«Ο Ανδρεας Παπανδρεου εθεσε τα θεμελια στην εθνικη περηφανια και αξιοπρεπεια. Τα θεμελια μιας κοινωνιας ανθρωπιας και αλληλεγγυης»

Ήταν το 1959 στο Βελιγράδι του Τίτο όταν ο Τάκης Αντωνιάδης, νεαρός δικηγόρος τότε, ( μετέπειτα Βουλευτής Ροδόπης εκλεγμένος με την Ένωση Κέντρου), πήρε την εντολή από τον πρόεδρο της Ένωσης, τον αείμνηστο Γέρο της Δημοκρατίας, να συναντήσει τον γιο του Ανδρέα στην Γιουγκοσλαβική Πρωτεύουσα.

«Ήταν ένας άνθρωπος που σε ενέπνεε εμπιστοσύνη» σημειώνει, δέκα χρόνια μετά το θάνατό του, και ξετυλίγει το κουβάρι των αναμνήσεων…

ΠτΘ:Πώς θα χαρακτηρίζατε τον Ανδρέα Παπανδρέου; Φαντάζομαι ότι συμφωνείτε και εσείς με τον χαρακτηρισμό που του αποδίδουν όλοι σχεδόν τώρα ως: «κορυφαία πολιτική προσωπικότητα»;
Δ.Α.:Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν φιλικός. Είχε ανάγκη από μένα τον δικηγοράκο της Κομοτηνής να ακούσει τη γνώμη μου; Κι όμως μου έλεγε: «Τι λες εσύ Τάκη γι’ αυτό το θέμα;» Να ξέρετε ότι προτού πάρει αποφάσεις σκέφτονταν και έπαιρνε διάφορα τηλεφωνήματα σε απίθανους ανθρώπους. Σε ανθρώπους που ούτε κι εκείνοι δεν το πίστευαν. Τους ρωτούσε: «Τι γνώμη έχεις για το θέμα αυτό;» Τ΄ άκουγε όλα. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε το χάρισμα να ακούει, το ίδιο συνέβαινε με τον πατέρα του. Και από ό,τι ξέρω και ο Γιώργος Παπανδρέου τώρα ακούει πάντα τους άλλους και μετά παίρνει τις αποφάσεις του.

ΠτΘ:Πώς ξεκίνησε η στενή σχέση που αναπτύξατε με την οικογένεια Παπανδρέου;
Δ.Α.:Είχα επαφή με τον Γεώργιο Παπανδρέου όταν ήμουν 25 ετών το 1944, όταν ήρθε στην Ελλάδα ως Πρωθυπουργός της απελευθέρωσης. Από τότε ήμουν στο πολύ στενό κύκλο του Γεωργίου Παπανδρέου. Όταν ήρθε ο Ανδρέας Παπανδρέου θυμάμαι τον Γέρο που μου είπε: «Τάκη παιδί μου, μην φύγεις από κοντά από τον Ανδρέα και εσύ και οι φίλοι σου». Ήταν η πατρική έγνοια για το γιο.

Γιατί θεωρείτε ότι σημάδεψε ανεξίτηλα την πορεία της χώρας;
Δ.Α.:Η εμφάνιση του αειμνήστου Ανδρέα Παπανδρέου στην πολιτική ζωή της πατρίδας μας, άνοιξε νέους δρόμους, επέφερε πραγματική αλλαγή στο πολιτικό μας σύστημα, έδωσε δικαιώματα και περηφάνια σε ένα περιφρονημένο έως τότε κομμάτι του ελληνικού λαού, ανεγνώρισε την εθνική αντίσταση και κατήργησε τα πιστοποιητικά κοινωνικών φρονημάτων. Παράλληλα ανέβασε το βιοτικό επίπεδο του λαού μας. Έκανε μεγάλες, σοβαρές και αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Άνοιξε νέους δρόμους με πολιτική τόλμη και συνέπεια. Έθεσε τα θεμέλια στην εθνική περηφάνια και αξιοπρέπεια. Τα θεμέλια του κοινωνικού μας κράτους, μιας κοινωνίας ανθρωπιάς και αλληλεγγύης.

