Μαρια Τολουδη «Η λογοτεχνια μπορει να ειναι μια απαντηση στη δυσκολια της εποχης
«48 ιστορίες με τόπο ή χωρίς. Του σήμερα και του χθες. Εικόνες που άφησες ή προσπέρασες αλλά τις κουβαλάς μέσα σου. Της λογικής αλλά και του άλογου του μικρού τόπου. Χαρακτήρες που ίσως είσαι εσύ, οι πριν από σένα, οι γύρω σου. Χαρακτήρες που τη ζωή τους άλλοι καθόρισαν· και εσύ κι εγώ μέρος αυτού του σήμερα». Όπως τα κατέγραψε και τα μετέφερε λογοτεχνικά στην συλλογή διηγημάτων της με τίτλο «Άλικα κόκκινα» η Εβρίτισσα συγγραφέας Μαρία Τολούδη.
Τα «Άλικα κόκκινα» που κυκλοφορούν από την «Κάπα Εκδοτική» παρουσιάζονται σήμερα στην Κομοτηνή, σε διοργάνωση της 2k Project, με πρωτοβουλία του «ΠτΘ» και του Συλλόγου Εβριτών ν.Ροδόπης. Σε μία προσπάθεια να αφήσουμε το «αεράκι» της λογοτεχνίας, όπως προτιμά η συγγραφέας να λέει, να μπει μέσα μας και να το διαχειριστούμε έπειτα κατά πώς κρίνουμε.
Η Μαρία Τολούδη άλλωστε δεν είναι νέα στη συγγραφή. Αφιερωμένη δε στην τέχνη του διηγήματος, με περισσότερα από 100 καταγεγραμμένα, άλλα δημοσιευμένα άλλα μη, σε μία προσπάθεια να περάσει την κληρονομιά της μνήμης στις νεότερες γενιές.
Η Μαρία Τολούδη μίλησε στο «Ράδιο Παρατηρητής 94 fm» με αφορμή τη σημερινή παρουσίαση, για το «Άλικα Κόκκινα», την καθημερινότητα όπως αυτή καταγράφεται στα διηγήματά της, αλλά και την προσπάθειά της να διατηρήσει τη μνήμη ζωντανή, πηγαίνοντας κόντρα στη λήθη του χρόνου.
Ο λόγος στην ίδια…
ΠτΘ: Η συλλογή διηγημάτων «Άλικα Κόκκινα» αποτελείται από σαρανταοκτώ διηγήματα, σαρανταοκτώ διαφορετικές ιστορίες. Με τι έχουν να κάνουν;
Μ.Τ.: Έχουν να κάνουν με τη ζωή. Με τα μικρά και μεγάλα της, τα ασήμαντα και σημαντικά, την εγρήγορση, αλλά και την ραθυμία, την ηδονή και αποστροφή, το πάθος. «Άλικα Κόκκινα» είναι ο τίτλος ενός από τα σαρανταοκτώ διηγήματα. Το συγκεκριμένο διήγημα είναι ένα «χυμένο» διήγημα, όπως άλικο κόκκινο είναι και το χρώμα του αίματος. Το αίμα όμως είναι και ζωή, είναι αυτό που ενώνει τα κύτταρα, τα κάνει ζωή. Η λεγόμενη κόκκινη κλωστή. Το λυπηρό είναι ότι όταν χύνεται έρχεται το άλλο χρώμα, το μαύρο του θανάτου. Είναι επίσης και το χρώμα του πάθους, της ζωής. Αυτή τη ζωή ουσιαστικά ήθελα να κάνω γραμμές και λόγο για μένα, αλλά και για τους αναγνώστες.
