«Μουσουλμανοι συμπολιτες μας συμπαρασταθηκαν σε χριστιανους περισσοτερο απο χριστιανους»

Ο συμπολίτης μας συγγραφέας, ο κ. Ζαφείρης Μέκος μιλά σήμερα στον «Κόσμο». Εξέδωσε το 15ο του βιβλίο τελειώνοντας την εκδοτική τριλογία που είναι αφιερωμένη στην Κομοτηνή. Το πρώτο βιβλίο είχε τίτλο: «Ριζώσαμε στην Κομοτηνή», το δεύτερο «Ενθύμιο Κομοτηνής» και το τρίτο «Μουσουλμάνοι, Αρμένιοι και Εβραίοι Συμπολίτές μου Κομοτηναίοι». «Με τις δύο τριλογίες τελείωσα τις αναφορές μου στην Κομοτηνή και στη Θράκη», δηλώνει και σημειώνει: «Με το τελευταίο έργο αναφέρομαι στους μουσουλμάνους, στους αρμενίους και στους εβραίους συμπολίτες μας. Όπως ξέρετε, στο πρώτο βιβλίο είχα μιλήσει για τη δική μου οικογένεια και τους πρόσφυγες στα τελευταία διακόσια χρόνια. Στο δεύτερο μίλησα για τους έλληνες χριστιανούς κατοίκους και τώρα μιλώ για τους έλληνες μουσουλμάνους, αρμενίους και εβραίους κατοίκους της Κομοτηνής». Μέσα από συνεντεύξεις, τραγούδια και φωτογραφίες διασώζει πληροφορίες της καθημερινότητας των κατοίκων αυτής της πόλης, μαρτυρίες και γεγονότα που την κάνουν ξεχωριστή περίπτωση.

Ποια περίοδο μελετήσατε και παρουσιάζετε στο βιβλίο;

Την περίοδο από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι τα μέσα του επόμενου. Από το 1900 μέχρι το 1950.

Ποιο πληθυσμιακό στοιχείο υπερτερούσε τότε στην περιοχή;

Το χριστιανικό στοιχείο. Ήταν μεγάλο και το ποσοστό των μουσουλμάνων κατοίκων. Αλλά, από άποψη επαγγελματιών και επιστημόνων η πλάστιγγα έγειρε υπέρ του χριστιανικού στοιχείου.

Ποιο ήταν το κλίμα εκείνης της εποχής; Συνεργάζονταν; Συνυπήρχαν αρμονικά;

Εμείς οι Κομοτηναίοι δεν σκεφτήκαμε ποτέ να κάνουμε διάκριση, ούτε σκεφτήκαμε ποτέ να κάνουμε ανάλυση της συγκατοίκησής μας. Απλά τους δεχόμασταν, όπως δέχεσαι ότι σήμερα είναι μέρα ή ότι χθες έβρεχε. Καθόμαστε και κουβεντιάζουμε. Δεν μας ενδιέφερε να αναλύσουμε την συνύπαρξή μας με τους μουσουλμάνους. Άλλος είναι καστανός, άλλος μελαχρινός, μας ενδιαφέρει αυτό; Άλλος είναι μουσουλμάνος και άλλος είναι χριστιανός, αυτά δεν μας άγγιξαν ποτέ. Λέει: «καλημέρα Ζαφείρη», λέω: «καλημέρα Χασάν». Δεν σκεφτόμαστε ότι εγώ είμαι χριστιανός και αυτός μουσουλμάνος. Το πολύ – πολύ να ανταλλάξουμε και κανένα πείραγμα.

Σε τι συμπεράσματα οδηγηθήκατε μελετώντας την περίοδο αυτή;

Είναι μια καθαρά ιστορική, λαογραφική προσέγγιση. Θέλω να γνωρίζουν και οι υπόλοιποι ποιοι είναι οι μουσουλμάνοι; Έχω αρκετά στοιχεία για το λαϊκό τους πολιτισμό, την θρησκεία τους, τον τρόπο ζωής τους. Με συνεντεύξεις αφήνω του ίδιους τους μουσουλμάνους να μας μιλήσουν για την ζωή τους και για τα κυριότερα γεγονότα της ζωής τους: τη γέννηση, το σουνέτ, το χαβουζλούκ, το γάμο, το θάνατο. Είναι λαογραφικά στοιχεία τα οποία καθορίζουν τον πολιτισμό τους και μας δίνουν και μια γενικότερη εικόνα της οικογένειας μέσα στο Ισλάμ.

