέρας του στο Προκοννήσι, την ιδιαίτερη πατρίδα του στην Προποντίδα, η ενίσχυση διαφόρων κοινοτικών και σχολικών ταμείων, η μόνιμη χορηγία προς το πατριαρχικό ταμείο και τα δοσίματα σε φαμίλιες, που είχαν ανάγκη. Οι κάτοχοι λοιπόν των κολοσσιαίων περιουσιών ένιωθαν επιτακτική την ανάγκη της κοινωνικής προσφοράς. Το ίδιο έκανε και ο Γρηγόριος Μαρασλής. Ήταν γιος του μεγαλέμπορα Γρηγόρη Μαρασλή, που πρόκοψε στη Φιλιππούπολη και απέκτησε τεράστια κτηματική περιουσία στην Οδησσό. Ο Γρηγόριος, ο νεότερος διετέλεσε δήμαρχος της Οδησσού από το 1878 ώς το 1895 και κυριάρχησε στη ζωή της ρώσικης μεγαλούπολης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην αλλαγή της φυσιογνωμίας της. Στην ελληνική παροικία της Οδησσού ο Μαρασλής πρόσφερε το πατρικό του σπίτι, ένα ακίνητο στην οδό Πούσκιν και ανήγειρε το γηροκομείο και πτωχοκομείο της κοινότητας. Στη Φιλιππούπολη, ο Θρακιώτης μαικήνας έχτισε τη Μαράσλειο Σχολή και δίπλα στο Πατριαρχείο, την Αστική Σχολή Μαρασλή. Οι ενέργειες του Μαρασλή αποσκοπούσαν στην καλλιέργεια της παιδείας, οπουδήποτε βρίσκονταν Έλληνες. Έτσι χτίστηκαν ακόμη: η βιβλιοθήκη στη Γάνα (κωμόπολη στα θρακικά παράλια της Προποντίδας) και ενισχύθηκαν τα κοντινά σχολεία. Το Μαράσλειον Ελληνικόν και Πρακτικόν Εμπορικόν Λύκειον, στην τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη, το Μαράσλειον Ορφανοτροφείον στην Κέρκυρα, η Βιομηχανική και Εμπορική Ακαδημία και η Μαράσλειος Παιδαγωγική Ακαδημία στην Αθήνα.

Σισμάνογλου Ιωάννη

(Οδός στην περιοχή Αρμένικης Εκκλησίας –προέκταση της Βασιλέως Γεωργίου,παράπλευρη της Δημαρχείας)

Είναι ο ευεργέτης της πόλης και προς τιμήν του το νοσοκομείο φέρει τ’ όνομά του, όπου βρίσκεται και η προτομή του γιου του Κωνσταντίνου Σισμάνογλου. Ο Ιωάννης Σισμάνογλου, που αυτοδημιούργητος έμπορος, έχασε την περιουσία του κατά τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο το 1878 και την αναδημιούργησε σε σύντομο χρονικό διάστημα, ενισχύοντας έτσι οικονομικά πολλές ελληνικές κοινότητες, ίδρυσε το πρώτο σχολείο στην Άγκυρα και βοήθησε τη λειτουργία της Μεγάλης του Γένους Σχολής.

Ο Ιωάννης Σισμάνογλου και ο γιος του, Κωνσταντίνος ενίσχυσαν με ζήλο τους πρόσφυγες, που ήρθαν από τη Μ. Ασία στη Δυτ. Θράκη και αλλού, στήριξαν τις ελπίδες τους και ίδρυσαν νοσοκομεία. Το Σισμανόγλειο Νοσοκομείο Κομοτηνής αλλά και το Σισμανόγλειο στην Αθήνα, γνωστό ως φυματιολογικό ινστιτούτο, είναι κτισμένα με δωρεές της οικογένειας Σισμάνογλου.

Νέστωρος Τσανακλή

(Οδός στην περιοχή Κέντρου – Από Λέσχη Κομοτηναίων έως κόμβο Ι.Κ.Α.)