«Η μνήμη είναι προϊόν βιωμάτων»
ΠτΘ: Δεν θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε αυτή τη συλλογή με μια συγκεκριμένη θεματική, γιατί αφορμή για να τα γράψετε και να καταθέσετε τις απόψεις σας αυτές, είναι η καθημερινότητα. Βλέπουμε εικόνες και ιδέες, όπως η μετανάστευση, η έλλειψη πατρίδας, το πώς μεγαλώνουμε τα παιδιά, βλέπω μια ιστορία της Mrs Moore που πραγματεύεται το ζήτημα της μοναξιάς. Τι σας ώθησε να καταθέσετε αυτές τις ιστορίες; Έχει να κάνει με δικά σας βιώματα ή μόνο με αυτά που παίρνετε από τον κόσμο;
Μ.Τ.: Αυτό που πιστεύω εγώ είναι ότι η μνήμη είναι ένα προϊόν βιωμάτων. Αυτά που είδαμε, αγγίξαμε, μυρίσαμε, είναι οι αισθήσεις πριν γίνουν συναίσθημα ή μνήμη. Με αυτή την έννοια θα μπορούσα να χαρακτηρίσω τις ιστορίες του βιβλίου βιωματικές. Εμένα προσωπικά μου αρκεί ένα βλέμμα για να μου προκαλέσει την ιστορία. Μια μυρωδιά, μια κίνηση, ένας λόγος, μια φωτογραφία και θέλω να καταγράψω αυτή τη στιγμή. Μετά όμως η ανάγκη αυτή γεννάει και το πριν της φωτογραφίας. Μπαίνω στη διαδικασία να ανιχνεύω και να χάνομαι μέσα σε αυτό, όπως αντίστοιχα και στο μετά. Παράδειγμα, το να δω έναν άνθρωπο θλιμμένο, που να κοιτάει τον ορίζοντα, καλλιεργεί μια εν δυνάμει ανάλυση του πώς έφτασε αυτό το βλέμμα να χαθεί στον ορίζοντα. Υπάρχει μια φωτογραφία του Μπρεσόν, που ένας άνδρας πηδάει μια λακκούβα με νερό, και αιωρείται. Αυτό ήθελα να είναι το διήγημά μου. Ήθελα να δω από πού ξεκίνησε αυτός ο άνδρας για να κάνει αυτό το άλμα, και πού θα καταλήξει. Με ενδιέφερε το διήγημά μου να είναι ακριβώς αυτή η φωτογραφία εκεί που στάθηκε. Με ενδιαφέρει να είναι συμπυκνωμένος λόγος και να είναι βιωματικός.
ΠτΘ: Ένα επίκαιρο ζήτημα είναι αυτό της μετανάστευσης ή η έλλειψη πατρίδας που επίσης πραγματεύεστε πολύ έντονα στο βιβλίο. Είστε και μητέρα παιδιών που ζουν στο εξωτερικό…
Μ.Τ.: Δυστυχώς σε αυτή την ομάδα των διηγημάτων μου, λείπουν αυτά τα δύο πολύ συγκλονιστικά διηγήματα, της μάνας που ζητάει απεγνωσμένα να μοιράσει τα Χριστούγεννα και την ιστορία της μάνας με το παιδί που καθώς διέσχιζαν τον ποταμό χάθηκαν και ζητούν να ξαναανταμώσουν. Σε αυτά ίσως είναι πιο φανερή η προσέγγιση στο θέμα της μοναξιάς, αλλά είναι και αυτή η μοναξιά που υφέρπει στον καθένα από εμάς, ζώντας σε ένα σύνολο, μέσα σε μια ομάδα, γιατί αυτή η ομάδα καθορίζει και τον τόπο. Τον έχεις ανάγκη τον τόπο, να υπάρχεις σε αυτό το κοπάδι, να υπάρχεις και παράλληλα να διαπιστώνεις ότι όσο εσύ αναζητάς αυτή την ομάδα για να ενταχθείς ή να είσαι, τόσο αυτή η ομάδα στις μέρες μας σε κρατάει σαν άτομο μόνο σου. Πολλές φορές είσαι παρατηρητής των πραγμάτων και των εξελίξεων αυτών που συμβαίνουν. Έτσι έχεις την ευκαιρία να δεις και τις ασχήμιες, και τις ομορφιές. Θέλει δύναμη να αγαπήσεις μετά.
«Θέλω να δώσω στον αναγνώστη μία μικρή συγκίνηση, είτε χαράς είτε ακόμα και λύπης»
ΠτΘ: Θεωρείτε ότι αυτές οι εικόνες που περιγράφετε και «αποθανατίσατε» και εσείς, μπορούν να μεταφερθούν με επιτυχία στο χαρτί;
Μ.Τ.: Αυτό έγκειται στους αναγνώστες να το κρίνουν, ωστόσο εγώ προσπάθησα να το κάνω. Προσπάθησα όμως να μην κουράσω τον αναγνώστη, γιατί τον σέβομαι. Σέβομαι την έλλειψη χρόνου που υπάρχει σήμερα, αυτό το αέναο της κίνησής μας. Το άγχος, τις δεσμεύσεις, τον άκρατο ανταγωνισμό ενός συστήματος που είναι αδηφάγο και ολοένα και περισσότερο πιο απαιτητικό. Εγώ θέλω να δώσω στον αναγνώστη μία μικρή συγκίνηση, είτε χαράς είτε ακόμα και λύπης. Την ευκαιρία να χαθεί σε μία εικόνα, χωρίς να τον δεσμεύσω με ένα βάρος. Η τέχνη άλλωστε και δη η συγγραφή πρέπει να ανοίγει ορίζοντες. Να δίνει ελπίδα, να εμπνέει αισιοδοξία και να το κάνει με μία υπενθύμιση, με τον λόγο, με μία εικόνα, με όποιον τρόπο τέλος πάντων χρησιμοποιεί ο κάθε δημιουργός.