ΠτΘ:Εκεί οφείλεται η καταλυτική και μακρόχρονη επίδραση του Ανδρέα Παπανδρέου στην ελληνική κοινωνία;
Δ.Α.:Ο Ανδρέας πίστευε και λάτρευε τον άνθρωπο. Γι αυτό και έθεσε πρώτος τα θεμέλια μιας Ελλάδος ισότιμης. Τότε έλεγαν: «Η Ψωροκώσταινα». Όχι, για τον Ανδρέα Παπανδρέου η Ελλάδα ήταν ισότιμη στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο. Επέφερε μια πραγματική αλλαγή, δεν υπήρχαν Έλληνες δεύτερης κατηγορίας. Είναι όλα αυτά που δείχνουν το δρόμο της συνέχειας και ολοκλήρωσης των προοδευτικών ιδεών στην πατρίδα μας και στην Ευρώπη. Η προσωπικότητα του Ανδρέα Παπανδρέου αναγνωρίστηκε από όλους τους μεγάλους ηγέτες διεθνώς. Ένας χαρισματικός ηγέτης που η εμφάνισή του ενέπνεε εμπιστοσύνη. Χαρακτηριστικά θα ήθελα να τονίσω την αναφορά της Μάργκαρετ Θάτσερ, η «Σιδηρά κυρία» της Ευρώπης, στα απομνημονεύματά της αναφέρει για τον Ανδρέα Παπανδρέου, ότι από κάθε Συνάντηση Κορυφής των ηγετών της Ευρώπης έφευγε έχοντας κερδίσει κάτι για την Ελλάδα. Και το σπουδαιότερο, αναφέρει ότι τον παρακολουθούσαν στις ομιλίες – τοποθετήσεις του σαν να ήταν φοιτητές και εκείνος καθηγητής τους.

ΠτΘ:Κι αυτή η «ξεχωριστή» σχέση που είχε αναπτύξει με τον λαό, πώς εξηγείται;
Δ.Α.:Ο λαός ό,τι κι αν έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου, σωστά ή λάθος, τον συγχωρούσε, τον πίστευε και τον ακολουθούσε. Είχε πίστη και εμπιστοσύνη σ’ ένα λαϊκό ηγέτη.

ΠτΘ:Γιατί συγκρότησε ένας σαφώς αριστερό πολιτικό και κοινωνικό όραμα και επέλεξε την περιπέτεια του αποκαρδιωτικού 13% του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 74 αντί της σιγουριάς του 34-40% που σίγουρα θα του έδινε η ηγεσία της Ένωσης Κέντρου;
Δ.Α.:Η ερώτηση είναι πολύ σωστή. Αυτό που επισημαίνετε εγχάραξε την πολιτική πορεία της χώρας. Δεν σας κρύβω ότι είχα, κατά το χρονικό διάστημα της Δικτατορίας που ο Ανδρέας βρισκόταν στο εξωτερικό, συχνότατη επαφή μαζί του. Ήμουν ο άνθρωπός του. Πλην όμως, όταν γύρισε και τον υποδεχτήκαμε στην Αθήνα, στις 19 Αυγούστου του 1974 και συζητήσαμε όλοι εμείς ( θα πρέπει να σας πω εδώ ότι είχαμε δημιουργήσει την «Ομάδα των 40» κατά το χρονικό διάστημα που ο Γεώργιος Παπανδρέου ήταν Πρωθυπουργός, προ των Ιουλιανών. Ήμασταν, τα μέλη της ομάδας, ριζοσπάστες δημοκράτες, οι οποίοι είχαμε υπογράψει ένα μανιφέστο. Το μανιφέστο υπεγράφη στην οδό Λευκωσίας 15, όπου και το σπίτι του Ιωάννη Αλευρά, με διάφορες αρχές και την εξής συμφωνία: Εφόσον ακόμη βρίσκεται εν ζωή ο Γεώργιος Παπανδρέου, εμείς δεν θα αποχωρίσουμε, θα είμαστε στην Ένωση Κέντρου. Το Μανιφέστο αυτό είχε τις αρχές του ΠΑΣΟΚ) και θέλαμε με τον ερχομό του Ανδρέα να διεκδικήσουμε την εξουσία σαν Ένωση Κέντρου. Ο Ανδρέας Παπανδρέου όμως, διορατικός ηγέτης, έβλεπε πολύ μακριά. Δεν δέχτηκε την απόφαση τη δική μας και έκανε, με τις αρχές τις δικές μας χωριστά το ΠΑΣΟΚ. Δικαιώθηκε, εμείς κάναμε λάθος.

