Κ.Βαρβατος: «Δεν επιζητουμε τιποτα αλλο, παρα την αλληλοκατανοηση»

Μέσα στο Σαββατοκύριακο που μας πέρασε, στο τέλος του Σεπτέμβρη μήνα, μια εκδρομή των Σαμακοβιτών της Ελλάδας στα μέρη των προγόνων τους ξύπνησε μνήμες παλιές, μα όχι ξεθωριασμένες. Η εκδρομή, στην οποία μεταξύ άλλων συμμετείχαν 90 άτομα Σαμακοβίτες απ’ όλη την Ελλάδα, είχε φυσικά προορισμό το Σαμακόβι της Τουρκίας.

Ο ΠτΘ ήρθε σε επαφή με το Δήμαρχο Ν.Σιδηροχωρίου, κύριο Κώστα Βαρβάτο, ο οποίος με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο μας παραχώρησε κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή συνέντευξη: μια αφήγηση μεταξύ ταξιδιωτικής περιγραφής και ξενάγησης στο χώρο και το χρόνο.

«Την πρώτη ημέρα του ταξιδιού επισκεφθήκαμε την Ανδριανούπολη όπου παραμείναμε για δύο ώρες. Η πόλη είναι γνωστή σε όλους μας. Είναι μια και καθαρή απλωμένη πόλη με πολλά μνημεία, μια εντυπωσιακή πόλη. Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε τις Σαράντα Εκκλησιές όπου μας έκανε εντύπωσε το Ελληνικό Εκπαιδευτήριο το οποίο σήμερα στεγάζει δημοτικό σχολείο. Ο διευθυντής του σχολείου μας υποδέχθηκε με πολλή χαρά διότι γνώριζε κάποιον από τα μέλη της εκδρομής μας, τον κ. Χρυσικό. Θαυμάσαμε τα αρχοντικά σπίτια, επισκεφθήκαμε το Παρθεναγωγείο της πόλης που επίσης στεγάζει νηπιαγωγείο, είδαμε το σπίτι του Κεραμέως, ο οποίος ήταν γιατρός εκεί – μάλιστα υπάρχει και μια υποτροφία του εγγονού του γιατρού Χαριλάου Κεραμέως. Από διηγήσεις παλαιοτέρων θυμάμαι ότι, όσα περιστατικά δεν μπορούσε να θεραπεύσει ο γιατρός ο Κύρκος στο Σαμακόβι, τα έστελνε στον γιατρό τον Κεραμέα. Μετά τις Σαράντα Εκκλησιές περάσαμε από τον Σκοπό όπου μας υποδέχθηκε ο Δήμαρχος και είδαμε τα ερείπια της παλιάς εκκλησιάς του Αγίου Δημητρίου και του παλιού σχολείου, για το οποίο, όπως είπε ο Δήμαρχος, ενδιαφέρθηκε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Νέου Σκοπού Σερρών να το αναπαλαιώσει, ούτως ώστε αυτός ο χώρος να αποτελέσει τόπο συγκεντρώσεων και αδελφοποίησης μεταξύ του Ουσκούπ και Νέου Σκοπού Σερρών.

Την επόμενη ημέρα ξεκινήσαμε για το Σαμακόβι ή Ντεμίρκοϊ. Πριν το Σαμακόβι επισκεφθήκαμε το Σκεπαστό, το οποίο ονομάστηκε έτσι επειδή σκεπαζόταν από χιόνι, ένα παλιό χωριό που παλαιότερα λεγόταν Ινφέκιοϊ, όπου είδαμε το σπίτι του γνωστού γιατρού της Κομοτηνής του Γιώργου Αντωνιάδη, ο οποίος κατάγεται από το Σκεπαστό. Οι άνθρωποι εκεί ήταν πολύ φιλόξενοι και εγκάρδιοι όπως και ο δήμαρχός τους. Αναχωρώντας για το Σαμακόβι ανεβήκαμε το Καραβάν Μπαΐρ, περάσαμε τη γέφυρα του Νικολή και στην πλατεία του Σαμακοβίου μας υποδέχθηκε ο δήμαρχος, ο Ιμπραχήμ Σεντούρκ. Ανταλλάξαμε δώρα, μας κέρασαν τσάϊ και στη συνέχεια περιδιαβήκαμε τους δρόμους του χωριού. Ξεναγός μας, βέβαια, ο δήμαρχος και κάποιοι κάτοικοι που γνώριζαν δικούς μας ανθρώπους.

