«Η παραδοσιακη μεσογειακη διαιτα ειναι ο σωστοτερος τροπος διατροφης»

Στη Σαμοθράκη των γεύσεων μας «ξεναγεί» η κυρία Ιωάννα Μαλτέζου. Στην έκδοσή της με τίτλο: «Γαστρονομία – Ταυτότητα – Κληρονομημένη γνώση» δίνει τη δυνατότητα στους νεώτερους να γνωρίσουν και στους παλαιότερους να θυμηθούν τον πλούτο των φυτικών και ζωικών τροφών, που διαθέτει ως τις μέρες μας ο τόπος της Σαμοθράκης και την ευρηματικότητα της παλιάς νοικοκυράς που κατάφερνε με τα ελάχιστα υλικά, να δημιουργεί θαύματα. Η εργασίας της κ. Μαλτέζου κρατά ζωντανές αρχέγονες διατροφικές συνήθειες, που τις συναντάμε από τα χρόνια του Ομήρου.

Φυτικές και ζωικές τροφές συνόδευαν τα γεγονότα του κύκλου ζωής…λέτε στο βιβλίο σας μπορείτε να μου πείτε ένα παράδειγμα;

Στη γέννηση «γιανν΄τούρια» ενός παιδιού έδιναν φουρνισμένα κάστανα, καρύδια, σύκα και παξιμάδι. Στα «κουλπίδια», τρίτη μέρα μετά τη γέννηση που έκαναν μπάνιο το παιδί, έτρωγαν οι γυναίκες που ήταν κοντά στην λεχώνα. Όταν το παιδί έβγαζε το πρώτο δόντι, έβραζαν στάρι και του έδιναν να δοκιμάσει.

Στις ονομαστικές γιορτές ποια ήταν τα κεράσματά σας;

Το χειμώνα το κέρασμα ήταν κουραμπιέδες, καρυδάτα, χασλαμάς ή μπακλαβού και το καλοκαίρι κερνούσαν παντεσπάνι και μελαχρινό.

Για τους μακρινούς επισκέπτες είχαν κάτι ξεχωριστό;

Στους μακρινούς επισκέπτες κερνούσαν γλυκό του κουταλιού βύσσινο, κεράσι, σύκο, «τσιρτζιλούδα», βερίκοκο και κυδώνι πελτέ ή ρεντέ.

Και οι γειτόνισσες μεταξύ τους τι απολάμβαναν;

Στις γειτόνισσες συνήθως το κέρασμα ήταν ο καβουρδισμένος και αλεσμένος στο σπίτι καφές, που για να φτουρίσει τον ανακάτευαν με καβουρδισμένο και αλεσμένο σιτάρι, κριθάρι ή ρεβίθι. Όταν τέλειωναν μια εργασία κοπιαστική, οι νοικοκυρές έφτιαχναν «μαλαόνις», μακαρόνες, φλουμάρια με βούτυρο και κεφαλοτύρι.

Πώς ήταν η κουζίνα της Σαμοθράκης;

Η κουζίνα για τα περισσότερα σπίτια του νησιού ήταν ο χώρος γύρω από το τζάκι «γουνιά», και δίπλα ο νεροχύτης με την τενεκεδένια βρύση. Κάτω από το νεροχύτη βρισκόταν ο «λαηνοστάτ΄ς» και δίπλα, η πιατοθήκη και το ντουλάπι και αργότερα το συρμάτινο «φανάρι» για τα τρόφιμα που περίσσευαν. Μέσα στο τζάκι ήταν η πυροστιά, «που-ιστιά» στην γλώσσα μας, το τρίποδο σιδερένιο εργαλείο, που πάνω του τοποθετούσε η νοικοκυρά την κατσαρόλα για να ψηθεί το φαγητό και από κάτω έκαιγαν τα ξύλα.

Υπήρχε κάποια βασική διατροφική αρχή που ακολουθούσαν πιστά οι Σαμοθρακίτες;

Η σταθερή ώρα του φαγητού, απ΄ την οποία φαίνεται ότι ακολουθούσαν στα γεύματα την πορεία του ήλιου. Συγκεκριμένα με το χάραμα έπαιρναν πρωινό που αποτελούνταν από ένα πιάτο πλιγούρι, τραχανά, ξινό ή γλυκό με τριμμένο «κθαένιο», γιουργιένιου παξιμάδι.

Στο σχολείο τα παιδιά τι έπαιρναν για κολατσιό;

Ξηρούς καρπούς, σύκα, καρύδια, κάστανα και «εξ νουφάγια». Η ώρα του μεσημεριού ήταν απαραβίαστα η δωδεκάτη, με τη δύση του ήλιου έτρωγαν το δείπνο.

Τηρούνταν κάποια προϋπόθεση απαράβατα;

Προϋπόθεση για ν΄ αρχίσουν το φαγητό, ήταν να είναι όλα τα μέλη της οικογένειας συγκεντρωμένα. Αφού ήταν όλοι παρόντες, έκαναν απαραίτητα το σταυρό τους, όπως και στο τέλος κάθε γεύματος.

Οι παραδοσιακές Σαμοθρακίτικες γεύσεις είναι απλές;

Όχι, δεν είναι απλές, δουλεύτηκαν και διαμορφώθηκαν μέσα από μια πορεία αιώνων και έχουν ενσωματώσει τη λαϊκή σοφία και την κατασταλαγμένη πείρα ατέλειωτων γεύσεων. Φέρουν τη σφραγίδα του πολιτισμού που τις γέννησε και είναι στερεή βάση για να παραχθούν οι γεύσεις και οι συνήθειες των επόμενων γενεών.

Παραγκωνίστηκε η παραδοσιακή κουζίνα της Σαμοθράκης; Από την στιγμή που η ανάπτυξη και η τεχνολογία κατήργησαν τις μικρές τοπικές αποκλειστικότητες στη μαγειρική, καθώς ισοπεδώθηκαν οι εποχές του χρόνου και εκμηδενίστηκαν οι αποστάσεις, υπήρξε ένας παραγκωνισμός της παραδοσιακής κουζίνας και στην Σαμοθράκη.

Επιστρέφουν οι νέοι στην παραδοσιακή κουζίνα;

Στις μέρες μας υπάρχει ένα διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για την τοπική κουζίνα, ιδιαίτερα από τις καινούργιες γενιές. Η παραδοσιακή μεσογειακή δίαιτα είναι ο σωστότερος τρόπος διατροφής και αυτό αργά αλλά σταθερά φαίνεται να το κατανοούν όλοι.

Μαρία Νικολάου

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.