ΠτΘ:Τι νομίζετε ότι πέτυχε μ’ αυτή την κίνηση;
Δ.Α.:Προσέφερε μεγάλη υπηρεσία στον ελληνικό λαό γιατί ύστερα από κάθε Δικτατορία ο λαός πηγαίνει στα άκρα αριστερά. Απετέλεσε έτσι την «ανάσχεση», κατά το δόγμα του Βίλυ Μπραντ, της αναπτύξεως της Κομμουνιστικής Ιδεολογίας. Ήταν δημοκράτης, μαρξιστής, αλλά όχι κομμουνιστής. Και σ΄ αυτό έφερε μια αλλαγή στον τόπο μας. Ορισμένοι δεν τον ακολουθήσαμε στην αρχή. Ύστερα, το 1975 σε μια κατ΄ ιδίαν συνάντηση στη Ρόδο παρουσία της Μαργαρίτας και του Ιωάννη Αλευρά, λύθηκαν και οι «διαφορές» μας.

ΠτΘ:Ήταν όντως κόμμα των «μη προνομιούχων» όπως ονομάστηκε;
Δ.Α.:Ο ελληνικός λαός είχε πάρει την «ανάσα» του από το 1964 ακόμη, όταν ο αείμνηστος Γέρος της Δημοκρατίας εξελέγη με το 54% του ελληνικού λαού. Τότε ανέπνευσε από το αστυνομικό κράτος του Καραμανλή. Εγώ ρωτούσα τότε τους ψηφοφόρους μου: «Τι θέλετε να κάνω για σας;» Και η απάντησή τους ήταν: «Μας φτάνει που μπορούμε να μιλάμε ελεύθερα. Οι εκδηλώσεις μας, οι σκέψεις μας δεν τίθενται πια υπό την κυριαρχία του αστυνομικού κράτους». Αυτά μου έλεγε ο ελληνικός λαός τότε ως εκπρόσωπό του. Βεβαίως ανέβασε από την αφάνεια, όπως έλεγε ο Γεώργιος Κατσιφάρας, κόσμο και κοσμάκη. Τον πραγματικό λαό ο οποίος αγωνίζονταν για επιβίωση. Τους κατέχοντες τους παραμέρισε, τους μείωσε την εξουσία. Να σας πω ότι εκείνα τα χρόνια κανείς από τους ανθρώπους του λαού δεν μπορούσε να πάει στις τράπεζες να πάρει ένα δάνειο. Εκμεταλλεύονταν τους κόπους του ελληνικού λαού ορισμένοι άνθρωποι. Δεν κατόρθωσε όλους να τους απομακρύνει, αλλά μέρος αυτών. Ανέβασε το βιοτικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο του λαού γι’ αυτό και ήταν το δημιούργημά του, «κόμμα των μη προνομιούχων»..

ΠτΘ:Γιατί υιοθέτησε ρητορικά αρνητική θέση απέναντι στις ΗΠΑ, στο ΝΑΤΟ και στην ΕΟΚ; Αντιαμερικανικά και αντινατοϊκά συνθήματα όσο ήταν αντιπολίτευση. Όταν όμως κυβέρνησε, ούτε από το ΝΑΤΟ έβγαλε την Ελλάδα, ούτε από την ΕΟΚ αποχώρησε, ούτε τις αμερικανικές βάσεις έδιωξε…
Δ.Α.:Έπρεπε τότε για να μπορέσει να φέρει κοντά το λαό του, να τον πιστεύει ως έναν άνθρωπο δικό του. Έπρεπε λοιπόν, ορισμένα αντιλαϊκά πράγματα να τα τονίσει. Γνώριζε ο Ανδρέας τις συνέπειες της εντάξεως μας εις την ΕΟΚ. Ο αείμνηστος Καραμανλής χωρίς καμία προηγουμένη προετοιμασία πέταξε τον ελληνικό λαό εις την θάλασσα και τον άφησε να κολυμπά. Τον βρήκε ο Ανδρέας πλέον στην ΕΟΚ μέσα, να κολυμπά εις την θάλασσα, μόνος και αβοήθητος με δεκάδες προβλήματα λόγω της ένταξης. Σιγά – σιγά εναρμόνισε τη δική μας θέση μ’ αυτή της ΕΟΚ, έκανε για παράδειγμα τα Μεσογειακά Προγράμματα που τόσα πρόσφεραν στη χώρα μας και στις άλλες Μεσογειακές χώρες. Πήρε το λαό από την θάλασσα και τον έφερε πάνω. Έπρεπε να τα χτυπήσει πρώτα όλα όσα αναφέρατε, για να φέρει τον λαό κοντά του.