Βέβαια, επειδή οι κάτοικοι του Σαμακοβίου είναι πρόσφυγες από την Γιουγκοσλαβία, από την Κεντρική Μακεδονία και από την Βουλγαρία δεν γνωρίζουν τίνος είναι τα σπίτια. Υπήρχαν όμως ορισμένοι που ήξεραν ότι αυτό ήταν το σπίτι του Πολυζωίδη, το άλλο ήταν του Τσάρτζου, το άλλο του Αραμπατζή και έτσι ορισμένα τα συγκρατήσαμε. Οι άνθρωποι και εδώ ήταν φιλόξενοι, δηλαδή έδειχναν την διάθεσή τους να έρθουν σε επαφή με εμάς, να ανοίξουμε φιλικές σχέσεις και να τις διατηρήσουμε. Όσο καθίσαμε στο Σαμακόβι ο δήμαρχος ήταν κοντά μας. Ήταν μια συγκινητική κατάσταση. Μετά το Σιδηροχώρι πήγαμε στην Τουρλιά, ένα χωριό που σήμερα λέγεται Χαμπίμπεϊ, το οποίο είναι αρχαιότερο του Σαμακοβίου. Εκεί επίσης ο Μουχτάρης ο πάρεδρος μάς υποδέχθηκε, μάς κέρασε. Εκεί είδαμε το σπίτι του παππού του Νίκου Δουκίδη από την Ξυλαγανή. Ο πάρεδρος μάς έδειξε τα παλιά νεκροταφεία όπου υπήρχε μια πλάκα – δεν ξέρω αν υπήρχαν και άλλες θαμμένες-, στην οποία έγραφε «ήλθον είδον και απήλθον». Δεν υπήρχε όνομα στην πλάκα αλλά από αυτά που έχω διαβάσει υποθέτω ότι ήταν κάποιου Τζάρτου από την Τρουλιά, γιατί ο Θεόφιλος Τζάρτος, που πέθανε σε μεγάλη ηλικία στην Ξάνθη, ζήτησε να γραφούν στον τάφο του τα ίδια λόγια. Αυτά για κάποιους μπορεί να είναι λεπτομέρειες, όμως σου δίνουν την αίσθηση της ιστορίας ενός λαού που δημιούργησε πολιτισμό σε ένα τόπο και που μας άφησε κάποιες μνήμες τις οποίες προσπαθούμε να ανασκαλίσουμε διαβάζοντας και ακούγοντας τους γέρους. Μετά την Τρουλιά πήγαμε στη Νιάδα, στη Θυνιάς Άκρα όπως την έλεγαν οι δικοί μας, από το ρήμα θύω= θυσιάζω, γιατί λένε ότι ο Ιάσονας, αφού έκλεψε τη Μήδεια, σταμάτησε και θυσίασε εκεί. Εκεί βρήκα την ευκαιρία να πεταχτώ με τον φίλο μου τον Αμίκ στον Άγιο Στέφανο, ένα μικρό χωριουδάκι ακριβώς στα σύνορα με την Βουλγαρία για μία βόλτα. Περάσαμε και από τη Βιζύη όπου είδαμε ένα πολύ ωραίο ναό, το ναό της Αγίας Σοφίας, για τον οποίο πιστεύω ότι, αν τον αναδείξουν, θα είναι ένα πολύ σημαντικό προσκύνημα για όσους επισκέπτονται την Βιζύη. Είναι από τους λίγους ναούς που υπάρχουν στην Ανατολική Θράκη. Επίσης στις Σοφίδες, όπου επισκεφθήκαμε το πατρικό της Νίτσας της Μουριάδου, στο οποίο σήμερα μένει μία γιαγιά. Ήταν συγκινητική η στιγμή που η απόγονος της παλαιότερης ιδιοκτήτριας συναντήθηκε με τη σημερινή.

Η τρίτη ημέρα μας βρήκε στην Ραιδεστό. Παρακάμπτοντας τον δρόμο επισκέφτηκα το Τσιφλικιοϊ που είναι η πατρίδα ενός μέρους των κατοίκων των Αγίων Θεοδώρων. Η Ραιδεστός θυμίζει Καβάλα. Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε την Καλίπολη και μετά πήραμε το δρόμο της επιστροφής.

