“Iraq and beyond”

Κι, όμως, θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι τα γεγονότα δεν είναι τυχαία ή κάποιες φορές είναι. Ένα γρήγορο ταξίδι για τη Θεσσαλονίκη – χωρίς ιδιαίτερο λόγο αλλά περισσότερο για αλλαγή διάθεσης – ήταν η αιτία για μία τυχαία αλλά ξεχωριστή εμπειρία. Από το ραδιόφωνο άκουσα να ανακοινώνεται η εκδήλωση που θα είχε ως κύριό της ομιλητή το N. Chomsky αργότερα μου το επιβεβαίωσε ένας φίλος και μετά από δική του παρότρυνση συμφωνήσαμε να πάμε στην εκδήλωση με θέμα “Iraq and beyond”, που θα πραγματοποιόταν από το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης την πρώτη Δευτέρα μετά τις δεκαπενθήμερες διακοπές του Πάσχα.

Βρεθήκαμε, λοιπόν, στις 19 Απριλίου 2004, γύρω στις εφτά το απόγευμα στην αίθουσα τελετών του Α.Π.Θ., περιμένοντας την ομιλία ενός διανοούμενου της αμφισβήτησης και της ανησυχίας, που έχει ασχοληθεί, έχει μελετήσει κι έχει συγγράψει για ποικίλα θέματα, τα οποία αφορούν τη σύγχρονη ζωή. Ανάμεσα στα άλλα έχει σπουδάσει Φιλοσοφία και Μαθηματικά, ενώ είναι ένας από τους λίγους που έχουν μελετήσει την επιστήμη της Γλωσσολογίας – άλλωστε είναι πολύ νεαρή σε ηλικία – πάνω στις βασικές αρχές της γέννησης της γλώσσας. Ο διανοούμενος αυτός ακούει στο όνομα Noam Chomsky.

Το θέμα, όμως, της ομιλίας του ήταν κάπως διαφορετικό, όπως ακριβώς ταιριάζει σε έναν τέτοιο άνθρωπο. Θα μιλούσε – ουσιαστικά θα έπαιρνε θέση – γύρω από το θέμα του Πολέμου στο Ιράκ και το παρασκήνιό του.

Κι ενώ όλα αυτά τριγύριζαν στο νου μας, όσο ετοιμάζαμε τα ακουστικά για την αυτόματη μετάφραση, με μία μαθηματική ακρίβεια συνέπειας κατέφθασαν στις 8 στην αίθουσα, που ήταν ασφυκτικά γεμάτη, ο κ. Τσόμσκι, καλεσμένος ομιλητής, ο κ. Αντωνόπουλος, ο πρύτανης του Α.Π.Θ., κι ο κ. Βώκος, καθηγητής των Πολιτικών Επιστημών του Α.Π.Θ.

Μετά το χαιρετισμό του κ. Αντωνόπουλου, όπου δεν παρέλειψε να σχολιάσει ένα πανό που ήταν κρεμασμένο στην αίθουσα και αναφερόταν στην απομάκρυνση των αμερικανικών βάσεων στη Σούδα, η σκυτάλη δόθηκε στον κ. Βώκο, όπου είχε το ρόλο να καλωσορίσει τον τιμώμενο καλεσμένο και να αναφερθεί σύντομα και περιεκτικά στο έργο του Τσόμσκι. Το βήμα ανήκε μετά στον αμερικανό επιστήμονα, όπου με περισσή τέχνη του Λόγου, μεταπηδούσε στην ομιλία του από θέμα σε θέμα, αναλύοντας πτυχές των γεγονότων, όπως της τρομοκρατίας, του πολέμου στο Ιράκ κι άλλων, κάνοντας, όμως, προσπάθεια να ερμηνεύσει σε κάθε περίπτωση την αμερικανική στάση. Θα παρακολουθήσουμε κάποιες σκέψεις από την εισήγησή του για το συγκεκριμένο θέμα, όπως ακριβώς τις ακούσαμε δια στόματος μεταφραστού…

Σκέψη 1η:

«Η τρομοκρατία είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα, που δεν πρέπει, όμως, να το υφιστάμεθα εμείς». Αυτή ήταν μία από τις πρώτες φράσεις του που λειτούργησε ως έναυσμα για να αρχίσω να κρατώ μερικές σύντομες σημειώσεις: Ποια σχέση έχει τώρα η τρομοκρατία με τον πόλεμο στο Ιράκ; Πέρα από την αριστοφανική μυθοπλασία, όπου ο Πόλεμος έχει διατάξει τους υπηρέτες του τον Τρόμο και το Κράτος να φυλάγουν την Ειρήνη κλεισμένη σε μία σπηλιά, η εισβολή στο Ιράκ χρονικά τοποθετείται πριν από την τρομοκρατική ενέργεια της 11ης Σεπτεμβρίου 2002. Λειτούργησε, λοιπόν, η τρομοκρατία ως μέσο εκδίκησης κατά των Αμερικανών και για το Ιράκ και για τη γενικότερη δράση τους. Αν, επίσης, λάβουμε υπόψιν μας, ότι περίπου το 1998 έγιναν οι επεμβάσεις στο Σουδάν και στο Αφγανιστάν κι ότι την περίοδο εκείνη η Αλ Κάιντα δεν ήταν γνωστή, ενώ ο Οσάμα Μπιν Λάντεν ήταν ένα πρόσωπο που το υποτιμούσαν, τότε μπορούμε να ερμηνεύσουμε κάποια γεγονότα εναντίον της Αμερικής, αφού βασική στάση της Δύσης, ναι μεν είναι να την ενδιαφέρει η εξουδετέρωση της τρομοκρατίας αλλά όχι σε χώρες, όπως παραδείγματος χάρη στο Σουδάν.

Κι, ενώ όλα αυτά κινούνται στη σφαίρα μιας διαρκούς πάλης κοσμικής, ανάμεσα στο καλό και στο κακό, έρχεται άλλο ένα παράδειγμα να επιβεβαιώσει την αρχική μας σκέψη, ότι την τρομοκρατία την διαπράττουν πάντα οι άλλοι και την οποία δεν πρέπει να την υφιστάμεθα εμείς : Στις 1 Απριλίου 2004 διαπράχθηκαν αλλεπάλληλα αντίποινα κατά τρομοκρατικών πράξεων, μεταξύ του καλού και του κακού – θα ήταν καλύτερο ο καθένας να ορίσει μόνος του τους δύο αυτούς όρους – , αφού οι Αμερικάνοι εισέβαλαν στη Φαλούτσα με αποτέλεσμα να έχουμε δεκάδες χιλιάδες θύματα ως αντίποινα στους 4 εργολάβους συμπατριώτες τους που βρέθηκαν δολοφονημένοι εκεί, γεγονός που αδιαμφισβήτητα έχει σχέση με το θάνατο του ηγέτη Γιασίν από ισραηλινά πυρά.

Σκέψη 2η :

Δίκαια θα γεννιόταν το ερώτημα και με ποιον τρόπο μπορεί να μειωθεί η τρομοκρατία; Μία απάντηση θα ήταν η αστυνόμευση, η οποία μέχρι σήμερα έχει λειτουργήσει αρκετά αποτελεσματικά σε Ευρώπη και σε Νότια Ασία. Μία άλλη απάντηση είναι με την ίδια την βία: αυτή, όμως, η λύση ιστορικά δίνει μόνη της την απάντηση για το πόσο αποτελεσματικό μέσο είναι, αφού από τη μία πλευρά έχουμε το παράδειγμα της Μεγάλης Βρετανίας με την Ιρλανδία και από την άλλη της Αμερικής στην πρώτη περίπτωση οι σχέσεις μεταξύ των δύο πενούσαν κρίση, όταν η Μ. Βρετανία, στην τρομοκρατία της Ιρλανδίας, απαντούσε με βίαιες πράξεις και βασανιστήρια.