Γεννήθηκε στη Κομοτηνή το 1841, έζησε στην Αίγυπτο, ως διαπρεπής Έλληνας βιομήχανος και πέθανε στο Κάϊρο το 1932. Πλούτισε από τη βιομηχανία τσιγάρων, ίδρυσε εργοστάσια στο Κάιρο και στη Φραγκφούρτη. Πρόσφερε πολλές δωρεές υπέρ εθνικών και φιλανθρωπικών σκοπών. Απασχόλησε πολλούς Κομοτηναίους στις βιομηχανίες του. Κάθε χρόνο έστελνε 200 χρυσές λίρες από την Αίγυπτο για τη μισθοδοσία των δασκάλων της Τσανακλείου Σχολής, της οποίας υπήρξε ο δωρητής. Η Τσανάκλειος Σχολή γρήγορα έγινε γνωστή σ όλο τον ελλαδικό χώρο και έβγαλε αστέρες του πνεύματος, που φώτιζαν τον κόσμο. Στο αρχοντικό αυτό του Νέστωρα Τσανακλή, το 1922-1954 στεγαζόταν η Γενική Διοίκηση Θράκης και το 1954-1972 η Νομαρχία Ροδόπης. Η ιστορική αυτή Σχολή στέγασε την Πρυτανεία του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, η οποία από το 2000 στεγάζεται στην Πανεπιστημιούπολη.

Σούζου Αποστόλου – Ζωϊδου Νικολάου

(Δήμαρχοι Κομοτηναίων που χαρίζουν τα ονόματά τους

σε δύο κεντρικούς δρόμους της πόλης, ο ένας προέκταση του άλλου)

Γεννήθηκαν και οι δύο στα Ζαγοροχώρια της Ηπείρου. Οι γονείς τους, ακολουθώντας την παράδοση των Ηπειρωτών, ασχολήθηκαν με το εμπόριο κι εγκαταστάθηκαν στην Κομοτηνή.

Ο Απόστολος Σούζος, πριν αναλάβει την εταιρεία του πατέρα του, σπούδασε στην Εμπορική Σχολή της Σμύρνης. Όταν πτώχευσε η επιχείρηση, εξαιτίας των δύσκολων ιστορικών συνθηκών των χρόνων 1895-96, ο Απόστολος έφυγε στο Καϊρο και εργάστηκε ως λογιστής στον Οίκο του Νέστορος Τσανακλή. Αργότερα βρέθηκε στην Αλεξάνδρεια και στους Βαλκανικούς πολέμους (1912 -13) επέστρεψε στην Κομοτηνή. Βοήθησε τον Ελληνικό στρατό δίνοντας πολεμικές πληροφορίες για τους Βούλγαρους. Έμεινε στη Θεσσαλονίκη μέχρι το 1919 κι όταν επέστρεψε διορίσθηκε από την Ελληνική Διοίκηση Δήμαρχος Κομοτηναίων. Πέθανε το 1925 μακριά από την Κομοτηνή, την ώρα που εκτελούσε τα καθήκοντά του με ζήλο κι αυταπάρνηση.

Ο Νικόλαος Ζωϊδης, συνεχίζοντας κι αυτός το επάγγελμα του πατέρα του, άνοιξε κατάστημα νεωτερισμών. Επί τουρκοκρατίας διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος, έφορος και δημογέρων της Κοινότητας, εξυπηρετώντας πάντα τα συμφέροντα των συνδημοτών του.

Όταν άρχισε η δράση των Βουλγάρων κομιτατζήδων, χρηματοδοτούσε αντάρτικα σώματα κατά των Βούλγαρων. Όταν το 1913, απελευθέρωσε ο ελληνικός στρατός την Κομοτηνή, τον διόρισε Δήμαρχο. Αυτή η απελευθέρωση κράτησε όμως λίγο και ο Νικόλαος Ζωϊδης έφυγε στη Θεσσαλονίκη. Εκεί έμεινε μέχρι το 1919 και ύστερα επέστρεψε στην Κομοτηνή. Υπήρξε ο πρώτος αιρετός Δήμαρχος Κομοτηναίων, όταν το 1925, με καταπληκτική πλειοψηφία, πήρε τη θέση του Αποστόλου Σούζου.

Κομνηνού Σοφοκλέους – Μπλέτσα Δημητρίου

Κομνηνού Σοφοκλέους: (Περιοχή Κέντρου, από Ορφέως ώς Ηροδότου)

Μπλέτσα Δημητρίου: (Περιοχή κέντρου, από πλατεία Γεωργίου Βιζυηνού

ώς Αρμενική Εκκλησία)

