Λιφτινγκ στο Βυζαντινο Καστρο της Σαμοθρακης

Το δικό του «λίφτινγκ» ετοιμάζεται να δεχτεί το Βυζαντινό Κάστρο της Χώρας στη Σαμοθράκη. Το σήμα κατατεθέν του νησιού, πολύ σύντομα, θα βρεθεί στο επίκεντρο των υπηρεσιών της 15ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Ήδη, όπως δηλώνει η κ. Δέσποινα Μακροπούλου, αρχαιολόγος και διευθύντρια της Εφορείας, εκπονείται σχετική μελέτη, η οποία θα ολοκληρωθεί στο τέλος του έτους. «Ο άνθρωπος έχει πάντα την τάση να πηγαίνει στην Κορυφή» δηλώνει η κ. Μακροπούλου εξηγώντας έτσι την επιλογή των περισσοτέρων επισκεπτών του νησιού να επισκεφτούν τον πανέμορφο χώρο.

Στο νησί, πάντως, όλοι συμφωνούν ότι ήταν καιρός να προσεχθούν και οι βυζαντινές αρχαιότητες. Η μελέτη υλοποιείται στο πλαίσιο ενός έργου στερέωσης και διαμόρφωσης του Κάστρου της Χώρας συγχρηματοδοτούμενου από την Ε.Ε. Οι δε εργασίες αποκατάστασης θα ξεκινήσουν σύντομα, καθώς η ιεράρχηση των εργασιών, φέρει στις πρώτες θέσεις το Κάστρο της Χώρας.

«Για διαφορετικούς λόγους μας ενδιαφέρουν όλα εξίσου» δηλώνει η κ. Δέσποινα Μακροπούλου, γνωρίζοντας ότι είναι πολλά αυτά τα οποία επί πολλά συναπτά έτη παρέμειναν παραγκωνισμένα, καθώς οι προτεραιότητες ήταν άλλες.

Ο Ενετικός Πύργος της Χώρας, το πιο όμορφο σημείο της Σαμοθράκης, χρόνια τώρα αφηνόταν εγκαταλελειμμένος στη φθορά του χρόνου. Πρόκειται για το Κάστρο που βρίσκεται στην πρωτεύουσα του νησιού και έλκει κάθε χρόνο τα βλέμματα και το ενδιαφέρον των επισκεπτών του παραδοσιακού οικισμού. Εντάχθηκε ο Πύργος της Χώρας σε μια πολιτική κατασκευής ή ανακατασκευής από τους Gattilusi στη Σαμοθράκη μιας σειράς οχυρώσεων, η οποία θα εξασφάλιζε την άμυνα του νησιού όχι μόνο από τους Τούρκους, αλλά και από τους Βενετούς. Ό,τι δεν κατάφεραν να πετύχουν οι επιδρομείς, λίγο έλειψε να το πετύχει η χρόνια εγκατάλειψη.

Ο Ίων Δραγούμης έγραφε στίχους

Στον υψηλό και απότομο βράχο που άλλοτε ανέβαινε ο αυτοκράτορας Ιωάννης Παλαιολόγος, η αδερφή του Μαρία με τον σύζυγό της πρίγκιπα της Μυτιλήνης Φραγκίσκο Γκατελούζο, σήμερα δεν μπορούν να ανέβουν με την ίδια ευκολία ντόπιοι και επισκέπτες. Στον Πύργο της Χώρας το καλοκαίρι του 1906, ο Ίων Δραγούμης έμενε κατάπληκτος από την πανδαισία του τοπίου και την ομορφιά του Κάστρου, συνέγραφε μάλιστα και καταπληκτικούς στίχους. Το ίδιο κατάπληκτοι μένουν και οι σύγχρονοι επισκέπτες, οι οποίοι περιορίζουν τις κινήσεις έως το μικρό παρακείμενο καφενεδάκι.