Στη δεύτερη, όμως, περίπτωση η βία που άσκησε η Αμερική στους αυτόχθονες της χώρας της έφεραν επιθυμητά αποτελέσματα. Η βία δεν είναι, λοιπόν, ένας κύριος τρόπος για τη μείωση «του Τρόμου και του Κράτους».

Εδώ, αξίζει να αναρωτηθούμε, όσον αφορά στα διεθνή δικαστήρια και στις προσφυγές για πράξεις τρομοκρατίας, αν θα μπορούσε η τρομοκρατία να τιμωρηθεί: ως γνωστόν τα δικαστήρια Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δεν έχουν καταδικάσει νικητές-δικτάτορες κι αυτό είναι κατά ένα μέρος λογικό. Για παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε την δίκη της Νυρεμβέργης, όπου οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν, διότι κατάφεραν να αποδείξουν, ότι τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν δεν έγιναν από αυτούς, αλλά από άλλους. Αντίστοιχα, δεν καταδικάστηκαν για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αφού κατάφεραν να αποδείξουν, ότι παρόμοιες μεθόδους είχαν χρησιμοποιήσει και η Αγγλία και η Αμερική. Παράτολμο να παραβλέπουμε τους Νόμους, παράξενο να αθωώνονται παραβάτες.

Σκέψη 3η :

Άλλο ένα ζήτημα έρχεται στο προσκήνιο και δεν είναι άλλο από τις σχέσεις των δύο μεγάλων δυνάμεων και τις αμυντικές μεθόδους, Αμερικής και Ρωσίας. Κι, ενώ οι Ρώσοι έχουν διπλασιάσει τις αμυντικές τους δυνάμεις λόγω της προεδρίας του Μπους, τα αμερικάνικα Μπάνκερ Μπάστερς καραδοκούν γύρω από τις ρωσικές μονάδες εκπαίδευσης.

Βέβαια, και οι δύο αυτές δυνάμεις έχουν δημιουργήσει ένα σύστημα αυτόματης απάντησης πυρηνικών με το οποίο εκθέτουν σε κίνδυνο την ανθρωπότητα. Τι είναι, όμως, πραγματικά αυτό το σύστημα και πού έγκειται η επικινδυνότητά του; Είναι μία μέθοδος άμυνας ή τρομοκρατίας; Πολύ απλά θα μας εξηγούσε κάποιος, ότι, εάν σε κάποιο σημείο προκληθεί πόλεμος, τότε αυτόματα αμυντικοί απαντητικοί πύραυλοι ενεργοποιούνται εναντίον του σημείου αυτού με άμεση χρονική ανταπόκριση μόλις 3 λεπτά ανθρώπινης σκέψης. Αυτά τα 3 λεπτά είναι αρκετά για να γίνει σύσκεψη των στρατηγών με τον πρόεδρο για την τελική ενεργοποίηση.

Ο πρόεδρος έχει 30 δευτερόλεπτα για να απαντήσει για την επίθεση ή όχι.

Το 1995 ένα τέτοιο περιστατικό αποτράπηκε, ευτυχώς, μόλις 2 λεπτά πριν πραγματοποιηθεί η επίθεση.

Αυτά, βέβαια, τα αναφέρουμε, όχι για κανένα άλλο λόγο αλλά για να διατυπώσουμε ένα δόγμα που έχει συμφωνηθεί, ότι αν διαπιστωθεί, ότι υπάρχει πρόθεση και διάθεση ανάπτυξης όπλων μαζικής καταστροφής, ο οποιοσδήποτε μπορεί να επιτεθεί σε αυτόν, που υποψιάζεται, δίχως να χαρακτηρίζεται τρομοκρατική πράξη! Αυτό αφήνει πολλά κενά, αφού πρόθεση μπορεί να έχει κάθε κράτος, κι όχι μόνο – ακόμη κι ένας φοιτητής οποιουδήποτε πανεπιστημίου!

Σκέψη 4η :

Και μετά από αυτή την ανάπτυξη παρασκηνιακών σχέσεων μεταξύ χωρών, ερχόμαστε να αναφέρουμε τους λόγους που έγινε ο Πόλεμος στο Ιράκ από τους Αμερικανούς.