Το ταξίδι άρεσε σε όλους όσους ήταν στο γκρουπ και σε αυτούς που ήρθαν από τη Θεσσαλονίκη, όπως η οικογένεια Τσάνταλη, η οικογένεια Δέλλιου. Είχαμε μαζί μας κάποιους και την Ελευθερούπολη από την Καβάλα, οι οποίοι για πρώτη φορά επισκέπτονταν την Ανατολική Θράκη. Εκείνο που μένει σε μένα είναι ότι έχω αποκτήσει μία επαφή όχι μόνο με τον Δήμαρχο, αλλά και με κάποιους άλλους κατοίκους. Εκείνο που επίσης θέλω να τονίσω είναι ότι το οδικό δίκτυο στην Ανατολική Θράκη είναι πάρα πολύ καλό, οι άνθρωποι σε όλα τα χωριά είναι φιλόξενοι και φαίνεται ότι μας βλέπουν σαν αδέρφια και θέλουν να διατηρήσουν σχέσεις. Οι άνθρωποι ασχολούνται με την εκμετάλλευση των ξύλων διότι υπάρχουν πολλά δάση. Πιστεύω ότι η επαφή που είχαμε θα συνεχισθεί».

Όλα όσα διηγήθηκε ο Δήμαρχος Σιδηροχωρίου κ. Βαρβάτος για την εκδρομή τους στην Τουρκία και οι πληροφορίες ερευνητικού ενδιαφέροντος που έδωσε, εύκολα γεννούν το ερώτημα για την πηγή των ερεθισμάτων του. Ο ίδιος αναφέρεται στις αφηγήσεις στα τραγούδια των ηλικιωμένων κατά την παιδική του ηλικία, τα οποία του κέντρισαν το ενδιαφέρον, όπως επίσης το πάθος του Θεοδωράκη Κιακίδη στα «Θρακικά» για τον τόπο του. Όλα αυτά οδήγησαν τον κ. Βαρβάτο σε μια εκτενέστερη έρευνα για την ιστορία της περιοχής. Ο ίδιος σημειώνει ότι από τον Κιακίδη συγκράτησε ότι το 1964 Δήμαρχος στο Σαμακόβι ήταν ο Οσμάν Κενάϊ, ενώ σ αυτή, την εκδρομή τους γνώρισαν τον νυν Δήμαρχο Σεραφετήν Κενάϊ ο οποίος απεδείχθη ότι ήταν γιος του. Έτσι, ο κ. Βαρβάτος διηγείται τον τρόπο με τον οποίο ανέπτυξε και σχέσεις με τους ντόπιους μαθαίνοντας όλο και περισσότεροι για την ευρύτερη περιοχή.

«Αυτό το μεράκι που έχω δεν μπορώ να το εξηγήσω παρά μόνο από τις παραστάσεις που έχω από την παιδική μου ηλικία», επεξήγησε ο δήμαρχος Ν. Σιδηροχωρίου. Σ’ αυτό το σημείο ο κ. Βαρβάτος αναφέρεται στην ιστορία του Νομάρχη Αδριανούπολης Χατζή Αντίλ το 1915 και του φόνου του γιου του από τους Βούλγαρους ληστές όταν πήγαινε να επισκεφθεί το Σαμακόβι που «ήταν η αιτία να θανατωθούν 18 πρόγονοί μας». Σύμφωνα με τον κ. Βαρβάτο «εκεί δεν γνωρίζουν αυτήν την ιστορία. Χρειαζόμουν χρόνο για να κουβεντιάσουμε μερικά πράγματα και για να μιλήσουμε για την ιστορία των λαών. Υπάρχουν τέτοια περιστατικά. Για μας ο γιος του Χατζή Αντίλ, ο Χαμδή ήταν ένας ευεργέτης καταπιεστής και βασανιστής των ομογενών μας κατά την περίοδο της νεοτουρκικής κυβέρνησης. Γι αυτούς ο Χαμδή ήταν ένας και έδωσαν το όνομά του στην Τρουλιά. Όλα αυτά είναι ενδιαφέροντα από άποψη ιστορική. Δεν επιζητούμε τίποτα άλλο, παρά μόνο την αλληλοκατανόηση».

Με αυτό το μήνυμα ολοκληρώθηκε και η αφήγηση του κ. Βαρβάτου, ο οποίος σκέφτεται και το ενδεχόμενο μίας έκθεσης φωτογραφίας από την εκδρομή αυτή.

Ν.Χ. – Α.Π.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.