Η πλούσια ιστορία της Σαμοθράκης

Η νήσος της Σαμοθράκης, σύμφωνα με την κ. Μακροπούλου, έχει πλούσια ιστορία. Κατά τη βυζαντινή περίοδο υπήρξε θύμα πειρατικών επιδρομών και τόπος εξορίας βυζαντινών προσωπικοτήτων. Μετά την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τα χέρια των Φράγκων το 1261 από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο ανανεώθηκε η οχύρωση της νήσου. Το 1315 ο γενουάτης Martin Zaccaria έγινε δεσπότης του νησιού και πολλών άλλων του ανατολικού Αιγαίου. Το 1431 ο Γενουάτης ηγεμόνας της Αίνου Παλαμήδης Gattilusi περιέλαβε στην κυριαρχία του τη Σαμοθράκη και έκτισε το κάστρο της Χώρας πάνω σε προηγούμενη οχύρωση. Η οικογένεια των Γενουατών Gattilusi κυριαρχούσαν στις θάλασσες της ανατολικής Μεσογείου πάνω από δύο αιώνες μετά το 1204. Η Σαμοθράκη πέρασε από τους Γατελούζους στα χέρια των Τούρκων το 1456, το 1460 στο Δημήτριο Παλαιολόγο, το 1466 στους Βενετούς και το 1479 πάλι στους Τούρκους. Το Κάστρο αποτελείται από δύο οχυρωματικούς περιβόλους. Πληροφορίες για αυτό, όπως εξηγεί η κ. Μακροπούλου, μας δίνουν περιηγητές του 19ου αι. Στον εξωτερικό περίβολο υψώνεται ο τετράπλευρος πύργος του Παλαμήδη Γατελούζου, εγγονού του ιδρυτή της δυναστείας Φραγκίσκου Α΄ με τα οικόσημα του, κτισμένος στα 1433 από τον μάστορα Κωνσταντίνο.

Ο προγραμματισμός της 15ης Εφορείας Βυζαντινών Μνημείων περιλαμβάνει:

Στον Νομό Έβρου εκτός από τις εργασίες αποκατάστασης στο Κάστρο της Χώρας, παρόμοια φροντίδα και στο Κάστρο του ποταμού Άβαντα, στην Αλεξανδρούπολη. Επίσης, ιδιαίτερες εργασίες δρομολογούνται και στην Παναγία Κοσμοσώτειρα των Φερών. Προβλέπεται η αντικατάσταση των μολυβδοφύλλων στη στέγη του Μνημείου.

Στην Ξάνθη δρομολογείται η διαμόρφωση του χώρου του Πολύστυλου, με στόχο να γίνει επισκέψιμος. Πρόκειται για τη Βυζαντινή πόλη στα Αρχαία Άβδηρα.

Στη Ροδόπη, τέλος, ο προγραμματισμός περιλαμβάνει την μελέτη της στερέωσης του Βυζαντινού Κάστρου της Κομοτηνής. Προβλέπεται απόδοση στο κοινό με έναν τρόπο που να του αξίζει, όπως σημειώνουν με νόημα οι γνώστες των εργασιών που απαιτούνται. «Το ενδιαφέρον για το Κάστρο της Κομοτηνής είναι πολύ μεγάλο και θα προσπαθήσω να προταχθεί ως έργο» υπόσχεται η κ. Μακροπούλου, σημειώνοντας ότι υπάρχει απέραντος πλούτος στον τόπο. «Έχει προστατευθεί ακόμη και με απαγορεύσεις, όπου χρειάστηκε, και σήμερα σώζεται», δηλώνει με ικανοποίηση, χωρίς, όμως, να λείπει και ο προβληματισμός. Η αλήθεια είναι ότι σε εποχές που οι άνθρωποι δεν έβαζαν πολλή σκέψη στα έργα τους καταστράφηκαν σημαντικά κομμάτια του βυζαντινού πολιτισμού.

Στα σχέδια της 15ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων συγκαταλέγεται και η συγκέντρωση όλων των βυζαντινών αρχιτεκτονημάτων: γλυπτά, αρχαιότητες «σκορπισμένες» τώρα στο νησί, προβλέπεται να συγκεντρωθούν σε ένα κτίριο, ίσως, εντός του Βυζαντινού Κάστρου της Χώρας. Κτίριο το οποίο θα φιλοξενήσει αυτή τη συλλογή και θα λειτουργήσει ως Μουσείο με βυζαντινά εκθέματα, αντικείμενα που έχουν ήδη εντοπιστεί «διάσπαρτα» στο νησί των Καβείρων.

Μαρία Νικολάου

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.