Δύο Κομοτηναίοι Δήμαρχοι της Κομοτηνής. Ο Σοφ. Κομνηνός διαδέχθηκε στη Δημαρχεία τον Ηπειρώτη Νικόλαο Ζωίδη. Το μεγάλο έργο του λόγιου Δημάρχου κράτησε μέχρι το 1934. Στις εκλογές του 1934, εξελέγη Δήμαρχος ο Δημήτρης Μπλέτσας και παρέμεινε στο αξίωμά του μέχρι το 1939, όταν απομακρύνθηκε από το καθεστώς της 4ης Αυγούστου του Μεταξά. Στον πόλεμο του 1940 επιστρατεύτηκε στο ένδοξο 29ο Σύνταγμα της Θράκης μαζί με πολλούς συμπολίτες του. Το 1945 μετά την αποκατάσταση στη Θράκη των νομίμων αρχών, επανήλθε στο αξίωμα του Δημάρχου με ειδικό Διάταγμα του Νικολάου Πλαστήρα κι άρχισε την ανοικοδόμηση της Κομοτηνής. Το 1950 αποχώρησε σύμφωνα με τις διατάξεις του Εκλογικού Νόμου. Κατόπιν όμως της κοινής επιθυμίας όλων των πολιτικών παρατάξεων και του λαού, επανήλθε στο αξίωμα του Δημάρχου, το οποίο και διατήρησε σ’ όλες τις επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις με μεγάλη πλειοψηφία. Το 1967 τον απέλυσε η Δικτατορία της 21ης Απριλίου. Ο Μπλέτσας διετέλεσε συνολικά Δήμαρχος 33 χρόνια και δίκαια θεωρείται ο Πρύτανης των Ελλήνων Δημάρχων. Το πέρασμά του από την Ελληνική Αυτοδιοίκηση έμεινε ως παράδειγμα. Για την προσφορά του αυτή ανακηρύχθηκε επίτιμος Γενικός Γραμματεύς της ΚΕΔΚΕ (1960).

Τσούντα Χρήστου

(Οδός στη περιοχή του Κ.Τ.Ε.Λ. αφιερωμένη στο Χρήστο Τσούντα)

Από τη Στενήμαχο της Θράκης (1857). Πέθανε στην Αθήνα το 1934. Σπούδασε φιλολογία στην Αθήνα και αρχαιολογία στη Γερμανία. Επιστρέφοντας από τη Γερμανία διορίστηκε καθηγητής στα Ζαρίφεια Εκπαιδευτήρια της Φιλιππουπόλεως, όπου ανέπτυξε μεγάλη εθνική δράση. Από το 1883 ώς το 1901 υπηρέτησε ως έφορος αρχαιοτήτων στην Ελλάδα. Στα χρόνια αυτά έκανε ανασκαφές στις Μυκήνες, Κυκλάδες, Θεσσαλία, Λακωνική, Ερέτρια, Τανάγρα και δημοσίευσε: «Μυκήναι και μυκηναϊκός πολιτισμός», «Κυκλαδικά», «Οι προϊστορικές ακροπόλεις του Διμηνίου και του Σέσκλου» κ.α. Από το 1901 ώς το 1925 διετέλεσε καθηγητής της αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο της Αθήνας και για λίγο στης Θεσσαλονίκης. Σημαντικότερο έργο της μακράς διδακτικής του δράσης υπήρξε το τελευταίο βιβλίο «Ιστορία της αρχαίας ελληνικής τέχνης», το οποίο τον καθιέρωσε ως έναν από τους θεμελιωτές της αρχαιολογικής επιστήμης στη χώρα μας. Το 1925 εκλέχτηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Αληουστόγλου

(Κάθετη της Φιλιππουπόλεως, προς Καρυδιά)

Τούρκος προύχων της Κομοτηνής, που στον τελευταίο ρωσοτουρκικό πόλεμο, (1878) έσωσε το χριστιανικό πληθυσμό της πόλης από βέβαιες αντεκδικήσεις ντόπιων Τούρκων. Κατέβηκε στην πλατεία με δικούς του καβαλάρηδες και κατάφερε να διαλύσει το φανατισμένο πλήθος. Το μνημονεύει ο αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος και αφήνει παρακαταθήκη στους Κομοτηναίους να τιμήσουν τον Αληουστόγλου. Έτσι την οδό Ιερωνύμου, όπου ήταν και το πατρικό του σπίτι, την ονόμασαν Αληουστόγλου προς τιμήν του. Το 1970, καταργήθηκε ο δρόμος, λόγω της διάνοιξης της οδού Μακεδονίας. Το 1992 όμως το Δημοτικό Συμβούλιο έδωσε σε νέο δρόμο, σε μία άλλη περιοχή, το όνομα του Αληουστόγλου για να μη λησμονηθεί η προσφορά του.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.