ΠτΘ:Και η σχέση του με την Αμερική, ποια πραγματικά ήταν;
Δ.Α.:Θα σας διηγηθώ κάτι, ήμουν αυτήκοος μάρτυς, όταν στο «στρατηγείο» του Ανδρέα Παπανδρέου, που το είχαμε τότε στην οδό Σουηδίας 52, τον επισκέφτηκε ο ΥΦΕΞ της Αμερικής κατά εντολή του Τζόνσον και του πρότεινε να αφήσει την Ελλάδα και να αναλάβει το αξίωμα του Οικονομικού Πρεσβευτή εις την Νότιο Αμερική. Του πρότεινε στην ουσία να διοικεί την Νότιο Αμερική. Τότε άκουσα τον Ανδρέα να λέει: «Εγώ, ό,τι ήταν να προσφέρω εις την Αμερική το πρόσφερα με την διδασκαλία μου και τα συγγράμματά μου. Τώρα ήρθα στην πατρίδα μου να προσφέρω υπηρεσίες στην πατρίδα μου και θα ορκίσω την ελληνική κυβέρνηση εις το Σύνταγμα».

ΠτΘ:Να επιμείνω λίγο στο αρχικό μου ερώτημα και να σας υπενθυμίσω ότι πολλοί, αναφερόμενοι στον Ανδρέα Παπανδρέου, μιλούν για ασυνέπεια λόγων και πράξεων…
Δ.Α.:Όχι, όχι σε καμία περίπτωση! Ο Ανδρέας ανέλαβε το ‘81 έχοντας ένα κράτος στερεωμένο, το κράτος της Δεξιάς και έπρεπε αυτό να το αλλάξει και κατόρθωσε σιγά – σιγά και το άλλαξε. Απόδειξη ότι ανέδειξε πολύ κόσμο. Το κράτος της Δεξιάς ήταν αστυνομικό κράτος. Δεν θέλω να πω ότι ορισμένοι δεν ήταν δημοκράτες, αλλά ότι το οικονομικό σύστημα ήταν, όπως και τώρα η νέα Δεξιά αυτό επιδιώκει, καθαρά για την εξυπηρέτηση των ολίγων.

ΠτΘ:Από τα τελευταία 25 χρόνια το ΠΑΣΟΚ κυβέρνησε τα 20. Τι σημαίνει αυτό για το κόμμα και τον ιδρυτή του;
Δ.Α.:Δείχνει πολλά πράγματα. Πρώτα – πρώτα θέλω να σας πω ότι η πολύχρονη παραμονή στην εξουσία αρκετά συχνά φέρνει τη φθορά και την αλαζονεία της εξουσίας. Δεν μπόρεσαν οι συνεχιστές των οραμάτων του Ανδρέα Παπανδρέου να αποβάλλουν την αλαζονεία την εξουσίας και αυτό επέφερε πολλά κακά στο κόμμα. Δεύτερον, απομακρύνθηκαν από τη βάση του κόμματος. Βεβαίως ο Σημίτης έκανε πολλά, αναμόρφωσε την Ελλάδα, αλλά στο σημείο εκείνο που εγκατέλειψε το λαό, στο σημείο εκείνο σήμανε και η πτώση του ΠΑΣΟΚ. Τώρα ο Γιώργος Α. Παπανδρέου νεωτεριστής, φέρει την πείρα της οικογενειακής παράδοσης δυο πρωθυπουργών προσπαθεί αυτή την κάμψη της πολύχρονης παραμονής της εξουσίας να την ξεπεράσει και να αναβιώσει το όραμα του Ανδρέα και να έχει συνέχεια το Ιδεολογικό του Πιστεύω, ανανεωμένο τώρα πια. Για να οικοδομήσουμε το μέλλον, άλλωστε, στηριζόμαστε εις το παρελθόν. Ο Γιώργος Α. Παπανδρέου έκανε ένα λάθος, ήθελε να διαγράψει το παρελθόν της διακυβερνήσεως Σημίτη και αυτό αποδείχτηκε ότι ήταν λάθος. Σε κατ’ ιδίαν συζήτηση μαζί του, του το επισήμανα, παρόντος και του Λιβάνη.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.