Μελετάτε την καθημερινή ζωή…

Ναι και τους καθημερινούς ανθρώπους. Δεν ενδιαφέρομαι για υπουργούς, βασιλιάδες, βουλευτές. Κι αν αναφέρω κάποιους βουλευτές ή κάποια πολιτικά ή θρησκευτικά πρόσωπα, τα αναφέρω γιατί έπαιξαν ή παίζουν ρόλο στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Όχι γι’ αυτό καθαυτό το αξίωμά τους.

Εβραίοι σήμερα δεν υπάρχουν στην Κομοτηνή. Από πού αντλήσατε στοιχεία;

Για τους Εβραίους έψαξα και δεν βρήκα πολλά στοιχεία. Τον μόνο που βρήκα να θυμάται τους Εβραίους στην πόλη μας ήταν ο πατήρ Χατζηνέστωρ. Μίλησα μαζί του και είχε πολλά στοιχεία να μου δώσει. Ένα στιγμιότυπο που μου έκανε φοβερή εντύπωση είναι η εξής ιστορία: Μαζεύοντας οι Βούλγαροι τους Εβραίους για να τους παραδώσουν στους Γερμανούς, μεταξύ άλλων, πήραν και μια γριούλα που ήταν φτωχή. Όλοι έπαιρναν μπόγους με ρούχα, αυτή δεν είχε τίποτα να πάρει μαζί της και πήρε μια κανάτα για να έχει να πίνει νερό. Ήταν πολύ σκληρή σκηνή και δεν την ξέχασε ποτέ. Δεν τους παρέδωσαν καν στους Γερμανούς, τους έπνιξαν στο Δούναβη. Είναι συγκλονιστικά γεγονότα που δεν πρέπει να φύγουν από το μυαλό μας για να τα αποφύγουμε στο μέλλον.

Η καθημερινότητα αμβλύνει τις όποιες αντιθέσεις;

Η καθημερινότητα είναι ίδια για όλους, τα καθημερινά προβλήματα είναι ίδια για όλους. Η επιβίωση είναι κοινός αγώνας και ο ένας μας προσπαθεί να βοηθήσει τον άλλον. Καταγράφω περιπτώσεις που μουσουλμάνοι συμπολίτες μας συμπαραστάθηκαν σε χριστιανούς περισσότερο από χριστιανούς. Στον εμφύλιο πόλεμο επειδή οι αντάρτες δεν πείραζαν τους μουσουλμάνους, πολλοί χριστιανοί που κινδύνευαν από τους αντάρτες κοιμόντουσαν τα βράδια σε σπίτια μουσουλμάνων. Αυτό δείχνει την αγάπη και την συμπαράσταση που έδειξε το ένα στοιχείο προς το άλλο.

Με την πάροδο των χρόνων αυτές οι σχέσεις έχουν ενδυναμωθεί;

Αν δεν ενδυναμώθηκαν, είναι τουλάχιστον στο ίδιο επίπεδο.

Και αυτή η κοινή παρουσία πολλών διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων, δύσκολα απαντάται σε άλλο τόπο;

Δεν ξέρω αν μπορεί να συναντηθεί αλλού. Οι κάτοικοι της περιοχής είναι πράοι άνθρωποι. Η Θράκη μέχρι πριν λίγα χρόνια είχε το μικρότερο ποσοστό εγκληματικότητας στην Ελλάδα. Έχουμε τους πιο ήσυχους, τους πιο πράους ανθρώπους. Στο χωνευτήρι αυτό μπήκαν μέσα άνθρωποι της ίδιας νοοτροπίας και του ίδιου χαρακτήρα και έτσι μπόρεσαν να συμβιώσουν δεν μας έπιασαν εθνικιστικοί παλμοί των άλλων χωρών. Εμείς δεν μπορούμε να φωνάξουμε, μιλάμε χαμηλά, συζητάμε χαμηλά, με αγάπη και πραότητα γι αυτό και περνάμε τόσο καλά μεταξύ μας.

Άρα, η διαφορετική συνύπαρξη χριστιανών, μουσουλμάνων, αρμενίων και εβραίων επιτυγχάνεται με καλή διάθεση από όλες τις πλευρές, όσες κι αν είναι αυτές…

Ναι, αυτό το έχουμε αποδείξει εμείς. Χωρίς καμία προσπάθεια, χωρίς ιδιαίτερα μαθήματα εμείς το κάναμε ζωή και βίωμα.

Μαρία Νικολάου

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.