«Η χρήση τοπικών διαλέκτων μία προσπάθειά μου να διασώσω τη μνήμη»
ΠτΘ: Στην γραφή σας γενικότερα χρησιμοποιείτε και τοπικές διαλέκτους. Εβρίτικες διαλέκτους. Γιατί το επιλέγετε και πόσο δύσκολο ενδεχομένως είναι αυτό;
Μ.Τ.: Είναι δύσκολο. Αλλά προσωπικά το έκανα μία με σκοπιμότητα. Έχω αγωνία ως άνθρωπος να μην χαθούν πράγματα, να μην χαλάσουν πράγματα. Κάπως έτσι θέλω να μείνε και αυτή η ντοπιολαλιά. Δεν θέλω να την χάσω. Θέλω να την πω στην εγγονή μου και ενδεχομένως στο μέλλον σε όποιον ενδιαφέρεται. Είναι όπως όταν χάνεις τους ηλικιωμένους και το μυαλό πιέζεται να θυμηθεί πράγματα και δεν σου έρχεται. Αποτελεί δηλαδή μια προσπάθεια διάσωσης της μνήμης, μία προσπάθεια να πάω κόντρα, όσο βέβαια μπορώ.
ΠτΘ: Τόσο στα ποιήματά σας όσο και εδώ, στην συλλογή αυτή διηγημάτων, η γραφή σας είναι ναι μεν συμπυκνωμένη, πλούσια δε σε συναισθήματα, μηνύματα και νοήματα. Γιατί επιλέγετε αυτές τις φόρμες γραφής;
Μ.Τ.: Είναι το ζήτημα του χρόνου. Μία μάνα με δύο παιδιά, μέχρι αυτά να ενηλικιωθούν και να φύγουν, τα έχει «χρεωμένα», όπως έχει και το σπίτι. Ποια λοιπόν ώρα θα βρει για να διασώσει την ψυχή της. Θυμάμαι όταν είχα μικρά παιδιά και διάβαζα μεγάλα μυθιστορήματα, πόσο με πείραζε το ότι έπρεπε να διακόψω την ανάγνωση για να ανταποκριθώ στις υποχρεώσεις μου. Αυτό ήταν κάτι που δεν αναπληρωνόταν και μετά το κουβαλούσα σαν ένα παράλληλο βίο, παράλληλα με εμένα. Υπό αυτή την έννοια, στρέφομαι στα διηγήματα, γιατί θέλω ο αναγνώστης να πάρει μία μικρή γλυκιά γεύση, να μπει σαν αεράκι στην ψυχή του –ελπίζω να το καταφέρνω αυτό– και από κει και έπειτα να το χρησιμοποιήσει όπως θέλει. Να σκεφτεί, να προβληματιστεί, να προσπεράσει το πρόβλημα, να σταθεί δίπλα στον άνθρωπο που υποφέρει, να κάνει όνειρα, να ελπίζει και να μην στεναχωριέται.
ΠτΘ: Τι θα λέγατε, εν είδει πρόσκλησης στο κοινό της Κομοτηνής;
Μ.Τ.: Θα έλεγα ότι θα ήθελα πολύ να συναντήσω όσους αγαπούν την λογοτεχνία. Να με ακούσουν και να τους ακούσω. Η λογοτεχνία είναι πολύ ωραία τέχνη. Με βοήθησε πολύ στη ζωή μου και στα δύσκολα και στα ωραία, και σαν αποδέκτη και σαν δημιουργό. Η λογοτεχνία μπορεί να είναι μία απάντηση στη δυσκολία. Και βέβαια το αν κάποιος με κρίνει ως λογοτέχνη ή όχι έγκειται στην προσωπική του άποψη. Εγώ έκανα την απόπειρα, το αν το πέτυχα θα το κρίνει ο αναγνώστης.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