Όραμα του προέδρου της Αμερικής ήταν να φέρει τη δημοκρατία στο Ιράκ. Αυτός ήταν ο λόγος, που αναφερόταν και σε όλα τα πρακτορεία ειδήσεων, και παράλληλα, βέβαια, δεχόταν επικριτικά σχόλια από όλο τον κόσμο, αφού σαν σκιά απλώνονταν άλλοι λόγοι, που κανείς, όμως, δεν μπορούσε να φανερώσει δημόσια.

Μια έρευνα που έγινε την περίοδο εκείνη στο Ιράκ έφερε τα εξής αποτελέσματα: το 1% των Ιρακινών πίστευε, ότι όντως η Αμερική ήθελε να φέρει τη δημοκρατία στη χώρα τους, ένα 5% υποστήριζε, ότι η Αμερική θέλει να βοηθήσει το Ιράκ, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό ισχυριζόταν, ότι μοναδική έννοια της Αμερικής ήταν η εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων του Ιράκ και φυσικά δεν δέχονται την επιβαλλόμενη κυριαρχία της αμερικανικής δύναμης στη χώρα τους.

Η Αμερική, λοιπόν, σύμφωνα με το όραμα του προέδρου της, θέλησε να επιβάλει έναν βίαιο εκδημοκρατισμό του Ιράκ, αποκτώντας πλήρη έλεγχο οικονομικών και διοικητικών αρμοδιοτήτων. Ήταν λίγο πολύ μια επιβαλλόμενη δημοκρατία.

Ήταν μια άποψη του «θέλουμε να έχετε δημοκρατία αλλά να κάνετε αυτό που θέλουμε εμείς»…

… Με αυτή την σκέψη έκλεισε η περιεκτικότατη ομιλία του ξένου διανοούμενου, κατά τη διάρκεια της οποίας μπορεί να μην ακούσαμε πράγματα που ανήκαν στη φαντασία, αλλά αληθινά, είναι ξεχωριστό να παίρνει θέση για αυτά τα θέματα ένας Αμερικανός, ένας άνθρωπος διεθνώς αναγνωρισμένος για τις ιδέες και τις απόψεις του.

Μια άψογη υποδοχή επιφύλαξε η φοιτητική κοινότητα και η κοινωνία της Θεσσαλονίκης – στην πρώτη του επίσκεψη –, στα λεγόμενα αυτού του σημαντικού ξένου μελετητή.

Μια προσπάθεια ήταν αυτή, λοιπόν, να σας μεταφέρουμε με εγκυρότητα μέσα από σκόρπιες σημειώσεις κάποιες σκέψεις του ανθρώπου, που θαυμάζαμε και που έδωσε ζωή αληθινή στη λειτουργία της γλώσσας μας.

Όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι οι κρυφές νότες ενός μουσικού πενταγράμμου ή τα πεταμένα χειρόγραφα ενός άγνωστου ποιητή ή ακόμη οι στοιβαγμένοι καμβάδες ενός μικρού ζωγράφου… Σκέψεις για ένα θέμα, όπως είναι ο πόλεμος και η τρομοκρατία, ένα θέμα που αφορά τον κόσμο μας, «αυτόν τον κόσμο, το μικρό, το μέγα….».

Ελπίζουμε να σας δώσαμε την ευκαιρία να φανείτε συν-δημιουργοί του κειμένου με σκέψεις του Τσόμσκι.

Όσο θα ζούμε κανείς δεν θα μπορεί να μπει στο μυαλό ενός τρομοκράτη ή ενός τρομοκρατημένου αμυνόμενου ανθρώπου, εκ των οποίων ούτε ο ένας ούτε άλλος, μπορεί να μας δώσει τεκμηριωμένη απάντηση, για το τι είναι πόλεμος και τι τρομοκρατία…

Νίκος Μαθιουδάκης

Τεταρτοετής φοιτητής του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.